Ngư dân đón Tết trên biển

Anh Đại Khoa chuẩn bị sơn để làm mới tàu cho chuyến đi biển dịp Tết.

Giao thừa ngoài trùng khơi

Kể về chuyến đi biển cuối năm kéo dài qua năm mới, anh Mai Văn Đản (phường 11, TP Vũng Tàu) hỉ hả: “Chuyến biển cuối năm tốn kém nhiều hơn nhưng hy vọng trúng mùa hơn. Dịp Tết, tàu khai thác biển ít, dễ đánh bắt. Những chuyến đi biển cuối năm, chủ tàu cũng chuẩn bị ít thùng bia, can rượi đế, mồi khô giao cho các thuyền. Các chuyến biển khác, anh em không được mang bia, rượu xuống tàu nhưng chuyến biển Tết thì ngoại lệ!”. Anh Đản lại tặc lưỡi nói tiếp: “Thực ra trên biển không ăn tết nhứt gì, lo làm thôi. Đến giao thừa, anh em neo tàu gần nhau, bơi xuồng thúng gom lại, tổ chức ăn nhậu, hát hò cho vui, đỡ nhớ nhà...”.

Khác với anh Đản, anh Lê Văn Thành (phường 5, TP Vũng Tàu) hồ hởi: "Ăn Tết trên tàu cũng không thiếu thứ gì. Bánh mứt, dưa hấu, nồi thịt kho... cũng được mang theo đủ hết. Trước ngày ra khơi, nhiều chủ tàu tử tế còn tổ chức chiêu đãi bạn ghe, động viên anh em ra khơi hăng say làm việc, ăn Tết vui vẻ. Cả phần "hậu cần" cũng được tăng thêm, bữa ăn ngon hơn”.

Lý giải việc đi biển dịp Tết, anh Thành cho biết: “Nghề biển phải phụ thuộc vào con trăng, trong đó có nghề câu mực. Câu mực phải câu vào trời tối, mực mới ăn. Nếu trăng lên, mực nổi ở mọi nơi nên rất khó có khả năng câu được nhiều. Theo âm lịch, những đêm thích hợp nhất để đánh bắt hải sản kéo dài từ 10 ngày cuối tháng này sang 10 ngày đầu tháng sau, ngư dân gọi đó là "một tối trời".

Những tối trời nối giữa năm cũ và năm mới thường là thời gian đi biển lý tưởng nhất. Trời yên biển lặng, cá mực dồi dào đem lại thu nhập cho mỗi thuyền viên ít nhất 4-5 triệu đồng, có năm mỗi người được hơn 10 triệu đồng chỉ trong 20 ngày đánh bắt này. Vì vậy rất nhiều ngư dân đã chấp nhận ăn Tết ngoài khơi để tăng sản lượng đánh bắt, tiết kiệm chi phí. Với đặc thù nghề biển là thế, nên việc ăn Tết trên biển của họ cũng diễn ra thường xuyên. Ở TP Vũng Tàu, không phải chuyện lạ khi dịp cận Tết, hàng trăm ghe câu mực vẫn lấy dầu, đá đi biển. Ngư dân sẽ ăn Tết, đón năm mới trên trập trùng sóng nước ngoài khơi xa. Chủ tàu Trần Văn Thời (Bến Đá, TP Vũng Tàu) và 8 thuyền viên của con tàu 2 sào câu mực đã có gần 10 cái Tết xa nhà như thế.

Những ngư dân đã sẵn sàng cho chuyến ra khơi ngày Tết.

Chuẩn bị cho chuyến ra khơi đặc biệt này, các tàu thuyền được sắm thêm nhiều lương thực thực phẩm hơn ngày thường. Những đồ lễ cúng giao thừa trên biển được chuẩn bị cẩn thận. Trước ngày tàu chạy, chủ tàu dành thời gian tìm mua cho được con gà trống đẹp nhất, khỏe nhất. Chú gà này sẽ được nuôi trên tàu để làm lễ cúng trong đêm giao thừa. Tuy ra khơi cách Tết cả chục ngày nhưng có tàu đã sớm chuẩn bị được những cặp bánh chưng cúng Tết.

Một ngư dân trẻ tâm sự: “Anh em chúng tôi đã xác định rồi, mang bánh trái và thức ăn lên thuyền đón giao thừa luôn. Tất nhiên không được vui như ở nhà nhưng đón Tết trên biển cũng có cái “thú” riêng. Vả lại tranh thủ mấy ngày biển êm này anh em ra khơi, hy vọng sẽ trúng mánh đầu năm”. Trong khi đó, ngư dân Lê Văn Thành, có “thâm niên” nhiều năm đón Tết trên biển tâm sự: “Ngày Tết, ai cũng muốn sum họp gia đình nhưng vợ con ngư dân cũng đã quen với chuyện chồng con ra khơi dịp Tết. Mỗi năm thời gian đánh bắt cá ngừ chỉ chừng 4-5 tháng, đầu vụ thì gió máy, cuối vụ lo bão nên bà con tranh thủ lúc nào trời yên biển lặng là ra khơi, tranh thủ kiếm thêm đồng ra đồng vào.”

Còn ngư phủ Đại Khoa đang cặm cụi vận chuyển các thùng sơn lên tàu, nhằm tân trang “con cưng” để sẵn sàng cho chuyến đi biển dịp Tết. Anh tiết lộ: “Nếu ghe câu mực nào làm ăn “trúng” thì phiên cuối cùng này họ cho anh em “bạn” về quê nghỉ ngơi, ăn Tết với gia đình, trong thời gian đó họ tập trung tu bổ, sửa chữa ghe tàu. Ngược lại, nếu ghe làm ăn không đạt thì việc đi thêm một chuyến biển vào cận Tết cũng là để giải quyết nhu cầu kinh tế. Mong chuyến biển cuối năm kiếm được chút đỉnh cho anh em bạn ăn Tết muộn, mà chủ ghe cũng có tiền để tu bổ tàu ghe, thiết bị. Thế nhưng, “ông biển” không ai dò trước được, nếu ra biển trong tháng Chạp này mà gặp nước lạnh thì mực không ăn, coi như bao nhiêu hy vọng tan thành bọt biển".

Thời khắc giao thừa, mọi nghi thức cúng tế tổ tiên được thực hiện đầy đủ như trên đất liền, trong thời khắc thiêng liêng mọi người không quên dâng lễ vật, thắp hương cầu an cho những con tàu, ngư dân xấu số bị bão gió cướp đi. Những con cá con mực câu được đầu tiên trong năm mới bao giờ cũng được ngư dân trân trọng dâng lên cúng cảm tạ tổ tiên, cầu may mắn, trời yên biển lặng cho một năm đánh bắt mới.

Nỗi nhớ người thân

Anh Trương Đăng, quê ở Bình Định, một chủ ghe câu mực và cũng là người có “thâm niên” ăn Tết trên biển nhiều năm liền, kể: “Tết đến ai cũng muốn về quê đoàn tụ với gia đình. Thế nhưng, do cuộc sống khó khăn đành phải gác lại những niềm vui ấy, mong sao chuyến biển gần Tết kiếm được ít tiền về trang trải trong gia đình. Tôi đã từng ăn Tết ngoài biển 3 năm liền nên thấu hiểu nỗi buồn của anh em. Như thường lệ, độ giữa tháng Chạp, anh em vẫn mua đồ đi biển như mọi khi, nhưng trong chuyến biển này có thêm những thức ăn ngày Tết như: bánh mứt, hạt dưa... và cũng không thiếu những chai rượu, thùng bia để ra biển ăn Tết. Những ngày đầu tâm trạng của anh em vẫn tươi vui, nhưng đến phút giao thừa, ai cũng mang một nỗi buồn. Người thì nhớ thương mẹ già, người thì lo cho vợ con, em út ở nhà đang mong chờ...”.

Từ con tàu neo bên cạnh chỗ chúng tôi ngồi, bất chợt có giọng nói chắc khỏe vang lên: “Nhiều lần ăn Tết trên biển quá nên nhớ không hết cháu ơi. Mỗi lần đi biển 1 - 2 tháng trời mới vô, đón giao thừa trên biển là thường...”. Anh Trực chỉ tay theo hướng vừa phát ra giọng nói, giới thiệu: “Đó là ông Tư Bạc Má vì ông là “sát thủ” của cá bạc má, là ngư phủ kỳ cựu nhất ở đây. Với người đàn ông hơn 30 năm nghề biển đó, việc đón giao thừa giữa trùng khơi đơn giản chỉ là nén nhang cúng tàu, vài chiếc bánh, viên kẹo hay nhâm nhi chén rượu cùng với bạn thuyền mà còn là lòng yêu nghề, yêu biển; gắn bó khăng khít với những con sóng quanh năm vỗ trắng xóa này”.

Ra khơi ngày Tết, ngư dân phải tạm gác qua một bên những tình cảm đời thường chuẩn bị cho những chuyến đi biển với bao kỳ vọng, ước mong chuyến biển đầu xuân gặp nhiều thuận lợi, mực cá đầy khoang, mở đầu cho một năm bội thu. Dù xa cách gia đình, vợ ở đất liền, chồng ngoài biển nhưng họ biết “giữ lửa” cho nhau. Khi trăng non ló dạng, tàu cá lần lượt vô cửa biển đổ xăng dầu, mua thực phẩm, sửa sang ngư lưới cụ, chờ chuyến biển mới. Khi trăng già, ngư phủ xuống tàu ra khơi... Năm nay lại có nhiều ghe tàu ăn Tết biển.