Khu tái định cư Nam Trung Yên: Gần 1.900 tỷ đồng đầu tư, dân vẫn khổ !

> Khu tái định cư Nam Trung Yên, Hà Nội: "Ốc đảo" mang tên chung cư

Song người dân sẽ còn phải tiếp tục chịu khổ, vì các sai phạm đó không dễ khắc phục trong thời gian ngắn.

Đền bù sai hàng chục tỷ đồng

Dự án đầu tư xây dựng Khu tái định cư Nam Trung Yên (nằm trên địa bàn các phường Yên Hoà, Trung Hoà của quận Cầu Giấy, và xã Mễ Trì của huyện Từ Liêm, Hà Nội) là một dự án lớn của Hà Nội, với tổng mức đầu tư gần 1.900 tỷ đồng, nhằm xây dựng một khu đô thị hiện đại, có hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh, phục vụ di dân giải phóng mặt bằng cho các dự án phát triển hạ tầng giao thông trên địa bàn thành phố.

Triển khai từ năm 2001, đến hết tháng 8/2007 dự án hoàn thành giải phóng mặt bằng và xây dựng được 8 tòa nhà cao tầng, cơ sở hạ tầng phục vụ di dân tái định cư đường vành đai 1, đoạn Kim Liên - Ô Chợ Dừa trên diện tích 56 ha.

Tuy nhiên, quá trình đầu tư thực hiện dự án đã có nhiều vi phạm. Công tác đền bù giải phóng mặt bằng không tuân thủ đầy đủ các quy định về bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, dẫn đến đền bù không đúng đối tượng cho hai hợp tác xã (HTX) đều thuộc phường Trung Hòa là HTX  Hợp Nhất và HTX Trung Hòa  với số tiền hơn 12,5 tỷ đồng. Việc đền bù sai này có trách nhiệm từ UBND phường Trung Hòa, Yên Hòa, Hội đồng giải phóng mặt bằng, UBND quận Cầu Giấy, Hội đồng thẩm định của UBND TP Hà Nội.

Tiếp đó, ngay trong khâu thực hiện hợp đồng tư vấn, Ban quản lý các công trình trọng điểm phát triển đô thị Hà Nội (MPMU) đã không nghiêm túc thực hiện đúng các điều kiện hợp đồng tư vấn trong việc chuyển giao công nghệ, mua sắm trang thiết bị, gây lãng phí kinh phí đào tạo, tăng giá thành công trình, thanh toán không đúng cho đơn vị tư vấn JBSI số tiền trên 1,5 tỷ đồng và chi trùng số tiền hơn 100 triệu đồng khác. Riêng ông Phạm Mạnh Chính, nguyên Giám đốc MPMU đã nhận 4.000 USD của ông Namba - Giám đốc dự án (đại diện của tư vấn JBSI tại Việt Nam) để chi tiền tiêu vặt cho 2 đoàn, nhưng số tiền này đã được UBND thành phố Hà Nội cấp từ ngân sách.

Chưa hết, do MPMU không giám sát chặt chẽ mà để tư vấn nước ngoài thiết kế, lập dự toán nhưng không tuân thủ theo quy định về tiêu chuẩn, định mức, đơn giá và các quy định về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, do đó phải chỉnh sửa nhiều lần, việc thẩm tra, thẩm định kéo dài, làm cho dự án bị chậm 3 năm. Đây chính là nguyên nhân khiến cho đời sống người dân đến tái định cư tại đây gặp nhiều khó khăn. Có thể nói là không có gì hoàn thiện, điện, đường, trường, trạm đều không có, hoặc có thì tạm bợ. Thi công “tắc bụp” đã biến nơi đây trở thành một đại công trường, gió bụi mù trời, nguy cơ mất an toàn rất cao.

Trong khi thực hiện dự án, chỉ tính phần hạ tầng kỹ thuật thì phần đấu thầu đã có nhiều sai sót. Trách nhiệm thuộc MPMU, Sở Ngoại vụ, Kho bạc Nhà nước, Sở Kế hoạch đầu tư và UBND TP Hà Nội. Sự chậm trễ và sai phạm này để lại hậu quả là nhiều hạng mục công trình đáng phải làm trước thì lại làm sau, dẫn đến quang cảnh tan hoang của công trình. Ví như, phần hè đường, do được làm trước khi xây cống thoát nước nên khi làm cống, hè bị phá, nhưng không được làm lại. Do chưa quyết toán được nên các hạng mục dù đã xong cũng không được bàn giao cho Ban quản lý khu nhà, điều này khiến cho sân không có đèn, đường không có lối đi, thang máy hỏng không được bảo trì...

Việc lát gạch hè không được thi công hoàn thiện! Ảnh: P.V

Chủ đầu tư nợ hàng nghìn tỷ đồng

Quá trình thanh tra đã làm rõ một điều mà bấy lâu nay nhân dân ở khu Nam Trung Yên thắc mắc nhưng không có câu trả lời, đó là năng lực của chủ đầu tư đối với phần nhà ở cao tầng là rất yếu. Phần đầu tư xây dựng này do TCty Đầu tư và phát triển nhà Hà Nội  (Handico) làm chủ đầu tư, nhưng ngay từ khâu lập, thẩm định dự án, báo cáo nghiên cứu khả thi còn nhiều sai phạm, không đúng  với quy định về đầu tư xây dựng cơ bản.

Dự án có quy mô lớn, đòi hỏi tiến độ nhanh, nguồn vốn chủ yếu là ngân sách, nhưng lại giao cho Handico không đủ năng lực, điều kiện, được tự thực hiện dự án. Việc này dẫn tới hậu quả là Handico tự chỉ định thầu, giao thầu, đấu thầu hạn chế trong thi công xây lắp, đây là nguyên nhân chính dẫn đến những sai phạm trong việc lập thiết kế dự toán, ký kết, thực hiện hợp đồng thi công xây lắp, thanh quyết toán công trình...

Quá trình thanh tra làm rõ rằng Handico có năng lực tài chính yếu, nhưng khi lập báo cáo khả thi, đơn vị tư vấn (là đơn vị thành viên của Handico) đã không đánh giá đúng thực trạng năng lực tài chính của Handico. Qua kiểm tra cho thấy, nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn. Năm 2002, bình quân vốn chủ sở hữu là 317,35 tỷ đồng, chỉ bằng 25% tổng nguồn vốn. Đến năm 2003 thì tỷ lệ này chỉ là hơn 19%. Cân đối tài chính của Handico luôn ở trong tình trạng thiếu vốn hoạt động và số vốn chiếm dụng của các chủ nợ khá lớn. Năm 2002 số nợ phải trả là hơn 916 tỷ đồng. Năm 2003 số nợ phải trả lên đến 1.981 tỷ đồng.

Trong tình hình như vậy, nhưng khi lập báo cáo nghiên cứu khả thi, Handico đã lập phương án trình duyệt là “tự thực hiện dự án” bằng nguồn vốn của doanh nghiệp và tự huy động là không chính xác. Thực tế, quá trình thực hiện dự án, Handico chỉ huy động được 10 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng mức đầu tư, còn lại sử dụng vốn từ ngân sách.

Hiện trạng các tòa nhà xuống cấp nhanh, nhiều hạng mục hỏng nặng dù chưa bàn giao là do chất lượng thiết kế thấp, năng lực của tư vấn thiết kế không đáp ứng được yêu cầu. Thế nhưng chủ đầu tư đã nghiệm thu, thanh toán số tiền gần 6 tỷ đồng. Thang máy mua nhưng không tổ chức đấu thầu rộng rãi, dẫn đến giá mua không cạnh tranh, có thể nói là đắt. Hiện nay, nhiều thang máy chưa được bàn giao cho Ban quản lý khu nhà nên có khả năng đến hết tháng 5 này, thang hỏng không có người sửa chữa, người dân chắc chắn phải đi bộ. Kịch bản thang hỏng cả năm không được sửa ở khu tái định cư Đền Lừ có thể sẽ tái diễn ở đây.

Như vậy, dự án gần 1.900 tỷ đồng đã được triển khai từ năm 2001, nhưng đến nay cái được của người dân vẫn chỉ là mấy khu nhà nằm trong đại công trường ngổn ngang đất đá. Cuộc sống của người dân tái định cư vốn đã bị xáo trộn càng thêm bấp bênh, bất an. Còn đó nhiều mối quan ngại, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của họ, nhưng tất cả lại phụ thuộc vào các đơn vị mà người dân không hề biết.

Nhóm Phóng viên điều tra