“Ghìm cương” lạm phát, đối phó suy thoái

Có người ví von rằng, năm 2008 cũng là năm mà chúng ta ngồi trên lưng con ngựa bất kham và các nhà lãnh đạo đã nhiều lần phải “ghìm cương” phanh gấp.

 

 

Những dư âm của một năm thắng lợi đã qua đi khi trong những đầu tháng 3/2008, tình hình kinh tế đất nước bắt đầu lâm vào khó khăn: Giá tiêu dùng tăng cao, sản xuất đình đốn, tốc độ phát triển chậm lại, dấu hiệu lạm phát lộ rõ…

 

Ngày 28/4, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã điều hành phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4, nhấn mạnh việc tập trung ưu tiên kiềm chế lạm phát và đẩy mạnh sản xuất. Trong phiên khai mạc kỳ họp thứ 3, Quốc hội khoá XII, người đứng đầu Chính phủ cũng thừa nhận những mặt yếu kém và những khó khăn rất lớn. Đáng lo ngại là tình hình lạm phát và nhập siêu tăng cao, cùng biến động bất thường của thị trường tiền tệ, chứng khoán, bất động sản đã đe dọa nghiêm trọng sự ổn định của kinh tế vĩ mô, tác động tiêu cực đến sản xuất, đến tăng trưởng của nền kinh tế, ảnh hưởng đến công ăn việc làm, thu nhập và đời sống của nhân dân...

 

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm và làm việc với Tổng công ty đóng tàu Nam Triệu (Hải Phòng)

 

Đối phó với khó khăn, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nêu 5 vấn đề chính ảnh hưởng đến sự bất ổn của nền kinh tế như chính sách tiền tệ nới lỏng, quản lý ngân hàng, điều hành tỷ giá; Chi đầu tư từ khu vực nhà nước còn lớn và hiệu quả thấp; Vai trò trong quản lý thị trường và quản lý giá cả, quản lý xuất nhập khẩu còn nhiều bất cập, yếu kém; chậm đề ra các chính sách thích hợp, có hiệu quả để quản lý và thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của các hoạt động này; Công tác nghiên cứu dự báo và thông tin thị trường chưa được coi trọng đúng mức, chưa phân tích dự báo được hết khó khăn thách thức mới và công tác thông tin tuyên truyền, giải thích tình hình vẫn chưa kịp thời, thiếu nhất quán…

 

“Những bất cập, yếu kém nêu trên trong quản lý, điều hành của Chính phủ, cùng với những yếu kém nội sinh của nền kinh tế đã làm cho nền kinh tế nước ta dễ bị tổn thương trước những biến động bất lợi từ bên ngoài. Chính phủ đã nghiêm túc kiểm điểm, nhận rõ những kết quả đạt được, mặt mạnh, mặt tích cực, đồng thời nhìn nhận sâu sắc về những mặt bất cập, yếu kém, khuyết điểm của mình trong quản lý, điều hành” - Thủ tướng nhấn mạnh.

 

Bằng hàng loạt các giải pháp kinh tế sau đó, tình hình lạm pháp đã được khống chế, đẩy lùi. Sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ được đánh giá là chủ động, quyết liệt và đồng bộ. Chúng ta đã thu được kết quả rất đáng ghi nhận: Tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng 6,23%; giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng 5,6%; giá trị sản xuất công nghiệp, xây dựng tăng 14,6%; tổng mức bán lẻ và dịch vụ tăng 31%; kim ngạch xuất khẩu tăng 29,5%; Chỉ số giá tiêu dùng bình quân tăng 19,9%; bội chi NSNN trên GDP bằng 4,95%; tỷ lệ sinh giảm 0,01%; tỷ lệ hộ nghèo còn 13,1%; tạo việc làm cho 1,615 triệu người…

 

 

Trải qua một chu trình khó nhọc để chặn đà lạm phát tăng cao từng ngày, sự khốn đốn về tài chính và khả năng thanh khoản của hệ thống ngân hàng, những sập sùi “chết chìm” của thị trường chứng khoán và quá trình “bê tông hoá” ngày càng cao của thị trường bất động sản, những tháng còn lại của quý 4 năm 2008 nền kinh tế lại xuất hiện dấu hiệu thiểu phát. Việc “ra roi” cho con ngựa kinh tế tiến lên là rất khó song chuyện “ghìm cương” để nó khỏi lùi lại là một chuyện chẳng dễ, nhất là trước những dự báo chẳng mấy khả quan của nền kinh tế toàn cầu trong năm 2009.

 

Ngày 1 và 2/12/2008, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 11, nghe báo cáo tình hình kinh tế - xã hội trong 11 tháng qua. Đây là tháng thứ 5 liên tiếp tốc độ tăng giá trị sản xuất công nghiệp giảm sút. Ngành xây dựng cũng liên tục tăng trưởng âm trong nhiều tháng qua. Kim ngạch xuất khẩu, đầu tư, thu ngân sách, thị trường chứng khoán, dịch vụ, du lịch, vận tải và sức mua đều sụt giảm. Các mặt hàng nông sản như gạo, cà phê, cao su đồng loạt giảm giá từ 30 đến 50%, một số sản phẩm khác như xi măng, thép, phân bón tồn kho với số lượng lớn. Trong điều kiện đó, Chính phủ đứng trước nhiệm vụ phải bằng mọi giải pháp đồng bộ để ngăn chặn cho được suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng và bảo đảm an sinh xã hội nhằm chặn đà lùi lại của con ngựa kinh tế.

 

 

Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 12, Thủ tướng cho rằng, năm 2009 còn nhiều khó khăn hơn năm 2008. Suy thoái kinh tế thế giới sẽ tiếp tục tác động xấu đến nền kinh tế nước ta. Thủ tướng yêu cầu các thành viên Chính phủ triển khai đồng bộ mục tiêu tổng quát mà Bộ Chính trị đã đề ra; Phát huy sức mạnh tổng hợp, ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng, bảo đảm an sinh xã hội. Về chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế, Thủ tướng đề nghị tiếp tục theo dõi sát tình hình, nếu cần sẽ đề nghị điều chỉnh sau khi triển khai thực hiện trong các tháng đầu năm.

 

Một năm qua đi với bao bộn bề và toan lo, tuy nhiên bên cạnh những khó khăn, chúng ta cũng có những mặt thuận lợi, tích cực. Chính trị ổn định, tiềm năng tăng trưởng còn lớn, thị trường trong nước còn nhiều khả năng khai thác; Giá cả vật tư, thiết bị thế giới giảm… Hy vọng với sự đồng lòng của toàn dân tộc, chúng ta sẽ từng bước làm chủ tình hình, thúc đẩy nền kinh tế đi lên.

 

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ 5 nhóm giải pháp cấp bách yêu cầu các bộ, ngành và các địa phương tập trung thực hiện ngay   1. Thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và đẩy mạnh xuất khẩu:   Các bộ, ngành và các địa phương tập trung rà soát, tháo gỡ khó khăn vướng mắc, hỗ trợ thiết thực cho doanh nghiệp và người dân duy trì và phát triển sản xuất, kinh doanh, nhất là những ngành nghề, lĩnh vực là lợi thế của đất nước như nuôi trồng và xuất khẩu các mặt hàng thủy sản, gạo, cà phê, cao su; đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, tìm kiếm và mở rộng thị trường xuất khẩu các mặt hàng có kim ngạch lớn như sản phẩm chế biến, dệt may, giày dép, đồ gỗ, sản phẩm nhựa; mở rộng thị trường du lịch và nghiên cứu việc miễn visa cho một số nước để thu hút khách du lịch…   2. Kích cầu đầu tư và tiêu dùng:   Các nguồn vốn từ ngân sách xây dựng cơ bản tập trung năm 2009, vốn trái phiếu Chính phủ và ODA tiến hành giải ngân ngay cho những công trình đã có danh mục, nhất là các công trình xây dựng trong lĩnh vực giáo dục và y tế, các dự án y tế, giáo dục, nông nghiệp ở vùng sâu vùng xa dưới 5 tỷ đồng thì giao trách nhiệm cho chủ đầu tư và người quyết định đầu tư quyết định việc đấu thầu và tự chịu trách nhiệm. Năm 2009 phải giải ngân hết các nguồn vốn ngân sách nhà nước trong xây dựng cơ bản, kể cả ứng trước vốn năm 2010 để xây dựng.   Thủ tướng cũng yêu cầu các Bộ, ngành và chính quyền các địa phương tạo môi trường thuận lợi cho cả doanh nghiệp nước ngoài và tư nhân đầu tư xây dựng hạ tầng kinh tế xã hội; thu xếp đủ vốn và triển khai hiệu quả các dự án, công trình lớn về hạ tầng giao thông, điện, phân đạm, xi măng, thủy lợi, kênh mương nội đồng, trường học, trạm xá, nhà ở xã hội…   3. Thực hiện chính sách tài chính, tiền tệ linh hoạt và hiệu quả:   Nhằm thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, đẩy mạnh xuất khẩu, kích cầu đầu tư và tiêu dùng cũng như đảm bảo an sinh xã hội. Ngân hàng Nhà nước tiếp tục giảm lãi suất cơ bản, các bộ, ngành chức năng thực hiện ngay các biện pháp hỗ trợ về tài chính tiền tệ như giảm - giãn - miễn thuế, cơ cấu lại nợ để giãn nợ cho các doanh nghiệp đang gặp khó khăn, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ; rà soát, bãi bỏ và giảm các khoản phí, lệ phí và các thủ tục hành chính bất hợp lý liên quan đến nhập khẩu nguyên, nhiên vật liệu, xuất khẩu hàng hóa; kịp thời giải quyết các vướng mắc của doanh nghiệp xuất khẩu liên quan đến thủ tục hải quan… dành hàng tỷ USD cho mục đích kích cầu đầu tư và tiêu dùng.   4. Đảm bảo an sinh xã hội:   Tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chương trình xóa đói giảm nghèo, dứt khoát không để người dân nào phải thiếu đói; tập trung triển khai bảo hiểm thất nghiệp và hỗ trợ 61 huyện nghèo nhất cả nước ngay từ đầu năm 2009.   5. Tổ chức điều hành và thực hiện các nhóm giải pháp quyết liệt, linh hoạt, kịp thời và phù hợp với tình hình mới:   Từng bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ được giao chủ động nghiên cứu, phân tích, dự báo và đề xuất kịp thời với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các chính sách và giải pháp ứng phó kịp thời với những biến động của tình hình trong nước và thế giới; quyết liệt cải tiến thủ tục hành chính trên từng lĩnh vực cụ thể, nhất là trong thủ tục đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý và sử dụng đất đai, thủ tục nộp thuế và hải quan; đề cao trách nhiệm và nâng cao hiệu quả hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền để huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị cùng thực hiện các mục tiêu giải pháp đã đề ra, gắn với chủ động cung cấp thông tin chính thống cho các cơ quan báo chí để thông tin chính xác và kịp thời.