Dự thảo nghị định quản lý người giúp việc gia đình: Khó “trói” những thỏa thuận riêng

Điểm gặp gỡ của những người giúp việc ở nhà chung cư. Ảnh: T.G

 

Trên thực tế, người giúp việc chủ yếu do người quen hoặc các trung tâm môi giới việc làm giới thiệu. Việc tiếp nhận lao động thường chỉ đơn thuần là thoả thuận miệng, không có bất cứ văn bản nào được ký kết. Do đó, sự lật lọng trong quá trình sử dụng từ cả hai phía vẫn thường xuyên xảy ra.

Người giúp việc thường bị chủ nhà lật lọng do không muốn tăng lương như đã hứa hoặc quá lạm dụng sức lao động. Chị Nguyễn Thị Mỹ ở Diêm Điền, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình cho biết: “Tôi ở nhà chị X gần 2 năm. Khi nhận tôi, chị nói sau 5 tháng nếu làm tốt sẽ tăng lương từ 1 triệu đồng/tháng lên 1,2 triệu đồng/tháng, làm toàn bộ việc nhà và chăm sóc 2 đứa con nhỏ. Nhưng đến hạn tăng lương, chị ấy cứ khất mãi. Khi thì nói giá cả bây giờ tăng cao, lương nhà nước không tăng nên tôi phải chịu khó ít tháng nữa. 3 tháng sau tôi nhắc lại thì chị lại nói, em trả thế là xông xênh rồi”.

Trong khi đó, chị Trịnh Ngọc Anh, số nhà 40B phố Dương Quảng Hàm, Cầu Giấy, Hà Nội, ngán ngẩm kể lại: “15 tháng, tôi phải thay tới 4 người giúp việc. Người đầu tiên thì chậm chạp, lại hay làm hỏng đồ. Người thứ hai rất hay nói bậy. Người thứ ba rất được việc nhưng yêu cầu tôi tăng lương lên 1,8 triệu đồng/tháng, nhưng với mức lương ấy chúng tôi không thể đáp ứng được đành để bác ấy ra đi. Người thứ tư là cô bé sinh viên năm thứ hai nhưng khi trường nghỉ hè, cô bé đó cũng nghỉ luôn, gọi điện không nghe máy nữa. Bây giờ chúng tôi đành theo phương án thuê người làm trọn gói mỗi buổi là 40.000 đồng”.

Phần lớn các chuyên gia trong lĩnh vực việc làm khi được hỏi đều cho rằng Nghị định này rất khó khả thi, thậm chí là ban hành cho... vui(?!).

Ông Nguyễn Huy Tưởng, Quản lý Trung tâm nhà đất việc làm Huy Tưởng (Hà Nội) cho rằng: “Quản lý đối tượng lao động này vô cùng khó, ngay cả khi có luật ban hành. Theo thông tin thì dự thảo Nghị định sẽ có 4 vấn đề chính, đó là quy định việc gia đình, thời gian làm việc, tiền lương và hình thức quản lý dạng lao động này. Tuy nhiên theo tôi, việc đưa ra những quy định này là phi thực tế. Những việc được gọi là việc gia đình, trong thực tế phát sinh nhiều không thể liệt kê hết. Những công việc này chủ yếu do thoả thuận giữa chủ và người làm thuê. Tiền lương hiện tại cũng dựa trên thoả thuận. Vấn đề quy định tiền lương cho người giúp việc gia đình cũng sẽ có vướng mắc. Luật lao động quy định làm việc tối đa 8 giờ/ngày, quá thời gian được tính vào làm thêm giờ với mức lương cao hơn. Nếu cũng áp dụng quy định đó đối với giúp việc gia đình liệu có hợp lý?”.

Cũng theo ông Tưởng, chỉ đơn cử như mô hình hoạt động doanh nghiệp tư nhân, Bộ LĐ,TB&XH ban hành nghị định về hoạt động này còn không quản lý được, như mức lương, công việc, thời gian... Trong khi đó, đây lại là quản lý dạng lao động phức tạp và đơn lẻ như người giúp việc.

Một đại diện từ ban soạn thảo (Vụ Việc làm - Bộ LĐ,TB&XH) cũng thừa nhận rằng, mục tiêu cao nhất khi xây dựng Nghị định này là quản lý và bảo vệ lao động giúp việc gia đình, đưa mối quan hệ giữa chủ - người giúp việc vào hành lang pháp lý của pháp luật lao động với 4 vấn đề cần phải đưa vào dự thảo Nghị định: Quy định “việc gia đình”, thời gian làm việc, tiền lương và hình thức quản lý. Tuy nhiên, đối chiếu với các quy định hiện hành về pháp luật lao động với công việc cụ thể của người giúp việc gia đình có sự chênh lệch rất lớn. Loại thoả thuận làm việc bằng miệng được pháp luật lao động thừa nhận và có thể có người làm chứng. Tuy nhiên, để đưa vào hành lang pháp lý nếu chỉ là thoả thuận miệng cũng sẽ rất khó quản lý. Chưa kể trên thực tế có rất nhiều các hình thức giúp việc gia đình khác nhau: làm việc theo ngày, theo giờ, theo tuần, theo tháng... nên quản lý các hình thức đa dạng này cũng tương đối khó.

Dự thảo nghị định ra đời với mục tiêu là bảo vệ người lao động nên các quy định về tiền lương, điều kiện làm việc, thời gian làm việc, quy định về cho thôi việc... sẽ được quy định. Tuy nhiên, đây lại chính là những trở ngại khó vượt qua, những yếu tố có thể khiến các quy định chỉ mãi nằm trên giấy.