Đời phu trầm

Cổng vào làng cây trái Đại Bình. Ảnh: Trường Xuân.

Đi có khi hàng tháng trời trong thiếu thốn và đói khát như thế, nhưng lắm lúc trở về vẫn tay trắng. Ngày đoàn phu trầm trở về với thân xác bơ phờ, mệt mỏi, vợ con ông nhìn, lắc đầu lè lưỡi, bảo: Đừng đi nữa...

Chuyện trầm của một lão nông

Một ngày giữa tháng 11, chúng tôi bắt chuyến đò ngang từ bờ bên Trung Phước để qua làng Đại Bình (xã Quế Trung, huyện Nông Sơn, Quảng Nam) giữa cơn mưa trưa lất phất. Con sông Thu Bồn mùa mưa lũ đoạn chảy qua thị trấn Trung Phước, huyện Nông Sơn đã không còn giữ nguyên vẻ hiền hòa, lãng đãng như bản thể của nó.

Nhìn về phía bên kia, những khu vườn cây trái, những ngôi nhà nho nhỏ lấp ló sau lũy tre làng dày đặc. Một lão nông, cũng là một phu trầm "có hạng" đon đả mời chúng tôi vào nhà. Cái tâm mến khách và giản dị vẫn là nét đặc trưng của người dân làng Đại Bình này cũng như người nông dân Việt Nam nói chung.

Còn một ít bòn bon và cam cuối mùa, ông Ngô Văn Đào ra tận cổng làng đón chúng tôi vào nhà chơi - vồn vã hái đãi khách. Trái cuối mùa thường không ngọt, nhưng đậm vị tình thân của lão nông. Câu chuyện giữa buổi trưa xoay quanh cây trái dưới một gốc sầu riêng trong vườn nhà ông Đào rồi cũng vãn. Như muốn làm cho khách vui và say hơn, ông vào nhà, lấy một ít dăm gỗ gì đấy (mà sau đó chúng tôi mới biết là trầm), săm se mãi rồi bỏ vào một cái lư, đốt lên, rồi để trên một cái ghế đẩu, cạnh chỗ chúng tôi ngồi. Khu vườn như tao nhã, trầm mặc hơn giữa hương trầm tỏa ra dìu dịu...Và câu chuyện tìm trầm của những người dân làng Đại Bình này cũng được ông kể một cách say sưa...

Một ít trầm ông Đào đem ra, đốt cho khách thưởng thức.

Đường làng Đại Bình.

Đói thót bụng đi tìm trầm

Chỉ tay qua những ngôi nhà vắng hoe trong làng, chỉ còn lại phụ nữ, con nít và người già, ông bảo: "Anh xem, thanh niên cả làng đều bỏ làng vào rừng tìm trầm cả rồi. Làng này đi cũng gần 100 người rồi. Đa số là lên các tỉnh Tây Nguyên. Nhất là vừa rồi nghe nói dân Đại Lộc trúng trầm đến mấy chục tỉ ở Khánh Hòa nên dân ở đây "cơm đùm cơm nắm" đổ bộ vào, với những đồng tiền góp nhặt, vay mượn. Đi lâu mà chưa nghe tin tức gì cả..."

Rồi dòng kí ức ùa về, ông bảo thời trai trẻ ông cũng "chinh chiến" lắm. Không có vùng rừng núi nào ở miền Trung nghe đồn có trầm mà ông không lặn lội tìm tới. Nhiều lúc hành trang trên vai đã cạn, tiền trong túi cũng không còn, ông và những phu trầm khác cũng phải lần mò giữa rừng sâu, múc nước suối để uống, hái rau rừng để ăn. Đi có khi hàng tháng trời trong thiếu thốn và đói khát như thế, nhưng phần nhiều trở về tay trắng. Ngày đoàn phu trầm trở về với thân xác bơ phờ, mệt mỏi, vợ con ông nhìn, lắc đầu lè lưỡi, bảo: Đừng đi nữa. Nhưng như có ma quỷ xui khiến nửa tháng sau, ông lại cùng những người khác khăn gói lên đường...

Hơn 30 năm vừa làm vườn, vừa làm trầm, ông Đào vẫn không giàu. Ông cười héo hắt bảo với chúng tôi rằng: Lộc rừng cũng không dễ ăn. Có người đi tìm ngót cả đời như ông, lần được nhiều nhất, bán cũng chỉ chưa tới 10 triệu đồng.

Giờ đây ở làng Đại Bình, nhắc đến những cái tên như Ngô Thành V, Nguyễn B, Phan T... là người làng nghĩ ngay đến những "ông chủ" phất lên nhờ trầm. Những người này, ngoài việc tìm trầm, còn làm luôn việc thu mua trầm nguyên liệu, chế biến và sau đó tự mình mang sang Trung Quốc bán theo một đường dây mà chỉ có họ mới biết. Có khi người và trầm cùng đi, có khi đi bằng 2 đường khác nhau để tránh sự để mắt của cơ quan chức năng. Một tháng, có khi họ qua biên giới đến 2- 3 lần để buôn trầm.

Ông Ngô Văn Đào dè dặt hồi lâu rồi nói nhỏ: "Tôi nghe nói chuyến vừa rồi, thằng T làm một vụ trầm qua Trung Quốc được hơn 1 tỷ. Tất nhiên có vài người làm cùng nữa. Chừng đó là con số mà tôi  mơ ước cả đời cũng không được. Mà riêng tôi đâu, gần như cả làng này đều mơ như thế hết. Trúng trầm là họ về xây ngay cái nhà to tổ cha liền à. Đời người, lên xuống mấy chút lắm anh hè... Đời cha tụi nó nhà nghèo lắm...".