Hà Nội
23°C / 22-25°C

Độc đáo canh hát quan họ hiếm hoi còn lại của hội Lim

Thứ bảy, 10:48 20/02/2016 | Xã hội

GiadinhNet - Là nét đặc sắc, thể hiện sự tinh túy của dân ca quan họ, trước kia, mỗi làng đều có một nhà tổ chức hát canh, nhưng nay những người anh hai Chiến vô cùng hiếm.

 

Biển người chen nhau xem đêm khai mạc hội Lim Biển người chen nhau xem đêm khai mạc hội Lim

GiadinhNet - Đêm 19/2, hàng vạn người đã tập trung về đồi Lim (thị trấn Lim, Tiên Du, Bắc Ninh) để đón xem đêm nhạc khai hội.

 

Du ca xuyên đêm

Hát canh là hình thức quan họ được thực hiện trong “nhà chứa”, là lối hát giữa bọn quan họ làng mở hội với bọn quan họ kết bạn với mình. Hát canh chỉ có ở hội xuân và chỉ được tổ chức vào ban đêm, thường từ 7h tối cho đến 5h sáng.

Nếu như ở các hình thức hát chúc, hát hội, hát đền, quan họ đơn thuần là những câu ca thay lời giao tiếp thì ở hát canh, quan họ dường như đã trở thành sự tranh tài cao thấp giữa các làng.

Tuy nhiên, tranh tài chỉ là để “chơi”, để thể hiện thú vui tao nhã của các liền anh liền chị, tuyệt đối không phải thi thố. Cho nên hình thức hát canh còn được gọi là “quan họ du ca tại gia”.

 


Canh hát tại nhà anh hai Chiến. Ảnh: Xuân Hải

Canh hát tại nhà anh hai Chiến. Ảnh: Xuân Hải

 

Để thực hiện canh hát, bọn quan họ chủ và bọn quan họ khách, mỗi bên phải ngồi một chiếu, đối diện nhau mà hát. Đã là hát canh thì bắt buộc phải hát đôi, đôi nam ca đối đáp đôi nữ, tuân theo nguyên tắc “âm xướng dương họa”, nghĩa là bên nam nhường cho bên nữ ra giọng trước.

Một canh hát phải bắt buộc qua ba chặng. Chặng thứ nhất, ca tất cả các giọng lề lối, nhưng nhất thiết phải có năm giọng: La rằng, Tình tang, Bạn kim lan, Cái ả, Cây gạo. Chặng này không tính điểm. Bên nào không ca được một trong năm giọng trên thì sẽ bị loại ra để đôi khác thay vào.

Chặng thứ hai, ca các giọng lẻ, giọng vặt, tức hát giao duyên. Trong chặng này, nếu bên nào không đối được một giọng thì bị thua một điểm. Đây cũng là chặng mà các bên được phép tung ra các bài “độc” của mình để gây bất ngờ cho đối phương.

Chặng thứ ba, ca các giọng giã bạn để chia tay nhau. Đầu tiên ca các giọng “Chuông vàng gác cửa tam quan” sau đó đến các giọng nói về sự xa cách, thương nhớ như “Kẻ bắc người nam”, “Rẽ phượng chia loan”, “Con nhện giăng mùng”. Cuối cùng là các giọng “Tạm biệt từ đây”, “Chia rẽ đôi nơi”.

Một canh hát thường tan cuộc khi trời đã sáng. Khi ấy, chủ khách giã nhau để rồi đoàn lại đi sang làng khác, cứ thế mà “du ca” cho đến hết hội.

5 canh còn lại một mình

Hát canh độc đáo như vậy nên từ lâu nó được xem là nét tinh túy nhất của dân ca quan họ Bắc Ninh. Thế nhưng, hình thức độc đáo ấy cứ dần mai một. Cho đến bây giờ, cả hội Lim chỉ còn nhà anh hai Chiến và anh hai Thoa chứa khách mà thôi.

Cũng bởi vì hát canh tốn kém quá. Nào tiền trầu, tiền nước, tiền mời cơm, tiền thướng cho liền anh, liền chị… Trung bình mỗi cuộc hát canh như thế, ông Chiến phải bỏ ra hơn chục triệu đồng.

 


Anh hai Chiến, một trong hai người còn lại ở hội Lim mở canh hát tại nhà. Ảnh: Xuân Hải

Anh hai Chiến, một trong hai người còn lại ở hội Lim mở canh hát tại nhà. Ảnh: Xuân Hải

 

Lại thêm thời gian qua, tỉnh Bắc Ninh chủ trương gom nghệ sĩ hát ở đồi Lim, hát ở cửa đình. Hát đến tận đêm mới nghỉ nên các liền anh, liền chị cũng không còn sức để hát du ca tại nhà.

Con người cũng là một yếu tố quyết định. Hiện nay, các liền anh, liền chị trẻ học hát quan họ chủ yếu để đi biểu diễn chứ ít tham gia các canh hát. Còn những nghệ sĩ lớn tuổi, tâm huyết nhưng không đủ sức để duy trì những canh hát trọn vẹn. Trước kia, canh hát thường kéo dài đến sáng, nhưng nay chỉ đến 1 – 2h sáng là nghỉ.

Chứa khách đã hơn 40 năm nay, anh hai Chiến thực sự lo âu khi nhìn thấy những canh hát quan họ ngày càng kém đi trông thấy. Nhưng thời thế như vậy thì biết làm sao…

Xuân Hải/Báo Gia đình và Xã hội

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Xã hội - 51 phút trước

GĐXH - Trong quá trình điều khiển xe máy lưu thông trên QL18 đoạn chạy qua địa phận phường Yên Thanh, chị T. bất ngờ va chạm với ô tô đầu kéo đi cùng chiều. Cú va chạm khiến chị T. cùng xe máy ngã ra đường và bị ô tô đầu kéo chèn qua tử vong.

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Pháp luật - 54 phút trước

GĐXH - Với thủ đoạn tinh vi, một giám đốc doanh nghiệp đã lừa đảo, chiếm đoạt gần 987 lượng vàng 18k, tương đương số tiền hơn 35 tỷ đồng của nhiều người.

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Pháp luật - 1 giờ trước

GĐXH - Sau khi lập Facebook, Quý đăng tải bài viết về cho vay online với thủ tục đơn giản, giải ngân nhanh rồi yêu cầu người vay đóng phí. Bằng thủ đoạn này, đối tượng lừa đảo 162 nạn nhân.

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Pháp luật - 1 giờ trước

GĐXH - Chiều 28/3, tại cuộc họp báo thông tin kinh tế - xã hội Quý I/2024 của Hà Nội, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội đã thông tin về vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não xảy ra trên địa bàn quận Long Biên.

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Đời sống - 1 giờ trước

GĐXH - Mới đây, UBND TP Hà Nội đã giao Công an TP làm rõ những vấn đề liên quan đến thông tin phản ánh 3 cây sao đen trăm tuổi trước các ngôi nhà mới xây trên phố Lò Đúc bị chết bất thường.

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Xã hội - 1 giờ trước

GĐXH - Kết quả xổ số hôm nay - KQXS thứ Năm ngày 28/3/2024: Xổ số miền Nam - XSMN, xổ số miền Trung - XSMT, xổ số miền Bắc - XSMB, xổ số Vietlott - XS Vietlott.

Đêm nay miền Bắc có mưa rất to do khối không khí lạnh tăng cường

Đêm nay miền Bắc có mưa rất to do khối không khí lạnh tăng cường

Thời sự - 1 giờ trước

GĐXH - Theo dự báo thời tiết, miền Bắc đón đợt không khí lạnh tăng cường yếu nên từ chiều tối và đêm nay có mưa rào và rải rác có dông. Cục bộ mưa to đến rất to.

Tin mới nhất vụ nam sinh lớp 8 chơi bóng rổ bị đánh dẫn đến chết não

Tin mới nhất vụ nam sinh lớp 8 chơi bóng rổ bị đánh dẫn đến chết não

Thời sự - 2 giờ trước

GĐXH - Liên quan đến vụ nam sinh lớp 8 chơi bóng rổ bị đánh dẫn đến chết não, Cục Trẻ em đã có báo cáo với Bộ trưởng Bộ LĐTBXH về vụ việc.

Hà Nội chốt 3 môn thi chính thức thi vào lớp 10 năm học 2024-2025

Hà Nội chốt 3 môn thi chính thức thi vào lớp 10 năm học 2024-2025

Giáo dục - 3 giờ trước

GĐXH - UBND TP Hà Nội có văn bản chấp nhận tờ trình của Sở GD&ĐT Hà Nội về phương án thi vào lớp 10 năm học 2024-2025. Học sinh Hà Nội sẽ thi 3 môn: Toán, Văn, Ngoại ngữ.

Báu vật nghìn năm trong ngôi đền cổ nhất xứ Thanh

Báu vật nghìn năm trong ngôi đền cổ nhất xứ Thanh

Xã hội - 3 giờ trước

GĐXH - Đền Lê Hoàn ở Thanh Hóa là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt, được ví như ngôi đền cổ nhất xứ Thanh. Nơi đây hiện còn lưu giữ nhiều cổ vật quý, trong đó có đôi đũa kim loại, chén bạc và đĩa ngọc có niên đại lên tới hơn 1.000 năm.

Top