Để xảy ra khiếu kiện vượt cấp: Phải xem xét trách nhiệm của lãnh đạo tỉnh

Cũng theo nhận định của Trụ sở tiếp dân (TSTD) thì tình trạng khiếu nại, tố cáo (KNTC) của công dân trong thời gian qua có diễn biến không bình thường, nổi lên là việc khiếu tố vượt cấp, tổ chức theo đoàn, từ đó dễ bị các thế lực thù địch lợi dụng.

Tình hình khiếu nại, tố cáo có diễn biến bất thường

Chiếm phần lớn trong nội dung KNTC của dân có liên quan đến đất đai. Các khiếu kiện liên quan đến việc đền bù giải toả khi Nhà nước thu hồi đất để xây dựng các khu công nghiệp và công trình công cộng thường đòi nâng giá đền bù (theo giá thị trường), bồi hoàn thành quả lao động trên đất, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư...

Loại khiếu kiện này hay liên quan đến các sai sót trong việc giải quyết chưa chính xác, chưa công khai dân chủ của các cơ quan thẩm quyền trong việc triển khai dự án; hoặc là những yêu cầu đòi hỏi về lợi ích của người khiếu nại vượt quá quy định của pháp luật và điều kiện thực tế của địa phương.

Tương tự, ở phía Nam, tình trạng khiếu kiện liên quan đến đất đai cũng xảy ra ở nhiều nơi, có chỗ rất gay gắt ảnh hưởng cả đến an ninh trật tự, điển hình như khu vực hai huyện Tân Châu, Tân Biên (Tây Ninh); hay các tỉnh Tiền Giang, Cần Thơ, Sóc Trăng, Đắk Nông.

Theo nhận định của TSTD thì việc khiếu nại tố cáo trong thời gian qua có dấu hiệu bất thường. Thay vì đi đơn lẻ hoặc theo nhóm thì hiện nay dân thường đi khiếu tố theo đoàn đông người, có sự tổ chức, kéo đến các cơ quan chức năng, thậm chí là nhà riêng để gây sức ép, yêu cầu được tiếp, đối thoại giải quyết vụ việc ngay tại Trung ương, mặc dù vụ việc vẫn đang thuộc thẩm quyền giải quyết của tỉnh.

Xuất hiện một số đoàn khiếu kiện đông người là người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng miền núi đặc biệt khó khăn như ở Bình Phước, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Giang, Bình Thuận, khiếu nại của công dân người dân tộc Khơ me (ở An Giang và Sóc Trăng)... Những người này nhận thức và hiểu biết về pháp luật còn hạn chế (chỉ một vài người trong đoàn biết tiếng Kinh, đại đa số trao đổi, nói chuyện bằng tiếng dân tộc) nên rất dễ bị lôi kéo, kích động, bị lợi dụng trong vấn đề dân tộc, tôn giáo.

Các đoàn khiếu kiện đông người thường dựng lều lán, hoặc thuê nhà trọ ăn ở sinh hoạt dài ngày tại Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh.

Theo ghi nhận, một số cá nhân cầm đầu đã lợi dụng quyền KNTC để dẫn dắt, thúc giục, kích động công dân khiếu kiện vượt quá giới hạn, thậm chí có hành vi gây rối, chửi bới, lăng mạ cá nhân, tổ chức đang làm nhiệm vụ, chống người thi hành công vụ.

Gần đây nhất là vụ ông Quảng Độ cùng bọn tay chân, tổ chức phát tiền cho công dân khiếu kiện tại TP. Hồ Chí Minh vào những ngày cuối tháng 7. Các thế lực thù địch đã chỉ đạo tay chân (tổ chức Câu lạc bộ Hoa Mai và Hội Dân oan 8406) đi đến nhiều địa phương, đến các điểm khiếu kiện phức tạp để tiếp xúc, giúp đỡ vật chất, quay băng hình những người khiếu kiện, tổ chức hô hào, tụ tập đông người gây sức ép đòi giải quyết theo ý cá nhân, gây tình hình phức tạp.

Tại TP. Hồ Chí Minh, chúng kích động xuống đường biểu tình, đấu tranh cho “tự do”, “dân chủ”, “nhân quyền”. Các đối tượng cầm đầu, kích động người khiếu kiện đã lợi dụng, sắp xếp đưa người thuộc diện chính sách như thương binh hay cụ già và trẻ em đi khiếu kiện, xúi giục những người này kêu khóc trước cổng các cơ quan công sở...

Các bộ ngành, địa phương cần tăng cường đối thoại với dân

Khi công dân khiếu kiện tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, chính quyền một số địa phương chưa có sự phối hợp với cấp Trung ương để vận động công dân về địa phương để giải quyết. Thậm chí, còn đùn đẩy trách nhiệm hoặc trông chờ vào các cơ quan Trung ương cử đoàn công tác xuống giải quyết giúp.

Một số vụ việc mặc dù đã có ý kiến chỉ đạo của các bộ, ngành Trung ương, Thủ tướng Chính phủ cũng có văn bản chỉ đạo, xong chính quyền địa phương không thực hiện hoặc làm thiếu triệt để dẫn đến người dân tiếp tục khiếu kiện vượt cấp.

Vì vậy, giải pháp hàng đầu được Trụ sở tiếp công dân của Trung ương Đảng và Nhà nước đề ra là địa phương nào để công dân khiếu kiện đông người, vượt cấp lên Trung ương, lại thiếu trách nhiệm trong việc chỉ đạo giải quyết, thì phải xem xét xử lý trách nhiệm của Bí thư và Chủ tịch UBND tỉnh, thành đó.

Giải pháp tiếp theo là phải tăng cường đối thoại với dân. Trước khi có kết luận, quyết định giải quyết lần đầu, người có thẩm quyền giải quyết nhất thiết phải tiếp xúc, đối thoại với người khiếu nại; đối với vụ việc có nhiều người tham gia khiếu nại cần đối thoại với người đại diện để có hướng giải quyết phù hợp; Các bộ, ngành Trung ương phải chủ động giải quyết những vụ khiếu kiện liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước của bộ, ngành mình. Nhất là Bộ Tài nguyên Môi trường (về đất đai); Bộ Xây dựng (về nhà cửa); Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (về chính sách xã hội); Bộ Tài chính (về chính sách đền bù giải phóng mặt bằng)...

UBND các tỉnh, thành có các vụ khiếu kiện phức tạp, đông người vượt cấp lên Trung ương, phải cử cán bộ có thẩm quyền phối hợp với Trụ sở tiếp công dân của Trung ương, UBND TP.Hà Nội, UBND TP. Hồ Chí Minh... để tích cực giải quyết.

Bộ Công an cần thường xuyên chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ và công an địa phương nắm bắt diễn biến tình hình, chủ động đối phó với những tình huống phức tạp, ngăn chặn các đối tượng xấu lợi dụng, kích động những người khiếu kiện. 

Đối với những người lợi dụng quyền khiếu nại tố cáo, có hành vi vượt quá giới hạn, gây rối trật tự công cộng, vi phạm pháp luật; xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, tập thể và công dân thì cần phải có biện pháp xử lý kịp thời, nghiêm minh theo quy định pháp luật.