Công tác xã hội ở Việt Nam: Chỉ "thương" chưa đủ

Các đối tượng này thuộc diện quan tâm của Chính phủ, của toàn xã hội và đặc biệt là của những người làm nghề công tác xã hội.

 

 

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Bạch Hồng cho rằng, công tác xã hội có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, bảo vệ quyền con người, nhân phẩm, giá trị con người, công bằng và bình đẳng xã hội; thúc đẩy xây dựng một xã hội hài hòa vì hạnh phúc của tất cả các cá nhân trong xã hội. Trên thế giới, công tác xã hội từ lâu đã được coi là một hoạt động chuyên nghiệp, nhằm tạo ra sự phát triển thông qua sự tham gia vào giải quyết các vấn đề xã hội, tăng cường năng lực và giải phóng tiềm năng mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng. Công tác xã hội giúp cho con người phát triển đầy đủ, hài hòa và đem lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho mọi người.

 

Ở Việt Nam, tính đến năm 2007, có khoảng 7,5 triệu người cao tuổi, trong đó có khoảng 200.000 người già cô đơn; 5,3 triệu người tàn tật, trong đó có 300.000 người tàn tật nặng, không còn khả năng tự phục vụ và khả năng lao động; trên 1,4 triệu trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt và khoảng 2,7 triệu hộ nghèo. Trong số các đối tượng trên có khoảng 1,3 triệu người thuộc diện khó khăn cần trợ cấp xã hội, bằng khoảng 1,52% dân số; Khoảng 3.000 xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 25% và 61 huyện tỷ lệ nghèo trên 50% và hàng ngàn xã có các vấn đề xã hội (tệ nạn xã hội, môi trường sống ô nhiễm, nghèo khổ...).

 

Bà Bùi Thị Xuân Mai, Trưởng khoa Công tác xã hội, Đại học Lao động Xã hội cho rằng, các ngành, các cấp và người dân chưa biết nhiều đến ngành công tác xã hội. Ảnh: MH

 

Cùng với đó là hàng triệu cá nhân, gia đình, nhóm xã hội nảy sinh các vấn đề xã hội (ly thân, ly hôn, bạo lực gia đình, thiếu quan tâm đến con cái, căng thẳng vì nghèo khổ, xâm hại tình dục, bỏ nhà đi lang thang, tệ cờ bạc, nghiện hút, tội phạm, trộm cắp, người mắc HIV/AIDS bị cộng đồng xa lánh)... “Tuy nhiên, những đối tượng nêu trên chỉ nhận được sự trợ giúp của đội ngũ nhân viên công tác xã hội “nghiệp dư” (chừng 20.000 người); những người làm việc theo kinh nghiệm, lòng thiện tâm mà chưa được đào tạo kỹ năng khoa học cần thiết về công tác xã hội. Do vậy, hiệu quả giải quyết các vấn đề xã hội, vấn đề của cá nhân, gia đình, nhóm xã hội và cộng đồng dân cư không cao, thiếu bền vững...”, Thứ trưởng Lê Bạch Hồng nhấn mạnh.

 

Bộ LĐ-TB&XH cũng cho biết, hiện cả nước có 30 trường đại học đào tạo cử nhân công tác xã hội, với khoảng 2.000 sinh viên đang theo học hệ cử nhân. Tuy nhiên, công tác xã hội ở nước ta mới chỉ trong giai đoạn hình thành. Nếu so sánh nghề này với các nước trong khu vực, chúng ta vẫn còn một khoảng cách lớn.

 

Các điều dưỡng viên, bác sĩ chăm sóc người già tại Trung tâm dưỡng lão Hà Nội. Ảnh: MH

 

 

Bà Bùi Thị Xuân Mai, Trưởng khoa Công tác xã hội, Đại học Lao động Xã hội cho rằng, các ngành, các cấp và người dân chưa biết nhiều đến ngành công tác xã hội. Ngay cả cán bộ làm công tác xã hội, nhiều người cũng chưa nhận dạng được mình là ai, làm việc gì, ở đâu, vai trò của công tác xã hội là gì, sự khác biệt của công tác xã hội với các ngành nghề liên quan như thế nào? Thêm nữa, về mặt thể chế chính sách, hiện chúng ta chưa có chiến lược phát triển công tác xã hội, cơ sở pháp lý cho sự phát triển nghề này chưa được hình thành một cách hệ thống.

 

Cho đến nay, mới có quyết định của Bộ GD&ĐT về chương trình khung đào tạo chuyên ngành và cho phép một số trường đại học đào tạo bậc cử nhân. Việc xác định các vị trí làm việc cho nhân viên công tác xã hội trong các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức cung cấp dịch vụ, kể cả các tổ chức phi chính phủ và các đoàn thể có tham gia hoạt động công tác xã hội chưa được xác định.

 

Bộ LĐ-TB&XH cho rằng, để phát triển nghề công tác xã hội ở Việt Nam và đưa khoa học công tác xã hội vào giải quyết và ngăn ngừa các vấn đề cá nhân, gia đình, nhóm xã hội, cộng đồng dân cư và của xã hội, trước mắt cần hiểu rõ thực trạng công tác xã hội ở nước ta và đưa ra định hướng cho nghề này.

 

Lộ trình phát triển công tác xã hội sẽ làm từng bước và ngay bây giờ phải hoàn thành đề án phát triển nghề công tác xã hội đến năm 2015. Trong đó, tập trung nâng cao nhận thức về công tác xã hội chuyên nghiệp ở Việt Nam, giúp mọi người thấy được vai trò, vị trí của nghề này trong can thiệp, giải quyết các vấn đề của xã hội; Sớm xây dựng cơ chế chính sách, huy động nguồn lực toàn xã hội để trợ giúp và cung cấp các dịch vụ xã hội cho người dân yếu thế, giảm tải cho ngân sách nhà nước; Đẩy mạnh tuyển dụng nhân viên công tác xã hội chuyên nghiệp trong nhiều lĩnh vực, trước mắt đặc biệt chú ý tới bố trí, sử dụng nhân viên trong ngành LĐ-TB&XH, sau đó là các nghề trong lĩnh vực giáo dục, y tế, tòa án...