Hà Nội
23°C / 22-25°C

Có lẽ đã đến lúc bỏ tục thả cá chép tiễn Táo quân!

Thứ sáu, 10:40 09/02/2018 | Xã hội

GiadinhNet - Cá vừa thả bị bắt lên ngay! Thả từ độ cao cả chục mét! Thả xuống nguồn nước bẩn. "Phương tiện" của ông Táo bị cuốn đầy nilon, tàn hương... Cứ như vậy, chúng ta thực sự đang phóng sinh hay sát sinh?

Nhiều người dân Thủ đô thả ốc thay vì thả cá chép tiễn ông Công, ông Táo về trời Nhiều người dân Thủ đô thả ốc thay vì thả cá chép tiễn ông Công, ông Táo về trời

GiadinhNet – Thay vì thả cá chép, nhiều người dân thả ốc, tro vàng mã trong ngày tiễn ông công ông táo về trời.

Qua cách nhiều người thực hiện tục thả cá chép ngày hôm qua (8/2, tức 23 tháng Chạp) mới thấy nó "phong phú" đến mức đáng sợ. Ngoài lượng túi nilon thả cùng cá tràn ngập sông hồ, cá chết hàng loạt ở những dòng sông ô nhiễm thì đoạn hồ này có người thả cá, đoạn kia có người vợt ngay mang ra chợ bán tiếp, thành ra cá chép "xoay tua" chẳng còn lạ lẫm! Mỗi năm, cứ 23 tháng Chạp đều lặp lại hình ảnh không đẹp ấy thì có lẽ chúng ta hãy nghĩ đến việc bỏ đi phong tục này, dù không dễ dàng.

Thả thế này sống sao?

Theo phong tục cổ truyền, 23 tháng Chạp hằng năm người Việt làm lễ cúng ông Công ông Táo (Táo quân). Ngoài mâm cỗ còn thêm tục thả cá chép xuất phát từ truyền thuyết Táo quân được Ngọc Hoàng phái xuống trần gian theo dõi những việc làm thiện - ác của loài người và xong xuôi thì cưỡi cá chép hóa rồng lên Thiên đình báo cáo.

Hình ảnh cúng cá chép sống rồi "phóng sinh" ở sông, hồ... dần trở nên quen thuộc với người Việt từ nông thôn tới thành thị nhưng thực tế không phải ai cũng có hiểu biết sâu sắc về phong tục cũng như thực hiện đúng.

Theo dõi cách người Việt thực hiện tục thả cá chép chủ yếu vẫn là làm theo "phong trào". Cá chủ yếu là cá vàng được nhân giống hàng loạt, thả xuống nước không chắc đã "phóng sinh" hay thành "sát sinh". Hơn nữa, do điều kiện công việc, nhiều gia đình cũng thay đổi về thời gian cúng ông Công ông Táo, thả cá theo "lịch" của gia đình mình chứ không phải "lịch" của Táo quân trong truyền thuyết.


Phóng sinh cá chép mà cực nhọc thế này thì thôi?!

"Phóng sinh" cá chép mà "cực nhọc" thế này thì thôi?!

Đơn giản nhất, đến chữ "thả" cá chép cũng đang bị thực hiện sai lệch. Nhiều người không phải thả cá mà đổ, ném, quăng cá từ trên cầu xuống sông hồ, tiện thể quăng luôn cả túi nilon chứa cá xuống. Hành động cho xong tay ấy chẳng những sai về phong tục, chuẩn mực mà còn làm ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

"Rơi như thế thì cá cầm chắc là toi mạng chứ chả còn hơi sức đâu nữa mà cõng Táo quân về chầu Ngọc Hoàng? Đa phần còn lại thì hay thả ở mấy hồ trong nội thành, hay sông Tô Lịch, Kim Ngưu (Hà Nội) hoặc kênh Nhiêu Lộc, Tàu Hủ... (Sài Gòn). Mà nước ở những chỗ đấy thì "sạch" phải biết. Cá chép nào sống nổi?! Thả xong một lúc đảm bảo ngửa bụng, thăng thiên. Lại khổ công nhân vệ sinh đi dọn", nhiếp ảnh gia Nguyễn Sơn gây chú ý với bình luận đầy thực tế.

Những ngày qua, tại Hà Nội, dòng sông Tô Lịch vốn dĩ đen đặc, bốc mùi càng thêm ô nhiễm khi thành địa điểm nhiều người dân chọn để thả cá chép. Ở dòng sông này kể cả thả cá sát mặt nước hay đứng trên cầu Khương Đình đổ cá xuống thì nhiều khả năng cá chết ngay khi xuống nước.

Giờ mới thành "mốt"

Trước kia, khi đời sống còn khó khăn, thức ăn khan hiếm, người Việt chủ yếu tự làm cá chép vàng mã và cúng. Thậm chí, có những gia đình thay vì cúng cá chép sống thì làm cá chép trong mâm cỗ cúng Táo quân.

Tục cúng cá chép sống chỉ được duy trì ở một số vùng quê gần ao hồ, sông suối với nguồn cá tự nhiên sẵn có. Bây giờ, khi điều kiện thuận lợi thì cúng, thả cá sống trở thành "mốt". Nhà nhà cúng cá, người người thả cá, các dịch vụ về cá cho ngày 23 tháng Chạp nở rộ, cá không còn là cá chép mà thay bằng cá vàng, được ship tận nơi.


Anh Tống Thế Anh - một hướng dẫn viên du lịch hưởng ứng cuộc vận động không thả túi nilon khi thả cá

Anh Tống Thế Anh - một hướng dẫn viên du lịch hưởng ứng cuộc vận động không thả túi nilon khi thả cá

Mới đây, không ít người còn tự "sáng tạo" ra việc "phóng sinh" ốc thay cho cá chép! Chi tiết này được bình luận chủ yếu ở góc độ hài hước trên các diễn đàn, mạng xã hội rằng: Táo quân bao giờ mới lên chầu Ngọc Hoàng được nếu cưỡi... ốc! Nhưng có lẽ những người thực hiện tục "phóng sinh" này lại có lý riêng khi quyết định dừng phóng sinh cá chuyển sang một sinh vật dễ sống, đỡ ô nhiễm khi chết hơn cá là ốc.

Ngoài nét đẹp văn hóa, tâm linh, trong tâm thức người Việt, "cá vượt Vũ môn" hay "cá chép hóa rồng" còn mang ý nghĩa về tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí chinh phục tri thức để đi tới thành công, biểu trưng cho nhân cách thanh cao tiềm ẩn hoặc hướng đến một kết quả tốt đẹp. Bên cạnh đó, "phóng sinh" cá chép cũng thể hiện tinh thần từ bi, hiếu sinh quý báu của con người. Thế nhưng, từ nét đẹp phong tục đến cách thực hiện lại là một khoảng cách xa vời.

Với phong tục mang tính chất tín ngưỡng không phải nói bỏ thì có thể bỏ được nhưng suy cho cùng, hầu hết mọi phong tục đều xuất phát từ đời sống tinh thần con người nhiều hơn hiện hữu vật thể. Nếu một ngày kia, thay vì nhất nhất phải thả cá vào dịp cúng ông Công ông Táo mà chưa chắc đã là "phóng sinh" đúng nghĩa, con người hoàn toàn thay thế bằng những hình thức mang tính tượng trưng nhưng đảm bảo chiều sâu về văn hóa, phong tục cũng là việc nên khuyến khích.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Lâm Biền, lễ vật chỉ là một phần, quan trọng là sự thành tâm kính cẩn khi hành lễ.

Trong đời sống hiện đại, ngoài cá vàng (thay cho cá chép) được thả theo "phong trào", nhiều gia đình có điều kiện còn đốt cả điện thoại, siêu xe, biệt thự vàng mã... nhưng thẳm sâu nhận thức không hề hiểu biết về giá trị văn hóa, chiều sâu tâm thức, đời sống thì cũng bằng không!

T.Nam

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Tin mới nhất vụ nam sinh lớp 8 chơi bóng rổ bị đánh dẫn đến chết não

Tin mới nhất vụ nam sinh lớp 8 chơi bóng rổ bị đánh dẫn đến chết não

Thời sự - 26 phút trước

GĐXH - Liên quan đến vụ nam sinh lớp 8 chơi bóng rổ bị đánh dẫn đến chết não, Cục Trẻ em đã có báo cáo với Bộ trưởng Bộ LĐTBXH về vụ việc.

Hà Nội chốt 3 môn thi chính thức thi vào lớp 10 năm học 2024-2025

Hà Nội chốt 3 môn thi chính thức thi vào lớp 10 năm học 2024-2025

Giáo dục - 27 phút trước

GĐXH - UBND TP Hà Nội có văn bản chấp nhận tờ trình của Sở GD&ĐT Hà Nội về phương án thi vào lớp 10 năm học 2024-2025. Học sinh Hà Nội sẽ thi 3 môn: Toán, Văn, Ngoại ngữ.

Báu vật nghìn năm trong ngôi đền cổ nhất xứ Thanh

Báu vật nghìn năm trong ngôi đền cổ nhất xứ Thanh

Xã hội - 28 phút trước

GĐXH - Đền Lê Hoàn ở Thanh Hóa là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt, được ví như ngôi đền cổ nhất xứ Thanh. Nơi đây hiện còn lưu giữ nhiều cổ vật quý, trong đó có đôi đũa kim loại, chén bạc và đĩa ngọc có niên đại lên tới hơn 1.000 năm.

Cựu cán bộ ngân hàng MSB chiếm đoạt 338 tỷ đồng của khách, Công an TP Hà Nội kêu gọi các bị hại trình báo

Cựu cán bộ ngân hàng MSB chiếm đoạt 338 tỷ đồng của khách, Công an TP Hà Nội kêu gọi các bị hại trình báo

Pháp luật - 51 phút trước

GĐXH - Công an TP Hà Nội kêu gọi các bị hại là khách hàng bị mất tiền khi gửi, đầu tư vào Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) trình báo cơ quan chức năng thành phố.

Tổ chức hàng trăm chuyến cho người nước ngoài nhập cảnh trái phép, nhóm đối tượng nhận kết đắng

Tổ chức hàng trăm chuyến cho người nước ngoài nhập cảnh trái phép, nhóm đối tượng nhận kết đắng

Pháp luật - 1 giờ trước

GĐXH - Trong khoảng một năm, các đối tượng đã tổ chức hàng trăm chuyến nhập cảnh trái phép vào Việt Nam, thu lợi bất chính hàng tỉ đồng.

Cú điện thoại 'trị giá' gần 1,2 tỷ đồng khiến người phụ nữ nghẹn đắng

Cú điện thoại 'trị giá' gần 1,2 tỷ đồng khiến người phụ nữ nghẹn đắng

Pháp luật - 1 giờ trước

GĐXH - Lo sợ liên quan đến đường dây phạm pháp, người phụ nữ đã chuyển cho kẻ tự xưng là công an gần 1,2 tỷ đồng.

Mưa đá bất thường ở Mù Cang Chải

Mưa đá bất thường ở Mù Cang Chải

Thời sự - 2 giờ trước

Sáng nay tại huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) xảy ra trận mưa đá bất thường, tàn phá nhiều hoa màu của dân.

'Nữ doanh nhân' sang chảnh lĩnh án tử hình

'Nữ doanh nhân' sang chảnh lĩnh án tử hình

Pháp luật - 2 giờ trước

Mỹ tạo vỏ bọc doanh nhân sống sang chảnh để buôn bán ma túy. Hành vi phạm tội của bị cáo này được một cô gái quê Quảng Bình giúp sức.

Bắt các đối tượng đưa 21 người xuất cảnh trái phép

Bắt các đối tượng đưa 21 người xuất cảnh trái phép

Pháp luật - 3 giờ trước

GĐXH - Hai đối tượng Quốc tịch Trung Quốc đang tổ chức cho 21 người Việt Nam xuất cảnh trái phép sang Lào thì bị lực lượng Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ.

Đề nghị phạt nặng doanh nghiệp xâm hại di tích quốc gia

Đề nghị phạt nặng doanh nghiệp xâm hại di tích quốc gia

Xã hội - 5 giờ trước

GĐXH - Doanh nghiệp múc đất đá trái phép tại chân lèn Hai Vai, làm thay đổi yếu tố gốc cấu thành di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia này.

Top