Chuyện chưa kể về 18 cô gái Truông Bồn

 

Những người cựu chiến binh năm xưa, mỗi lần nhắc đến đều ví họ là “những cô gái Truông Bồn thứ hai”  nhưng không phải ai cũng biết về họ.

 

Đội văn nghệ này là các anh, chị em được lựa chọn chủ yếu từ các cây văn nghệ của các đội TNXP. Đa số họ đều là những người rất trẻ trên dưới 20 tuổi và đa phần là con gái Hà Nội, Hải Phòng, Nghệ An. (Ảnh: T.L)

 

 

Thiếu tá Trương Đình Minh (Hiện là Phó Tổng biên tập Tạp chí Biển và Bờ) kể, vào những năm 1967 – 1968 những đoạn đường từ Truông Bồn đến Ngã ba Đồng Lộc cho đến Khe Ve, Khe Giao, cầu La Trọng... là những trọng điểm bị địch đánh phá rất ác liệt. Cũng giống như các tuyến đường khác, ở đây có rất nhiều đơn vị TNXP trực chiến ngày đêm, sẵn sàng hy sinh thân mình để bảo đảm cho xe thông đường ra trận.

 

Đội TNXP tổ 7 (thuộc Ban xây dựng 67 - Tổng đội TNXP 41) có một đội văn nghệ nghiệp dư. Mang danh nghĩa là đội để sinh hoạt, tổ chức cho cơ động, gọn nhẹ chứ quân số của đội cũng gần bằng một tổng đội xây dựng ngày nay. Đội viên đội văn nghệ này là các anh chị em được lựa chọn chủ yếu từ các cây văn nghệ  từ các đội TNXP. Đa số họ đều là những người rất trẻ, chỉ trên dưới 20 tuổi và đa phần là con gái Hà Nội, Hải Phòng, Nghệ An... Bình thường họ vẫn đảm nhiệm vai trò của một TNXP. Vẫn bám đường, thông xe bất kể mưa nắng, ngày đêm. Chỉ những khi có lễ lạt hoặc yêu cầu phục vụ cho chiến dịch thì lãnh đạo mới rút họ lên tập duyệt độ nửa tháng rồi lên đường đi phục vụ.

 

Ông Minh cho hay: “Vì bị máy bay Mỹ đánh phá ác liệt nên ở những đoạn đường này anh chị em TNXP thường hay phải làm ban đêm, lợi dụng ánh trăng để làm vì làm ban ngày sẽ bị máy bay địch phát hiện. Vào những đêm giáp Tết năm 1968, dĩn xuất hiện rất nhiều. Trời càng nhiều mưa phùn thì loại côn trùng này càng sinh sôi, nảy nở. Loài dĩn khi đã bám vào người thường đốt rất đau. Cứ mỗi lần giơ cuốc bổ đất là dĩn lại bám đầy người khiến các cô TNXP ở đây buộc phải dừng làm để đuổi dĩn, bởi vậy mà tiến độ công trình bị chững lại.

 

Để kịp giải phóng xe, các cô đã nghĩ ra cách bôi bùn lên má, lên cổ... Vì lúc đó chỉ có bùn là loại “kem” chống dĩn sẵn có nhất. Tuy nhiên, không phải lúc nào họ cũng có thời gian xuống tận các bờ mương hay đầm ao để lấy bùn. Thế là các cô bèn nghĩ ra cách xin dầu nhờn, mỡ thải ra từ xe ủi DT75 để bôi lên người tránh họa dĩn bám. Từ đó mỗi lần ra mặt đường, các cô lại mang theo ống bơ đựng đầy dầu mỡ để bôi tránh dĩn. Anh em bộ đội vận tải chúng tôi mỗi khi đi qua đây thấy các cô mặt mày lấm lem dầu mỡ nên đều rất tò mò. Nhìn ai cũng xinh, cũng đẹp mà mặt mày thì lấm lem đầy những dầu mỡ từ má đến cổ thì đã cử người đi tìm hiểu nguyên nhân. Sau khi đã rõ nguyên nhân một số anh em đã cảm động làm thơ để tặng cho họ: “Thương em đôi má bồ quân. Vì chăng con dĩn bôi đen má hồng”.

 

TNXP san lấp hố bom ở Cầu Om (Đô Lương, Nghệ An) năm 1968. (Ảnh: TL)

 

 

Vào khoảng 5h chiều một ngày cuối năm 1968, sau khi đã bảo đảm giao thông cho đoàn xe vận tải an toàn ra mặt trận, các cô đều mệt nhoài. Người ai nấy đều đã thấm ướt mồ hôi và lấm lem dầu mỡ chống dĩn. Vừa rời mặt đường khoảng 200 – 300m định đi về lán trại để tắm rửa, cơm nước thì nghe đồng chí trực báo tin có xe của trung đội công binh do anh Đán làm trung đội trưởng đang bị sa lầy. Vì trước đó, cứ mỗi lần đi qua đây là anh Đán và các đồng chí trong trung đội công binh này thường ghé lại thăm các anh chị em ở đây, rồi lúc thì mang biếu đôi hộp thịt hộp, hôm dăm phong lương khô, lúc thì đôi ba chiếc bắp cải miền Bắc... nên tình cảm giữa các cô TNXP ở đây với trung đội của anh Đán rất thân thiết. Dù đang mệt, lại đói nhưng khi nghe tin như thế, họ liền lập tức quay trở lại.

 

18 cô tay cuốc, tay xẻng hì hục đào bới, co kéo, hò dô đẩy xe ra khỏi chỗ bị sa lầy. Phải vất vả lắm, cả 18 cô gái chân yếu tay mềm mới đẩy được chiếc xe tải chở đầy bom mìn và dụng cụ rà mìn qua khỏi hố lầy. Nhưng xe vừa vượt qua khỏi hố thì có một tiếng bom nổ rầm trời. Chiếc xe may mắn thoát còn 18 cô gái ở phía sau đều hy sinh. Thịt xương họ tan vùi trong đất đá. Cả 18 cô gái TNXP đều đang độ xuân xanh, ai cũng đẹp người đẹp nết lại hát hay, vui vẻ. Các cô đa phần là học sinh, sinh viên, vừa tốt nghiệp cấp 3 là xung phong vào chiến trường, chỉ có một vài cô là mới có chồng.

 

Tượng đài chiến thắng.

 

Ông Minh nhớ lại: “Trong số 18 cô gái đã hy sinh trong vụ nổ bom đêm hôm ấy, tôi nhớ nhất là cô gái tên Hương quê ở Hải Phòng. Hương là cô gái có làn da trắng và nụ cười rất tươi. Đặc biệt là Hương hát rất hay và rất nhiệt tình. Có đợt, đoàn xe của chúng tôi đi qua đúng vào dịp 2/9, anh chị em ở đây đã tổ chức văn nghệ chào mừng ngày Quốc khánh và hôm đó Hương có tham gia một số tiết mục văn nghệ. Giọng hát của Hương hay đến nỗi khi vừa cất tiếng lên là cả khu vực phía dưới sân khấu đông nghịt người bỗng im bặt. Nhất là khi cô hát bài “Đêm Trường Sơn nhớ Bác” bao giờ mọi người cũng yêu cầu cô phải hát đi hát lại đến hai lần mới chịu cho rời sân khấu. Không ngờ, đó là đêm cuối cùng cô được đứng trên sân khấu và chúng tôi được nghe cô hát lần cuối trong cuộc đời”.

 

Sau này khi có dịp trở lại nơi đây, ông Minh còn được nghe những đồng đội cũ và cả những người dân ở đây kể lại rất nhiều câu chuyện cảm động. Trong đó có câu chuyện về những anh bộ đội viếng 18 cô gái TNXP ở Truông Bồn. Cách sau ngày các cô hy sinh đúng một tháng, đúng vào lúc 5h chiều - thời điểm các cô hy sinh có hai anh bộ đội mới trạc ngoài hai mươi tuổi, mang hương hoa đến chỗ 18 cô gái đã hy sinh thắp hương rồi quỵ xuống đất khóc nức nở.

 

Sau khi giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, đến cuối năm 1976 cũng vào một ngày giáp Tết, đúng 5h chiều người dân ở đây lại thấy có hai anh bộ đội, một người cụt tay mang quân hàm trung tá và một anh cụt chân mang quân hàm đại úy. Họ chính là hai người lính năm xưa đã đến viếng 18 cô gái TNXP ở Truông Bồn. Hai người đến đây và ở lại hai ngày. Ngày ngày họ lại mang hương hoa, mâm cỗ ra chỗ 18 cô gái hy sinh thắp hương rồi òa khóc nức nở khiến cho những đứa bé chăn trâu, chăn bò xung quanh cũng cảm động khóc theo.

 

Sau này mọi người mới biết, hai người đàn ông ấy một là chồng và một là người yêu của 2 trong 18 cô đã hy sinh ở đây. Anh bộ đội mang quân hàm Trung tá sau này đã tục huyền với một người khác nhưng vẫn đưa mẹ đẻ người vợ đã hy sinh tại Truông Bồn về phụng dưỡng vì cô là con gái độc nhất. Còn anh bộ đội bị cụt chân thì vẫn ở vậy, chẳng chịu lấy ai.