Chuyện chưa kể đằng sau những án tử hình

LTS: Pháp trường - với lực lượng Cảnh sát Bảo vệ và hỗ trợ tư pháp (CSBV, HTTP) được giao nhiệm vụ thi hành án tử hình, ẩn chứa nhiều chuyện chưa từng biết và bao hỷ, nộ, ái, ố đời thường của những người phải căng mình ra làm nhiệm vụ.

GĐ&XH xin giới thiệu với bạn đọc loạt bài của một tác giả có nhiều năm tiếp cận những con người này.

Lần đầu ra trường bắn

Trong ngành Cảnh sát, nhiều lực lượng hoạt động ở lĩnh vực đặc biệt và họ ít khi nói về mình. Riêng lực lượng Cảnh sát BV, HTTP được giao nhiệm vụ trực tiếp thi hành án tử hình ở pháp trường với các tử tội, thì đó là nhiệm vụ “đặc biệt của đặc biệt”. Họ cũng có nhiều lý do khiến lâu nay báo chí nói về pháp trường thường chỉ nhắc đến các tử tội, về tâm lý, hành động của bị án trước và trong thời điểm ra pháp trường, chứ không phải nói tới những người thi hành án. Nhiều lần tôi tìm gặp những chiến sĩ Cảnh sát từng cầm súng thi hành bị án tử tù song câu chuyện của họ bao giờ cũng trầm lắng, một sự trầm lắng không phải dễ dàng chia sẻ. Có những người bạn, thân nhau thật đấy, chia sẻ từ bát cơm manh áo, điếu thuốc lúc đêm khuya giá rét, nhưng cứ nhắc đến chuyện nghề của mình thì y như rằng “lặng phắc”. Tôi hiểu, họ né tránh, đặc biệt là với cánh báo chí như tôi. May mắn, có một vài lần được sự giới thiệu mặn mà của cả những người lãnh đạo, tôi mới thật sự có cơ duyên được hiểu rõ về họ.

Tôi gặp Thiếu tá Nguyễn Doãn Phác khi anh đã có thâm niêm trên 10 năm khoác áo lực lượng Cảnh sát hỗ trợ và bảo vệ tư pháp, với gần chục lần cầm súng ra pháp trường thi hành án. Năm 1993, bấy giờ Nguyễn Doãn Phác còn là chàng lính trẻ CSCĐ thuộc Phòng CSBV, HTTP, Công an Hà Tĩnh. Một hôm, anh được lệnh cùng một số chiến sỹ trong đơn vị thi hành án tử hình tên Nguyễn Văn Hùng, kẻ đã dùng súng điên cuồng bắn chết 1 sỹ quan quân đội và 1 người dân khác. Sau khi bị tuyên án tử hình và bị Chủ tịch nước bác đơn ân xá, Hùng nằm chờ ngày ra pháp trường trong trại giam.

Anh Phác kể: “Đó là lần đầu tiên nhận nhiệm vụ cầm súng thi hành án tử hình, cảm giác rờn rợn khó tả ám ảnh tôi rất lâu và tôi đã phải cố trấn an tinh thần mình nhiều lắm”. Trong khi đó, đồng nghiệp kể về con người anh trước đó rất khác: Phác không ngại ngần trong bất kỳ vụ việc nào, từ chuyện lao xe máy, đánh gục tên cướp giật trên đường phố, đến những lần đối mặt thách thức, đột nhập vào nhà, đá văng con dao phay trên tay kẻ côn đồ chém vợ. Vậy mà,  với nhiệm vụ này, anh lại “run”! Đêm trước hôm đó, Phác không tài nào chợp mắt được. Anh vắt tay lên trán hình dung cảnh mình sẽ phải giương súng lên...

Thời gian chuyển dần về sáng, mệnh lệnh sắp thực thi. Có tiếng còi rú phía đầu sân. Tất cả chiến sỹ thuộc Đội CSCĐ được giao nhiệm vụ bắn kẻ tử tội nhanh chóng có mặt, xếp hàng ngay ngắn. Họ cẩn thận kiểm tra, lau chùi súng một lần nữa rồi cho vào thùng, dong thẳng ra pháp trường.

Cảm giác nuối tiếc

Pháp trường Thạch Ngọc (Hà Tĩnh) trời tờ mờ, trông xa không rõ mặt người. Hừng đông không lộ sáng bởi những đám mây đen vần vũ phía xa. Tên tử tội đã được anh em quản lý trại giam cho dựa cột, mệnh lệnh thi hành án bắt đầu. Cả pháp trường thinh lặng rồi những tiếng nổ chát chúa vang lên. Bắn xong kẻ tội đồ, tất thảy đều như trút bỏ được gánh nặng trong mình. Một cái ác đã bị loại bỏ.

Dù vậy, tâm lý thi hành tử tội cũng khiến nhiều lính trẻ lần đầu đảm trách nhiệm vụ có suy tư. Với anh Phác cũng vậy, đôi lúc, có tiếng động bởi con thạch sùng trên trần nhà cũng khiến anh giật mình. “Con có làm điều gì trái với lương tâm không”? Đêm tĩnh mịch, đất trời vời vợi. Tự nhiên anh nhìn thấy như đâu đó có tiếng người, rồi hình ảnh tên Hùng quỵ xuống trước phiên toà mà chính anh đã xốc nách nhấc hắn dậy. Nhiều đêm, nằm bên vợ, anh trầm ngâm nghĩ những điều mà không thể nói với người bạn đời. Phụ nữ yếu bóng vía, rất có thể những việc như vậy gây ảnh hưởng, nếu tư tưởng không tốt. Cuối tuần đó, anh về thăm mẹ. Phác không kể những gì mình đã làm với vai trò người thừa hành pháp luật. Nhưng anh muốn biết người đời coi hành động thế nào? Mẹ anh nhận ra sự băn khoăn trong con trai mình, bà trở lại với những câu chuyện từng răn bảo cái ngày tiễn con lên đường làm nhiệm vụ. “Ở đời có kẻ ác, người hiền. Ta ăn ở có trên có dưới với người hiền, ắt là mình sống theo lẽ phải, theo cái đạo. Còn cái ác phải đấu tranh, ai giúp được dân loại trừ cái ác cũng chính là làm điều tốt vậy. Những kẻ phạm tội ác, là kẻ thù của nhân dân, pháp luật không dung thứ, buộc phải loại  chúng ra khỏi đời sống xã hội. Con đừng quá suy nghĩ...” - những lời của mẹ khiến anh được chia sẻ.

Trôi qua những cảm giác rờn rợn những ngày đầu cầm súng làm nhiệm vụ pháp luật giao phó, tư tưởng, ý nghĩ của Phác vượt lên những do dự vốn tiềm ẩn ở mỗi con người. Có năm, anh tham gia đến 3 lần thi hành án tử hình. Gần đây nhất là thi hành 6 án tử hình trong vụ buôn bán ma tuý xuyên quốc gia do tên Đồng Sỹ Sơn cầm đầu. Ít có vụ xử bắn nào lại có mặt nhiều tử tội đến vậy. Nhưng để bắn cùng một lúc 6 tên tử tù phải cần tới 18 chiến sỹ Cảnh sát, 18 khẩu súng. Đây quả là nhiệm vụ khó khăn. Phải huấn luyện cho được 18 gương mặt đủ bản lĩnh nổ súng, không để đạn... vọt lên trời. Theo quy định, những người cầm súng thi hành án tử hình trong nhà phải không có tang, vợ không chửa đẻ. 18 tay súng tuyển chọn đều là lính trẻ, luyện tập bài bản, thực hành các thao tác từ nhận lệnh, giương súng ngắm bắn, làm sao đảm bảo chuẩn xác, cứ 3 chiến sĩ bắn 1 tử tội.

Đều phải ra pháp trường dựa cột, nhưng mỗi kẻ phạm trọng tội khác nhau, nên tâm lý của người thi hành án tử hình cũng mang những sắc thái riêng. Những kẻ gây trọng án với tính chất côn đồ, hung ác, giết người không chùn tay, việc bắn hạ chúng thường diễn ra với tâm lý tự tin.

Nhưng cũng có kẻ phạm tội trong phút giây đánh mất khả năng làm chủ, trở thành kẻ hung hãn ghê rợn, với những người này, khi phải nheo mắt bóp cò súng, trong lòng những cán bộ, chiến sĩ của đội thi hành án bao giờ cũng trào dâng cảm giác tiếc nuối. Nhưng biết làm sao được, mỗi con người có đủ ý chí, năng lực hành vi đều phải chịu trách nhiệm trước hành động mà mình gây ra...

Phan Hương Sơn