Chống tham nhũng trong ngành xây dựng: Phải bắt đầu từ khâu thi công

CoST là giai đoạn thí điểm kéo dài 2 năm của chương trình được thiết kế nhằm giảm thiểu tham nhũng và tăng hiệu quả trong các dự án cơ sở hạ tầng công cộng. Chính phủ, ngành xây dựng và tổ chức dân sự sẽ làm việc cùng nhau nhằm tăng hiệu quả, chất lượng và giảm chi phí các dự án xây dựng công. Do tham nhũng trong hợp đồng xây dựng rất phổ biến, trong đó các khoản hối lộ thường chiếm tới 10% đến trên 10% giá trị hợp đồng, làm sản sinh ra những công trình kém chất lượng.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam nhấn mạnh: “Mục đích của sáng kiến minh bạch hoá là đưa ra những tiêu chí để minh bạch hoá, biện pháp công khai minh bạch. Vì trên thực tế các quy định phát luật về vấn đề tham nhũng đã có đủ nhưng thực tế tình trạng tham nhũng vẫn tồn tại... CoST chỉ là giai đoạn thí điểm nhưng sau đó sẽ tiếp tục được duy trì. Và khâu thi công sẽ được thí điểm minh bạch hoá. Vì từ trước đến nay, đây vẫn là khâu bị tác động mạnh nhất bởi nạn tham nhũng. Tuy nhiên, cách thực thi thế nào cho hiệu quả thì vẫn còn phải bàn luận, nghiên cứu”.

TS. Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho rằng: “Giảm thiểu tham nhũng trong khâu thi công cần phân định rõ các cấp bậc giám sát. Chẳng hạn bên B đến thi công công trình trên địa phận phường X thì chủ tịch phường X phải là người được thông báo đầu tiên. Từ trước đến nay, các nhà thầu phần lớn không thông qua chủ tịch phường. Theo đó, chủ tịch phường và người dân quanh công trường thi công sẽ là người trực tiếp giám sát về độ bụi, tiếng ồn, có làm đêm hay không... dựa trên thông báo của bên B. Đây là giám sát cấp 1, giám sát cấp 2 thì phải là cơ quan chức năng có chuyên môn, biết thẩm định”.

Cũng theo TS. Phạm Sỹ Liêm, để chống thất thoát ngoài khâu giám sát, chế tài xử phạt cũng có vai trò then chốt. Trong Luật Xây dựng của Trung Quốc cũng ghi rõ những điều khoản quy định như Luật Xây dựng Việt Nam nhưng gắn liền với luật đó là chế tài xử phạt. Đây là khâu khá quan trọng để ràng buộc nhà thầu nhưng trong Luật Xây dựng của Việt Nam lại không có phần này. Do đó, trong khuôn khổ thực hiện Dự án CoST thời gian có hạn nên tốt nhất là cần rà soát lại những dự án cấp bộ đã triển khai từ trước. Qua đó, chỉ rõ những thiếu sót, vướng mắc đã vấp phải để rút kinh nghiệm cho những công trình sau.