Biến “tay gấu” thành tay người

>> Chuyện của người phụ nữ có bầu ngực dài quá rốn

Biến “tay gấu” thành tay người

Một ca thuẫu thuật biến tay gấu thành tay người được coi là “khó chịu” đã được thực hiện thành công tại Khoa Phẫu thuật tạo hình, BV Xanh - pôn. Ngày 9/10/2006, các bác sĩ ở Khoa đã phẫu thuật thành công cho một bệnh nhân có khối u nặng khoảng 6kg ở tay trái với hình thù của cánh tay như tay gấu.

Bệnh nhân H và cánh tay gấu khổng lồ

Đó là bệnh nhân Trần Thị H., 32 tuổi ở Ninh Bình. Theo lời kể của chị H, các khối u trên người xuất hiện cách đây đã 20 năm. Tuy nhiên, khoảng 4 năm gần đây, khối u trên tay trái phát triển rất nhanh tạo thành khối lớn từ trên vai xuống đến bàn tay, khiến tay chị H. bị biến dạng. Vùng da những nơi có khối u biến màu nâu sẫm. Khối u ảnh hưởng tới việc sinh hoạt, lao động, đặc biệt là thẩm mỹ. Bên cạnh những khối u ở tay, bệnh nhân H. còn nhiều u trên khắp cơ thể. Sau khi nhập viện, các bác sĩ chẩn đoán đây là bệnh đa u xơ thần kinh.

Bệnh nhân H. được phẫu thuật lần 1. Với trường hợp này, bệnh nhân phải phẫu thuật nhiều lần mới bỏ hết những phần tay gấu.

Phầu của cánh tay gấu

Thêm một bệnh nhân được Khoa Phẫu thuật tạo hình Xanh-pôn khám cũng bị mắc bệnh u xơ thần kinh ở một.

Sau khi hội chẩn, các bác sĩ của Khoa đã quyết định sẽ phẫu thuật cắt u để phục hồi chức năng và thẩm mỹ cho bệnh nhân. Ca phẫu thuật diễn ra thành công với  phần u ở cánh tay của bệnh nhân đã được cắt bỏ hoàn toàn mà không làm tổn thương các gân cơ, mạch máu, dây thần kinh.

BS Nguyễn Đinh Minh, Khoa phẫu thuật tạo hình, BV Xanh-pôn giải thích: “Trường hợp này trông hình thù sẽ giống như cái tay gấu, nhưng thực chất đây là một bệnh bẩm sinh, được gọi là u xơ thần kinh (Recklinghausen). Bệnh này do sự phát triển của các tế bào xơ ở bất cứ nơi nào trên cơ thể, đặc biệt ở những vùng thần kinh, tế bào xơ phát triển xâm lấn tất cả các tổ chức, làm phì đại các tổ chức này. Bệnh hay gặp ở tổ chức da và mô mềm dưới da, cơ, thần kinh. Nếu u ở mặt thì mặt sẽ bị biến dạng”.

Đối với bệnh nhân H, sự phát triển của bệnh rất nhanh chóng. Chỉ trong vòng 4 năm, cả cánh tay bình thường đã trở nên sần sùi, lồi lõm với những khối u nâu đỏ, cứng ráp như phần da của con gấu. Chị H tâm sự: “Trong thời gian cánh tay bị to ra, đi lại vô cùng khó khăn. Tôi không thể nhấc được cánh tay vì quá nặng. Mọi việc đều không thể làm bằng cánh tay này được nữa, các sinh hoạt thường nhật khác cũng bị cản trở”,

Theo các bác sĩ, nếu không phẫu thuật, khối u to dần, xâm lấn đến các phần sau của cánh tay, gây biến dạng các mạch máu và thần kinh. Bên cạnh đó, khối u sẽ bị loét và chảy máu. Cánh tay lúc đó cũng biến dạng theo. Nên việc phẫu thuật là cần thiết cho sự bảo tồn thần kinh mạch máu, tạo lại hình dáng của bàn tay.

Cuộc phẫu thuật kéo dài 4 tiếng nhiều lúc tưởng như phải bỏ cuộc. Khó khăn nhất của ca phẫu thuật này được các bác sĩ xác định ngay từ khi hội chẩn: không thể xác định được vùng xâm lấn của khối u và sẽ gây ra khả năng bệnh nhân bị mất nhiều máu. Các bác sĩ thống nhất: Cuộc phẫu thuật này phải tiến hành nhiều lần mới có thể cắt được khối u từ cánh tay, cẳng tay và ban tay. Nếu không phẫu thuật, chắc chắn chỉ trong một thời gian nữa cánh tay sẽ bị liệt và không vận động, và chị H sẽ trở thành tàn phế.

Theo các bác sĩ, trên thế giới cũng đã có nhiều bệnh nhân bị chứng u xơ thần kinh, đặc biệt ở đầu mặt cổ, hoặc u phát triển ở não, nội tạng. Ở Việt Nam đã gặp nhiều bệnh nhân bị u xơ thần kinh, nhưng trường hợp như bệnh nhân H, bị toàn bộ cánh tay thì chưa từng gặp. Cũng theo BS Minh, ở Khoa cũng đã gặp bệnh nhân bị u xơ thần kinh toàn bộ chân trái (Gia Lai), cả 5 người trong gia đình này đều bị u xơ thần kinh và đã phẫu thuật thành công.

Lấy da bụng nuôi cấy cánh tay

15 giờ, đường dao mổ đầu tiên bắt đầu. Cuộc phẫu thuật biến tay vá gấu thành tay người cũng được thực hiện từ vết rạch đó. Mảng da cánh tay đen xì, dày như da trâu cùng với những đám lông đen cứng chuẩn bị được lột bỏ...

Đường dao mổ rạch theo màu chỉ xanh nhạt kẻ sẵn đi từ cánh tay xuống cẳng tay một cách cẩn trọng, chậm rãi. Bác sĩ bắt đầu lách dao mổ tách toàn bộ vùng u xâm lấn khỏi mô xung quanh. Vừa tách, vừa cầm máu, vừa bóc u. Gây mê hoàn toàn- bước đầu tiên “khai hoả” cho quá trình phẫu thuật dài. Cũng trong toàn bộ thời gian phẫu thuật này, bệnh nhân Toàn được làm cho ngủ, hạ huyết áp để khỏi chảy máu.

Cánh tay bệnh nhân Toàn với khối u hắc tố khổng lồ

Bệnh nhân Toàn sau khi được phẫu thuật, tay được đút vào trong vạt bụng nuôi cấy da.

Điều khó cho ca phẫu thuật này chính là việc bệnh nhân Toàn không thể chỉ huy cánh tay của mình. Từ khi bị khối u hắc tố khổng lồ xâm lấn, toàn bộ cánh tay này khó chiều theo ý muốn. Dường như bị tê liệt trong các sinh hoạt hàng ngày. Chính vì điều này, riêng việc nhấc cánh tay để sát trùng hay mổ cũng đã gây nhiều khó khăn cho ca phẫu thuật.

Hai bác sĩ phụ mổ cẩn thận nhấc cánh tay trong thời gian mổ. Cánh tay cứ cứng đờ như vừa được đổ bê-tông. Bác sĩ mổ chính, dùng dao điện để bóc u, đây cũng là cách duy nhất để giảm chảy máu tới mức tối đa. Khối u bị dao điện mổ bị đốt cháy bốc ra mùi rất khó chịu. Toàn bộ khối u lầy nhầy lẫn lộn cả những đoạn tổ chức đông rắn do khối u quá to không đủ máu nuôi dưỡng. Nhiều chỗ cặp panh đến đâu là chảy máu đến đó, khiến ca mổ gặp nhiều khó khăn hơn ban đầu dự kiến.

BS Minh cho biết: “Trong trường hợp của bệnh nhân Toàn, do vùng da bị khối u nằm ở toàn bộ cánh tay một phần cũng do yêu cầu của bệnh nhân đòi hỏi tính thẩm mỹ cao, kỹ thuật tạo vạt da ghép từ bụng sườn bệnh nhân được các bác sĩ khoa Phẫu thuật tạo hình chỉ định thực hiện. Phẫu thuật này có ưu điểm tái tạo lại da cánh tay có mầu sắc và chất lượng rất cao. Nhưng nhược điểm là kỹ thuật đòi hỏi nhiều thời gian, phải hai lần phẫu thuật”.

Một túi da được các bác sĩ tạo ở bụng sườn bệnh nhân. “Cái túi” này được khoét hai đầu lỗ vừa đủ để nhét vừa cánh tay. Mục đích của phương pháp này nhằm nuôi cấy vạt da sống trên cánh tay đã được bóc khối u, biến phần da bụng sườn thành da che phủ cánh tay đó. Cánh tay này sẽ được sống theo kiểu “ký sinh” trên phần bụng sườn trong 3 tuần.

3 tuần sau khi bệnh nhân được phẫu thuật, các bác sĩ sẽ cắt bỏ vạt da bụng sườn, da cánh tay sẽ đồng mầu với da cánh tay bệnh nhân. Khi đó, toàn bộ da vùng bụng sườn đã nuôi sống trên cánh tay. Toàn bộ phần bụng sườn bị mất da do dành phần da cho cánh tay cũng sẽ được các bác sĩ khéo léo kéo căng các vạt da xung quanh để che phủ và khâu nối thẩm mỹ.

Bác sĩ Minh giải thích, thực ra đây là bệnh u hắc tố khổng lồ, cũng một dạng bệnh lý bẩm sinh, dân gian còn gọi là vá chó. U do sự phát triển của tế bào sinh hắc tố phát triển quá mức ở lớp dưới da, hậu quả là da trở nên dầy, hệ thống lông phát triển, các tế bào u xâm lấn có thể cả đến lớp cơ, xương.

Bệnh nhân Nguyễn Văn Toàn (Bắc Giang, 44 tuổi) có khối u khổng lồ bẩm sinh trên toàn bộ cánh tay trái với màu đen, da dầy khoảng 1cm, trên bề mặt da phủ dầy lông màu đen và cứng. Theo BS Minh, y văn thế giới cũng đã nói nhiều về u hắc tố khổng lồ. Ở Việt Nam cũng vậy, trong hơn chục năm vừa qua, có rất nhiều bệnh nhân u hắc tố được điều trị phẫu thuật, vị trí u ở bất cứ nơi đâu trên cơ thể, nếu u nhỏ, kích thước vừa phải thì phẫu thuật đơn giản, khó khăn nhất khi u nằm trọn trên một vùng cơ thể, phẫu thuật khá khó khăn, đặc biệt ở trẻ em. Phía Khoa Phẫu thuật tạo hình cũng đã mổ cho bệnh nhân 4 tuổi với u ở nửa mặt, hay bệnh nhân với u nằm gần trọn da đầu, phẫu thuật tái tạo lại toàn bộ da đầu để mọc tóc như bình thường.

“Với bệnh nhân có những khối u hắc tố nhỏ thì đơn giản hơn, chỉ cần gây tê tại chỗ để cắt u, và vùng bụng sườn để lấy vạt da, thời gian phẫu thuật khoảng 1h30’. Với bệnh nhân có diện tích u hắc tố rộng, hay gọi là u hắc tố khổng lồ thì phẫu thuật khó nhất là phải chống mất máu nhiều” – BS Minh nói.

* Tên bệnh nhân trong bài viết đã được thay đổi

(Ảnh trong bài do Khoa Phẫu thuật tạo hình, BV Xanh-pôn cung cấp)

Vân Khánh