Báu vật 300 tỉ của dị nhân Chợ Rừng

Thấy có khách đến chơi, ông Phú từ bên hàng xóm chạy về xởi lởi: “Các chú là nhà báo ở Hà Nội về hả? May quá lại gặp được các chú. Tôi cũng đang định lên trên đấy đây. Vừa có một thông tin tin cậy từ Mỹ cho biết đồng tiền cổ của tôi phải có giá trị đến... 16 triệu USD!!!”. Tính theo tỷ giá hiện nay sẽ tương đương khoảng 300 tỉ VN đồng!

Cất 300 tỉ trong cái tủ ly xập xệ

Theo chân ông Phú leo lên tầng 3 ngôi nhà ông đang ở, chúng tôi cứ tưởng đó phải là một phòng trưng bày trang trọng và cẩn thận những cổ vật quý giá mà ông Phú đang sở hữu. Nhưng khi bước chân vào căn phòng, chúng tôi thực sự bất ngờ vì sự tuềnh toàng của nó.

Đây có lẽ là một kho chứa đồ thì đúng hơn. Trong phòng có một tủ kính nhỏ như tủ bán hàng chứa khá nhiều bình, lọ, bát, thìa trông cũ kỹ và sứt sẹo. Cái tủ ly cũ bên cạnh thì lộn xộn những tượng, bình... Ngay nóc và hộc ngăn kéo chiếc tủ đứng đối diện, cạnh ban thờ, cũng được trưng dụng làm nơi để đồ cổ. Hoành phi, câu đối, thạp đồng thì nằm ngoài... lan can.

Nhận thấy sự ngạc nhiên hiển hiện trên khuôn mặt của những người khách mới đến, ông Phú cười thoải mái: “Lê Văn Phú là thế đấy. Cái gì cũng đơn giản, tuềnh toàng. Mấy trăm cổ vật quý của tôi đều được cất trong căn phòng này cả. Chẳng có một biện pháp bảo quản hay bảo vệ nào. Ước mơ về một phòng trưng bày hoành tráng thì vẫn còn xa”.

Chưa để sự ngạc nhiên của chúng tôi kịp tan đi, ông Phú đã lấy ra một bọc nilon nhét sâu trong ngăn tủ ly: “Còn báu vật mà các bạn đang muốn tìm hiểu ở đây. Lại bất ngờ phải không? Mọi người cứ bảo tôi cất bảo vật trong năm bảy tầng két sắt. Nhưng làm gì có, chỉ là một ngăn tủ gỗ mỏng mảnh thôi”.

Quên đi những gì lạ thường đang diễn ra trước mắt, chúng tôi chú tâm nhìn vào đồng xu nhỏ có đường kính khoảng 2 cm ông Phú đang cầm trên tay. Đồng tiền có màu đồng đã sỉn, rất mỏng và nhẹ. Một mặt in nổi hình ông Ulysses S. Grant - Vị Tổng thống thứ 18 (1869 - 1877) của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Mặt còn lại đúc nổi danh hiệu Mỹ và những dòng chữ đã bị nhòe và mờ ít nhiều. Tạm dịch là: “Trung úy trong cuộc chiến tranh với Mexico, thăng chức từ Đại úy lên Tổng chỉ huy lực lượng liên minh, nổi bật trong cuộc nội chiến, người trầm lặng của Appomattox”. Dưới cùng là dòng chữ: “Chấp nhận vô điều kiện”. Đồng tiền không thấy đề mệnh giá là bao nhiêu.

Ông Phú trong kho đồ cổ của mình.

Đồng tiền cổ = Phần đất phía Nam Mexico và Califonia?

Sau khi đợi cho chúng tôi xem kỹ đồng tiền cổ nổi danh này, ông Phú mới bắt đầu cuộc trò chuyện: “Đây là một cổ vật trong bộ sưu tập của các cụ thân sinh ra tôi để lại cho con cháu. Từ thời Pháp thuộc, ông bà nội của tôi là Lê Văn Thơ và Phạm Thị Đức đã là những thương gia, có cơ sở sản xuất bánh kẹo bán buôn, bán lẻ và kinh doanh bách hóa tại thị xã Quảng Yên, thuộc khu Hồng Quảng (nay là phố Lê Lợi, thuộc huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh).

Là những người ham mê cổ vật, lại có điều kiện kinh tế khá giả, nên các cụ rất thích sưu tầm những vật quý hiếm trong thiên hạ. Trong số những đồng xu, đồng trinh căng, bạc hào, bạc xòe... mà tôi thấy rất lạ thì có đồng tiền cổ mà các bạn vừa xem. Phát hiện ra đồng tiền lạ, thấy nhiều khả năng đây là đồng tiền quý hiếm có giá trị lớn, tôi đã làm đơn đề nghị chính quyền địa phương xác nhận quyền sở hữu đồng tiền cổ đó cho tôi. Lá đơn UBND xã Yên Giang đã ký và đóng dấu”.

Sau đó, bằng nhiều mối quan hệ khác nhau, ông Phú đã gửi thông tin và hình ảnh về đồng xu cho một nhà sưu tầm tem ở Mỹ có địa chỉ in trên Tạp chí Tem Việt Nam để nhờ tìm hiểu nội dung và giá trị của cổ vật này. Đúng một tháng sau, ông Phú bất ngờ nhận được lá thư hồi âm của nhà sưu tầm tem Ah Shaw ở 91, đường Baxter, Williams Town, Massachusetts, 01267, USA. Trong thư, ông Ah Shaw cung cấp cho ông Phú một vài thông tin về lịch sử của đồng xu. Nó liên quan đến cuộc chiến tranh Mexico (1846 - 1848): “Đó là cuộc chiến tranh xung đột giữa Mexico và Mỹ.

Mỹ đã phải xin hòa bình và ký Hiệp ước Guadelope Hidalgo. Mexico đòi hỏi phần đất Texas phía Bắc sông Rio Gamde và nhượng nam Mexico và Califonia cho Mỹ với số tiền 15 triệu đô la. Việc sửa đổi biên giới giữa hai nước được hoàn tất bằng Hiệp định mua Garden vào năm 1853...”. Theo như lập luận của nhà nghiên cứu này thì đồng xu mà ông Phú sở hữu chính là vật tín chấp mà Mỹ trả cho Mexico để đổi lấy phần đất phía Nam Mexico và Califonia. Ông Phú cười hồ hởi mà rằng: “Nếu cứ từ đó mà suy ra thì đồng tiền cổ của tôi phải có giá trị là... 15 triệu đô la”.

Giấy chứng nhận "báu vật" của Đại sứ quán Mỹ cấp cho ông Phú.

Ông Phú cho biết thêm: “Qua sự giúp đỡ tìm tòi tài liệu của nhiều nhà nghiên cứu, nhà báo và bạn bè trong giới cổ vật, tôi được biết thêm một số những thông tin quý giá liên quan đến đồng tiền cổ của mình. Tôi được biết vào những năm 1860 - 1870, Chính phủ Mỹ đã phải vay khá nhiều tiền để chi phí trong các cuộc nội chiến.

Các ông chủ ngân hàng lo ngại mức dự trữ vàng trong kho bị hao hụt nhiều. Họ rất lo sợ nếu miền Nam giành chiến thắng thì phần vay có thể bị mất trắng. Vì thế, để đối phó với sự suy thoái, Bộ trưởng Bộ Ngân khố Mỹ hồi đó là ông Salomon Chase đã phải cho phát hành thêm nhiều tiền giấy và tiền kim loại hòng đưa nền kinh tế nước này thoát khỏi chế độ “kim bản vị” (được bảo đảm bằng vàng). Phải chăng, đồng tiền cổ mà tôi đang sở hữu chính là một trong những bảo chứng thanh toán của nước Mỹ thời đó?

Một thông tin nữa tôi có được qua những người bạn ở báo Sài Gòn Giải Phóng. Đó là năm 1861, Sở Đúc tiền New Orleans bị kiểm soát bởi các bang ly khai với Hoa Kỳ để gây cuộc nội chiến Bắc - Nam vào những năm 60 của thế kỷ XIX nhưng không có dự trữ các loại kim loại quý. Phe kiểm soát miền Nam liền cho đúc một số tiền xu để chu cấp cho cuộc nội chiến. Có rất ít tiền xu được Liên minh ly khai bí mật đúc trong thời gian này. Và chúng chỉ được công chúng biết đến khi bất ngờ xuất hiện trong một vài bộ sưu tập cá nhân ít ỏi khi cuộc nội chiến kết thúc.

Đầu tháng 3/2004, tôi lại đọc được một thông tin trên báo chí  nói về việc vừa tìm được đồng USD bằng bạc cực hiếm và là đồng xu nổi tiếng nhất bị trộm trong một cái hộp đựng nhiều đồng xu. Người ta phát hiện một quản thủ thư viện ở bang Maine, được một người bạn giao làm “vật tín chấp” để vay tiền.

Trong lịch sử tiền tệ Mỹ, chỉ có hai đồng USD bằng bạc in năm 1866 là không có dòng chữ “In God We Trust” (tạm dịch là: “Chúng tôi tin ở Chúa”). Đồng xu này trị giá ít nhất 1 triệu USD, nổi tiếng nhờ liên quan đến một vụ cướp có vũ trang trong nhà một gia đình nổi tiếng ở Florida năm 1967”. Ông Phú mắt sáng ngời khẳng định: “Cạnh mẩu tin trên, tờ báo đó còn in hình đồng xu làm bằng chứng. Đồng xu đó trông rất giống với đồng tiền cổ tôi đang sở hữu. Chính vì thế tôi tin rằng đồng tiền của mình là báu vật có giá trị hàng triệu đô”.

Bán báu vật 16 triệu usd xây phòng trưng bày cổ vật

Khi chúng tôi hỏi về sự tăng giá trị của đồng tiền cổ lên đến 16 triệu đô la Mỹ, tương đương với hơn 300 tỉ đồng Việt Nam (tỉ giá tính ở thời điểm bài viết này được thực hiện) thì ông Phú hào hứng kể: “Sau khi câu chuyện về đồng tiền cổ của tôi được anh Đặng Vương Hưng viết trên báo Văn nghệ Công an tháng 5/2004 thì 3 tháng sau, nhà báo Hồng Sơn ở Mỹ có bài viết “Vụ án về những tài khoản bê bối trong Ngân hàng Riggs” gửi đăng trên báo An ninh Thế giới.

Trong bài viết của anh Hồng Sơn có đoạn viết: “Riggs vào năm 1847 đã cho Chính phủ Mỹ vay 16 triệu USD trong cuộc chiến chống lại Mexico”. Tôi đã nhờ anh Đặng Vương Hưng trao đổi kỹ với anh Hồng Sơn ở bên Mỹ để khẳng định chắc chắn lại thông tin này là đúng. Như vậy, đồng tiền cổ của tôi là vật tín chấp mà Mỹ trả cho Mexico cũng sẽ có giá trị là 16 triệu đô chứ không phải là 15 triệu đô như những thông tin trước đây”.

Vừa cho chúng tôi xem Bản chứng nhận giá trị của Đại sứ quán Mỹ ở Việt Nam, ông Phú vừa tâm sự: “Tôi sưu tầm rất nhiều loại cổ vật khác nhau chứ không chỉ sưu tầm tiền cổ. Tôi có đủ cả từ đĩa bát gốm, sứ, đồng hồ cho đến hoành phi, câu đối, cua hóa thạch... Thế nhưng tôi vẫn chưa có điều kiện để đầu tư cho một phòng trưng bày cổ vật thật trang trọng để xứng đáng với những giá trị lịch sử, văn hóa mà chúng đang mang trong mình.

Sau một thời gian dài suy nghĩ, cuối cùng tôi đã quyết định sẽ bán đồng tiền cổ quý giá này cho người nào thực sự hiểu biết được giá trị thực sự của nó. Khoản tiền có được từ việc bán mua này, tôi sẽ đầu tư cho phòng trưng bày cổ vật mà tôi vẫn hằng mơ ước”.

 Nhìn ông Phú gói ghém “đồng tiền cổ trị giá... hơn 3.000 tỷ” vào mảnh giấy cũ mèm, trong chiếc túi nilon cũng cũ mèm đựng đủ thứ cổ vật bình thường khác, chúng tôi cứ băn khoăn mãi về giá trị của đồng tiền kỳ lạ này. Tất cả những thông tin mà ông Phú và chúng tôi được biết vẫn chỉ là những tìm hiểu cá nhân, những dự đoán mang tính lôgic, mà chưa có một văn bản chính thức của một cơ quan có thẩm quyền nào xác định giá trị đích thực của đồng tiền cổ này. Vì vậy, không hiểu ước mơ của ông Phú sẽ được thực hiện đến đâu và bao giờ thì trở thành hiện thực?

N.Thắng