An toàn trong mùa giông sét: Tránh "thiên lôi" thế nào?

“Thiên lôi” khắp mọi nơi...

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Anh, Trưởng phòng Vật lý Khí quyển (Viện Vật lý địa cầu) là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp nhà nước về “Nghiên cứu giông sét và đề xuất các giải pháp phòng chống ở Việt Nam”.

Trao đổi với phóng viên GĐ&XH, TS Xuân Anh cho hay: Hoạt động giông sét ở nước ta diễn ra mạnh mẽ từ tháng 4 đến tháng 9. Gần đây nhất, người dân kinh hoàng trước việc các cầu thủ bóng đá Vĩnh Long bị sét đánh phải đưa cấp cứu, góc kinh thành Huế bị “xé toạc”, cùng nhiều cái chết thương tâm khác...

Có thể giải thích sự chênh lệch này bởi nhiều yếu tố khác nhau trong đó có sự phân chia lãnh thổ bởi những dãy núi cao có hướng khác nhau, có tác dụng tăng cường hoạt động giông ở vùng này và hạn chế hoạt động giông ở vùng khác. Những vùng hoạt động giông mạnh là những vùng có nhiễu động khí quyển mạnh mẽ, có địa hình thuận lợi cho việc hình thành các dòng thăng.

Ngoài thiệt hại về kinh tế, sét còn gây thiệt hại về người, gây tâm lý hoang mang ở một số địa phương như xã Cổ Dũng (Hải Dương), huyện Đông Anh (Hà Nội), các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long... Như sự cố ngày 4/6/2001, sét đánh nổ tung một máy cắt 220cKV của Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình khiến lưới điện miền Bắc bị rã mạch, nhiều nhà máy điện bị tách khỏi hệ thống khiến mất điện trên diện rộng.

Đối với các công trình văn hoá, lịch sử quan trọng việc thiết kế, thi công hệ thống chống sét đã được đưa vào tiêu chuẩn quy phạm của ngành xây dựng. Tuy nhiên, việc thực hiện còn chưa được quan tâm đúng mức do nhiều nguyên nhân như không có hệ thống chống sét, hoặc có nhưng không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, do đó nhiều công trình vẫn bị hư hỏng do sét đánh...

Người dân cần được giáo dục cách thức phòng chống sét

TS. Xuân Anh cho biết, hiểu biết của người dân về công tác phòng chống sét còn kém, đặc biệt ở các nơi vùng sâu, vùng xa. Qua khảo sát, có những địa phương thuộc đồng bằng sông Cửu Long có đến 80% nhà dân không có hệ thống chống sét.

Theo TS Xuân Anh, nếu được tuyên truyền giáo dục về cách thức phòng chống sét thì có thể giảm thiệt hại do sét gây nên ở các địa phương này.

Người dân phải biết những kiến thức cơ bản để có thể tự thiết kế lắp đặt hệ thống chống sét đơn giản gồm kim thu sét, dây xuống, nối với hệ thống tiếp địa. Ngoài ra cần phải nắm được những kiến thức về an toàn chống sét khi ở trong nhà cũng như ngoài trời.

Ví dụ, trong mùa giông sét người dân khi đi làm đồng cần để ý đến dự báo thời tiết, nếu có khả năng xảy ra giông (dựa vào quy tắc nghe - nhìn hay dấu hiệu khác biểu hiện của giông như mây đen, gió...) thì phải nhanh chóng về nhà, phải trang bị hệ thống chống sét trước khi có giông.

Vừa qua, Viện Vật lý Địa cầu đã nghiên cứu chế tạo thiết bị cảnh báo sét trước 30-60 phút. Thiết bị này có thể được sử dụng cho việc phòng tránh sét khi có các hoạt động ngoài trời như làm đồng, chơi thể thao, bãi tắm...

Bên cạnh đó, Viện Vật lý Địa cầu cũng đã hoàn thành bản đồ mật độ sét vào năm 2005 cung cấp cho các ngành phục vụ việc thiết kế thi công hệ thống chống sét. Hiện nay, mạng trạm định vị sét ở Việt Nam gồm 8 trạm đang được duy trì hoạt động, tuy nhiên để đáp ứng nhu cầu nghiên cứu và thực hiện phòng chống sét, hệ thống này phải được nâng cấp trong thời gian tới.

Trong trường hợp không kịp về nhà khi gặp giông bão, tuyệt đối không dùng cây cối làm nơi trú mưa, tránh xa khu vực cao xung quanh và các vật dụng sắt thép như xe máy, hàng rào sắt... Không đứng thành nhóm người gần nhau.

Nếu như cảm thấy tóc bị dựng lên (như cảm giác điện khi sờ tay trước mặt ti vi) thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Lập tức cúi ngồi xuống và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất...

Lê Hồng Sơn