Việc thất lạc "báu vật" Lưu Hương ký: Đã tìm được bản gốc

> Việc nhiều thư tịch cổ mất tích: Chiếm dụng để tránh “đụng hàng”?
> PGS.TS Đào Thái Tôn từng giữ và chép lại "Lưu Hương ký"?
> Xung quanh việc thất lạc “báu vật” Lưu Hương Ký: Vẫn còn hy vọng mong manh
> Thư tịch cổ “Hoàng Lê nhất thống chí” mất tích

PGS.TS Đào Thái Tôn đang giữ bản gốc Lưu Hương ký

Sáng 16/9, chúng tôi gặp PGS.TS Đào Thái Tôn khi ông vừa xuất viện sau một ca phẫu thuật. Ông bắt đầu câu chuyện: “Khi tôi ở trong bệnh viện cũng đã có người đưa cho tôi xem mấy bài viết về nghi án “Lưu Hương ký” trên Báo GĐ&XH. Tôi thấy trong bài báo, anh Nguyễn Xuân Diện tỏ ra nghi ngờ các công trình nghiên cứu của tôi không dựa vào văn bản gốc. Tôi xin khẳng định là tôi đang giữ bản gốc Lưu Hương ký. Vì chân đau nên tôi chưa thể lên gác lấy cho các anh xem được. Tôi không nhớ chính xác nhưng vào khoảng đầu những năm 70 của thế kỷ trước, tôi đã ký mượn bản gốc Lưu Hương ký ở thư viện Viện Văn học.

PGS.TS Đào Thái Tôn.

Về sau có nhiều chuyện xảy ra, tôi sợ người ta thu lại giao cho người khác làm nên mới thuê một cụ đồ viết chữ Hán rất đẹp - là thầy đồ cùng làng tôi, năm nay đã hơn 90 tuổi - chép lại bản gốc Lưu Hương ký trên giấy dó. Tôi dặn kỹ cụ rằng, nếu thấy trong bản gốc có chữ nào chép sai thì cứ chép nguyên như thế mà không sửa lại. Bản đó tôi đã gắn kèm với luận văn cao học của tôi hiện đang được lưu giữ ở thư viện Viện Nghiên cứu Hán Nôm. Gần đây tôi đã vào thư viện chụp lại bản chép tay này”.

Theo như lời kể của ông Tôn, ông được GS Nguyễn Văn Hoàn là Tổ trưởng tổ Văn học cổ cận đại của Viện Văn học giao đề tài về Hồ Xuân Hương từ năm 1968. Suốt 40 năm nay, Viện không giao đề tài này cho ai khác. Ông Tôn đã ra được 3 cuốn sách nghiên cứu về Hồ Xuân Hương. Ông khẳng định: “Đây là nhiệm vụ của Viện Văn học giao cho tôi. Tôi chỉ lo đến khi chết vẫn chưa hoàn thành được. Đến năm 1975, tôi đi bộ đội và bàn giao lại hết tài liệu cho Viện Văn học”.

Chưa trả vì chưa hoàn thành công trình khoa học

Về câu chuyện GS Tạ Trọng Hiệp nhận sự ủy thác của GS Hoàng Xuân Hãn về nước công tác tìm ông Đào Thái Tôn để hỏi về Lưu Hương ký, ông Tôn cho biết: “Đúng là năm 1988, anh Tạ Trọng Hiệp có tìm tôi nhưng thời gian đó tôi đi công tác.

Sau đó, đến ngày 8/3/1993, khi tôi dự buổi bảo vệ luận án Phó tiến sỹ của ông Nguyễn Lân Cường thì vô tình được gặp GS Tạ Trọng Hiệp. Ông Hiệp mừng lắm, hủy luôn một cuộc hẹn hôm đó để tiếp tôi. Ngồi uống bia giữa chợ, ông Tạ Trọng Hiệp chỉ hỏi tôi một câu, xem tôi còn giữ được bản gốc Lưu Hương ký không để về báo tin lại với GS Hoàng Xuân Hãn. Khi nghe tôi khẳng định là còn, ông Hiệp rất mừng nhưng không xin tôi bản chụp nào. Có lẽ do ông Hiệp tế nhị nên không nói. Bởi theo tôi, là tài liệu người khác đang nghiên cứu thì không đời nào GS Hoàng Xuân Hãn lại nhờ ông Hiệp về chụp cho xin một bản cả. Nếu có ai đó muốn nghiên cứu về Hồ Xuân Hương mà muốn xin bản Lưu Hương ký thì tôi cũng chỉ cho những bài tôi đã dịch ra chữ quốc ngữ. Ngay cả nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán Nôm, PGS Phan Văn Các khi muốn xem bản gốc Lưu Hương ký tôi cũng chỉ cho xem những bài tôi đã phiên âm ra chữ quốc ngữ”.

Ông Tôn cũng thừa nhận, đã nhận được công văn của PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp - Phó Viện trưởng Viện Văn học - đề nghị thu hồi bản gốc Lưu Hương ký có ký hiệu HN.336. Ông Tôn kiên quyết: “Trước sau tôi cũng sẽ trả lại nhưng thời điểm tôi đang nghiên cứu văn bản thì không thể trả lại ngay. Tôi đã phiên âm hết từ năm 1977 rồi, nhỡ ông nào “cướp” mất của tôi thì sao? Viện Văn học giờ có gọi tôi ra Công an, tôi cũng không trả. Sao khi tôi đi bộ đội đem trả lại tất cả tài liệu thì thư viện Viện Văn học không đem sổ ra thanh toán để gạch từng cuốn sách một theo đúng thủ tục.

Hơn nữa, trong cuốn “Hồ Tuấn Niêm, văn và người” in năm 2002, dòng cuối cùng trong bài của Lê Đình Cúc ghi lại kỷ niệm chuyến đi vào Nam với Hồ Tuấn Niêm sau năm 1975 viết: “Tôi thấy anh như vẫn còn đây, rít thuốc lào sòng sọc, trong tay vẫn cầm Lưu Hương ký”. Nghĩa là thời điểm khi tôi đã đi bộ đội, Lưu Hương ký vẫn nằm trong tay ông Hồ Tuấn Niêm. Tôi với ông Niêm thân nhau nên vẫn thường trao đổi sách cho nhau. Sau này ông Niêm đã trao lại cho tôi bản gốc Lưu Hương ký”.

Vậy là cuối cùng, “nghi án” Lưu Hương ký cũng đã tìm được lời giải đáp. Điều đáng mừng nhất là thư tịch cổ quý giá này vẫn được một nhà nghiên cứu lưu giữ cẩn thận trong gần 40 năm qua. Đây là một “báu vật quốc gia” và chắc chắn nó sẽ được trao lại cho thư viện Viện Văn học như PGS.TS Đào Thái Tôn đã nói. Thời điểm cụ thể là khi nào thì còn phải chờ vào kết quả thương thảo thời gian tới giữa Viện Văn học và PGS.TS Đào Thái Tôn.

Nguyễn Thắng