Tiểu thuyết song hành với phim “Bí thư tỉnh ủy”: Sống lại một “thần tượng”

Dù vậy, nó vẫn được chào đón với lý do chính là xuất phát từ sự biết ơn một “tượng đài” mà tiếng tăm đã vượt khỏi ranh giới tỉnh Vĩnh Phúc: Bí thư Kim Ngọc.

 

Một cảnh trong phim “Bí thư Tỉnh ủy”.

 

 

Tiểu thuyết khắc họa lại chân dung Bí thư Kim Ngọc, người  được coi là anh hùng khi khởi xướng chủ trương khoán ruộng cho nông dân làm chủ, đồng thời cũng bị một số quan điểm quy kết là “đi ngược chủ trương đường lối của Đảng, khuyến khích tư tưởng tư hữu”. Và phải hơn 20 năm sau (từ năm 1968- 1988), khi Bí thư Kim Ngọc không còn nữa, chân lý về câu chuyện khoán hộ mới được thừa nhận. Vì thế, sức hấp dẫn của câu chuyện với các nhà làm phim và bản thân nhà văn Vân Thảo không chỉ là số phận của khoán hộ, mà  còn là những bài học về nhân cách, đạo đức và dũng khí của một lãnh đạo bất chấp cả sinh mệnh chính trị của mình vì miếng cơm manh áo của nông dân.

 

Cuốn tiểu thuyết “Bí thư Tỉnh ủy” được Giáo sư Đặng Phong (Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội) viết lời giới thiệu. Là tác giả của nhiều công trình nghiên cứu nổi tiếng vế lịch sử kinh tế Việt Nam và tham gia thỉnh giảng ở nhiều trường đại học của nước ngoài, đây là lần đầu tiên Giáo sư Đặng Phong viết lời giới thiệu cho một cuốn tiểu thuyết.

“Tôi viết vì ông Kim Ngọc” là câu nói quen của nhà văn Vân Thảo trong suốt quá trình tìm kiếm, gặp gỡ các nhân chứng của tỉnh Vĩnh Phúc. Khi bắt tay vào thực hiện theo đơn đặt hàng của Trung tâm sản xuất phim truyền hình Việt Nam, câu nói ấy cũng “thấm” vào ông tự khi nào. Và tiểu thuyết “Bí thư Tỉnh ủy” được thai nghén song song cùng với kịch bản phim truyền hình.

 

Với “vốn liếng” chỉ vài ba kịch bản phim về đề tài nông thôn như: “Vui buồn sau lũy tre làng”, “Hương đất”, nhà văn Vân Thảo được “chọn mặt gửi vàng” để làm sống lại một nhân vật lịch sử được lưu truyền như một anh hùng trong thời kỳ “khoán hộ”, đã khiến ông tưởng chừng như quá sức. Dù tuổi cao, nhưng với phẩm chất là một người lính viết văn, chăm chỉ và yêu nghề, ông đã gần như sống cùng với người dân Vĩnh Phúc suốt 7 tháng trời để gặp gỡ, tìm kiếm tư liệu.

 

Kịch bản 50 tập phim hoàn thành nhưng “tài sản” về Bí thư Kim Ngọc thì vẫn đầy ắp. Từ hơn một nghìn trang kịch bản phim được ông rút ngắn xuống còn 800 trang, rồi 600 trang theo yêu cầu của NXB. Vì thế, giữa phim và tiểu thuyết có thể nói là một, chỉ khác nhau về nghệ thuật kết cấu. “Phim là tư duy hành động, còn tiểu thuyết sẽ giúp độc giả có cái nhìn rõ nét hơn về nội tâm nhân vật, những giằng xé, những bi kịch về việc “phải khước từ cái đúng của mình trong hành động, nhưng mặt khác vẫn giữ niềm tin về cái đúng của mình trong tư duy”.

 

Viết tiểu thuyết còn là để thỏa mãn sở thích của tôi, mong muốn có một tác phẩm tâm đắc “để đời” cho riêng mình”, nhà văn Vân Thảo chia sẻ. Bởi lẽ đó, ông không đặt nặng vấn đề có bao nhiêu người quan tâm đến câu chuyện “khoán hộ” cách đây gần 50 năm, khi cái đói thời tập thể hóa nông nghiệp đã quá xa vời. “Phần trăm” cho tác giả ông cũng không “mặc cả” một lời với NXB Trẻ. Điều an ủi ông là chân dung về một “thần tượng” của nông dân đã được hoàn thành, được công chúng biết đến, dù có thể không nhiều.

 

Bìa cuốn tiểu thuyết "Bí thư tỉnh ủy".

 

 

Câu chuyện xảy ra đã gần 50 năm, việc khó khăn đầu tiên với ông chính là tư liệu. Những nhân chứng một thời nay đã già cả, người trẻ nhất cũng đã ở tuổi 70 nên nhớ nhớ quên quên. Tài liệu thời đó cũng không được ghi chép nhiều. “Ngay bản thân người vợ của Bí thư Kim Ngọc hỏi lần nào cũng chỉ nhớ một chi tiết là lúc ông ấy mất như thế nào. Người gần gũi thứ hai với ông là các con cũng không ai biết gì về công việc của bố mình vì hoàn cảnh chiến tranh, họ đều đi sơ tán. Rất may là một vài cộng sự thân tín của ông Kim Ngọc vẫn còn sống. Nhiều khán giả khắp nơi biết tôi đang làm phim về Bí thư Kim Ngọc cũng gửi thư về cung cấp thêm thông tin. Sau đó cũng phải so sánh với tài liệu để chắt lọc thông tin. Việc khó khăn trong tiếp cận tư liệu cũng chính là lý do để tôi tiếc nuối vì đời tư của ông Bí thư sẽ không có nhiều, ngoài người vợ của ông. Mối quan hệ với các con cũng không được khai thác.

 

Tuy nhiên, đây là tác phẩm nghệ thuật chứ không phải là một công trình nghiên cứu hay phim tài liệu nên có nhiều chi tiết được hư cấu để “mềm hóa” cho câu chuyện, đồng thời để nhân vật chính được xuất hiện đa dạng và phong phú hơn”, nhà văn Vân Thảo nói.

 

Phim sẽ lên sóng vào cuối tháng 8 Sau 1 năm thực hiện, bộ phim truyền hình “Bí thư Tỉnh ủy” đã chính thức đóng máy. Biên kịch Thùy Linh, Phó Giám đốc Hãng phim truyền hình Việt Nam cho biết, tới đây, bộ phim sẽ bước vào giai đoạn làm hậu kỳ (dựng phim, lồng tiếng, âm nhạc...), tất cả sẽ hoàn thiện sau chừng 2-3 tháng. Dự kiến bộ phim sẽ được phát sóng vào cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9 năm nay.