Tiếng vọng ngàn xưa

Phố Nhà Thờ ngắn đến độ nếu rảo chân người ta đã đi qua lúc nào không hay. Đêm thanh vắng, người dân con phố này vẫn thường nghe tiếng mõ khua lốc cốc vẳng ra từ chùa Bà Đá. Chùa vốn được xây trên nền của chùa Báo Thiên - khởi dựng thời Lý, một trong "tứ đại khí" đất Việt. Nhịp đều của tiếng mõ đêm khiến ta như thấm cả mùi thơm của khói hương. Rồi mường tượng không gian hư thực trong chùa, nơi có vị sư nào đó kiên trì tụng pháp giữa canh thâu. Tiếng mõ chùa như vọng về từ quá khứ xa xăm. Lịch sử lắm biến động. Các công trình trên đất Thăng Long hưng rồi phế. Dấu tích chùa Báo Thiên chẳng còn. Nhưng tiếng mõ của thế kỷ XXI này, sâu thẳm bên trong như có cả âm hưởng tiếng mõ chùa Báo Thiên ngàn năm trước…

 

Đúng lúc đang mải chìm vào tiếng mõ lốc cốc hư vô, ta bỗng nghe lời hát văn thì thầm, vọng ra từ đâu đó. Định thần, đó là tiếng hát văn ở đình Đông Hương, cách chùa Bà Đá chỉ vài chục bước chân, trên phố Hàng Trống. Tục truyền đây là nơi thờ một ca nương có tiếng thời Lê - Trịnh. Khi thác, người hiển linh, được nhân dân thờ phụng. Lại có thuyết, nói cô là đào nương từng diệt giặc Minh, góp phần vào chiến thắng của quân dân Đại Việt đầu thế kỷ XV. Dẫu lai lịch có khác, nhưng người dân vẫn tin rằng, vị đào nương này vẫn ban phát phúc lộc cho người đến hành lễ. Tư duy có thờ có thiêng, có kiêng có lành, cộng với tư duy thờ mẫu ngấm vào máu thịt, khiến cho nơi đây, những điệu văn ca cứ dắng dỏi vang lên mỗi ngày.

 

Cái nhịp mõ đều đều, lời hát văn thì thầm bỗng bị cắt ngang bởi tiếng leng keng chuông nhà thờ, mỗi giờ vang lên một lần. Cũng cách nhau vài chục bước chân, là Nhà Thờ Lớn, được xây bởi người Pháp hơn trăm năm về trước. Ta lại hình dung cảnh những con chiên ngoan đạo trong ánh nến lung linh trước bàn thờ Chúa. Đạo Phật, Đạo Thiên Chúa, mỗi đạo đến từ một phương, nhưng cái chung, là dạy con người hướng thiện.

 

Đêm ở một góc phố cổ nhỏ bé, ta đã có cả thanh âm của hai tôn giáo bao trùm thế giới, có cả tiếng của tín ngưỡng thờ mẫu có ngay từ thủa tổ tiên người Việt lập nước. Lịch sử kinh kỳ hiện ra qua những chuỗi thanh âm ấy. Đó là thanh âm của Phật giáo, có từ thuở nhà Lý định đô, đó là thanh âm của Thiên Chúa, mang theo những ký ức của Thăng Long khi tiếp xúc văn minh Tây phương. Đó là lời ca của đạo Mẫu, đi suốt cùng hành trình văn hóa Việt. Ngày mới lại đến với những âm thanh sôi động, không kém phần ồn ã. Cái ngày mới ồn ào ở Thăng Long - Hà Nội ấy, bắt đầu từ những tiếng đêm vọng từ ngàn xưa.

 

Dã Liên