Thế Lữ một thời gió quyến mây bay
Không phải đơn thuần mà khi tập thơ đầu tay của Nguyễn Nhược Pháp ra đời, Thế Lữ đã đón chào nồng nhiệt và ngòi bút khó tính, hay mỉa mai châm chọc (mặc dù rất có duyên) ấy đã có những động tác nghênh tiếp và những cử chỉ thân thiện quá độ.
Nhà thơ Thế Lữ. |
"Một thời đại ướp hương hoa trong thơ Thế Lữ" - có lẽ trong các thi gia tiền chiến, Thế Lữ là một trong những người có tiếng thơ thanh thoát (thanh thoát mà vẫn huyền bí) hơn cả. Một thứ ám ảnh và quyến rũ khác với Hàn Mặc Tử.
Tiếng thơ ông như từ đâu vọng về, ở một cõi xa xăm mà gần gặn nào. Không dưng có lúc ông ước muốn đi bên cạnh cuộc đời (nguyên văn: "Tôi muốn đi bên cạnh cuộc đời") và nói nhiều về những tiếng diều sáo dẫn mây đi. Tiếng thơ ông đến với chúng ta nhiều khi như "tiếng sáo thiên thai" phiêu diêu trên những tầng trời: "Khi cao vút tận mây mờ" mà khi gần thì cũng "vắt vẻo bên bờ cây xanh", cứ "mây bay... gió quyến mây bay" vậy thôi, chẳng mấy khi áp sát đời sống.
Ngay ở những vần thơ tình du dương nhất, thì việc tác giả gọi các thiếu nữ là "cô em" - theo như nhận xét của Hoài Thanh "đối với họ thi nhân chưa đủ thân mật để gọi bằng em, thi nhân chỉ dùng hai tiếng cô em, nghe lẳng lơ, mà xa vời và thiếu tình ấm áp" - cũng chính là cách tạo dựng khoảng cách giữa độc giả và tác giả, một khoảng cách cần thiết đủ để người ta phải tôn vinh và thành kính, của Thế Lữ.
Đọc thơ ông, hiếm khi nào ta thấy ông xưng "anh", mà rặt xưng "tôi" hoặc "ta", có lẽ nhiều nhất vẫn là xưng "ta". Thế Lữ phần nào làm tôi liên hệ tới nhà thơ tượng trưng Nga Alếchxanđrơ Blốc (1880- 1921), kể cả sự cao đạo trong đời sống, sáng tác, lẫn vẻ "thâm nghiêm kín cổng cao tường" trong cách ăn vận.
Mở đầu chương mục về Thế Lữ, các tác giả "Thi nhân Việt Nam" viết: "Luôn trong mấy năm, mê theo thơ người này, người khác, tôi không hề ngâm thơ Thế Lữ". Thật ra, cho đến tận giờ, thơ Thế Lữ cũng thuộc vào loại ít được người ta ngâm ngợi. Không phải thơ ông khó ngâm vì thiếu nhạc tính. Trái lại là khác, thơ ông tự thân đã là những "tiếng trúc tuyệt vời".
Chỉ hiềm một nỗi, những tâm tình trong thơ ông ít phổ cập, ít chất chứa trong con người thời nay. Đó là thứ cửa sổ thông lên trời chứ không phải cửa ra vào thông ra đường. Nên nhớ có nhiều thi sĩ, cỡ như Xuân Diệu, Nguyễn Bính, Huy Cận, Hàn Mặc Tử... và cả duy lý như Chế Lan Viên nữa, cũng ít nhiều có thể đáp ứng được yêu cầu này.
Tất nhiên không vì thế mà Thế Lữ không phải là một nhà thơ lớn (hai câu: "Than ôi, thời oanh liệt nay còn đâu?" và "Anh đi đường anh, tôi đường tôi" của ông từng trở thành câu cửa miệng của một số người khi lâm vào cảnh thất cơ lỡ vận hoặc tan cửa nát nhà). Nói vậy, tôi chỉ muốn đưa ra một sự thực khách quan mà thôi.
Là nhà thơ bậc thầy, Thế Lữ rất ý thức về nghề. Ông không xem thơ chỉ giản đơn như một thứ "vú em" của tâm hồn, mà coi thơ là sản phẩm của tư duy nghệ thuật, của sự sáng tạo và chịu sự kiểm soát chặt chẽ của khiếu thẩm mỹ (cùng với Hoài Thanh, có thể nói Thế Lữ là người có khiếu thẩm mỹ đáng tin cậy nhất thời ấy).
Tay nghề cao cường của ông khiến ông có những "tiết chế" và bởi thế, thơ ông rất thanh lọc. Đó cũng chính là lý do trông vào di sản của ông, số lượng thơ không nhiều nhưng chất lượng thơ không chênh nhau là mấy.
Nếu như Xuân Diệu - người được coi là điệu đàng kiểu cách, "sang trọng như một ông hoàng" (chữ của Hoài Thanh) để "sáp vô" với đời, tồn tại bằng cách "hai tay chín móng bám vào đời", đôi lúc đến ê chề, thì Thế Lữ lại có phần dè dặt.
Ông dừng lại sau khi chiếm lĩnh đỉnh cao, mặc một số người loay hoay tìm cách men về phía trước, không biết mình đang leo lên hay tụt xuống. Có người lấy làm tiếc là sau này Thế Lữ không làm thơ nữa.
Thật ra, tôi không tin Thế Lữ có thể đi xa, cũng như không tin Nguyễn Nhược Pháp, Lưu Trọng Lư có thể đi xa. Vẻ trong sáng, mộng mơ, "kiêng khem quá" vậy thật khó song hành cùng cuộc sống đang vào thời cơ khổ, đòi hỏi nhà văn phải biết dung nạp từ một hiện thực bề bộn...
Ngay trong "Thi nhân Việt Nam", Hoài Thanh - Hoài Chân đã phải viết: "Tôi cứ nghĩ lòng trí tôi đã thay đổi, không sao còn có thể thích nghi với những vần thơ không cùng tôi thay đổi". Vả chăng, chúng ta cứ thử quan sát: Phàm là những công tử, tiểu thư đài các, ăn uống nhỏ nhẻ, kiêng gió sợ nước, hơi tí là ốm... bao giờ cũng "yểu mệnh" hơn những người dầu dãi, lăn lộn với đời.
Ở đời, có người coi thơ như thể áo quần (Huy Cận có lần ví như thế), tác dụng của nó là làm đẹp, làm sang cho cơ thể, lại giúp con người bớt lạnh trước ngọn gió hư vô. Song với đường dài thời gian, càng đi xa càng lạnh, nhiều người đã bất chấp chuyện mặc sao cho đẹp, họ quấn lên mình những thứ có thể được, có thể trông nhếch nhác, tùm hum, miễn là ám quãng đời mình sống.
NSND Thu Hà trong 'Trạm cứu hộ trái tim' – Gừng càng già càng cay
Giải trí - 8 giờ trướcGĐXH - Nếu như vai nam chính, nữ chính đang nhận được nhiều phản ứng đa chiều thì vai bà Hạ Lan của NSND Thu Hà được khen chuẩn khí chất của người phụ nữ quyền lực.
Cuộc sống của Trần Bảo Sơn hiện ra sao sau 10 năm ly hôn Trương Ngọc Ánh?
Giải trí - 9 giờ trướcGĐXH - Trần Bảo Sơn hiện sống độc thân sau những cuộc tình đi qua trong đời còn vợ cũ Trương Ngọc Ánh đang vướng tin đồn chia tay tình trẻ.
Hoa hậu Vbiz vướng tin đồn bí mật sinh con cho đại gia: Từng lộ ảnh nghi đi khám thai, đồng nghiệp hé lộ thông tin bất ngờ
Giải trí - 9 giờ trướcCó giai đoạn, hoa hậu này phải liên tục lên tiếng vì xuất hiện nhiều thông tin cho rằng cô đã sinh con đầu lòng.
Hà Nội khai mạc hội sách trước ngày giỗ Tổ Hùng Vương, trẻ em hào hứng 'Ươm mầm tri thức, kiến tạo tương lai'
Xem - nghe - đọc - 10 giờ trướcGĐXH - Ngày 17/4, chuỗi sự kiện hội sách với chủ đề "Ươm mầm tri thức – Kiến tạo tương lai" chính thức được khai mạc.
Thanh Sơn nói gì khi bị 'soi mói' đời tư?
Giải trí - 11 giờ trướcGĐXH - "Đôi khi hơi khó chịu một chút vì bị soi mói quá nhiều. Đây là giai đoạn quan trọng tôi phát triển nghề vì thế tôi rất muốn mọi người tập trung mọi mối quan tâm vào công việc, vào những vai diễn của tôi", Thanh Sơn chia sẻ.
Tình hình mới nhất của Thương Tín: Còn 50 nghìn trong túi, đi lang thang tìm người thân
Giải trí - 12 giờ trướcGĐXH - Thương Tín mới đây đã gọi cho nhạc sĩ Tô Hiếu nhưng sau cuộc điện thoại, nam nghệ sĩ lại đi mất và không rõ hiện đang ở đâu.
Diễn viên vai tiểu thư nhà giàu gây ức chế nhất phim 'Trạm cứu hộ trái tim' ngoài đời là ai?
Giải trí - 14 giờ trướcGĐXH - Vào vai cô tiểu thư Ngân Hà lúc trẻ, Linh Chi đang là diễn viên gây ức chế nhất phim Trạm cứu hộ trái tim.
Con trai NSND Hồng Vân tài giỏi như thế nào mà 27 tuổi đã Phó giám đốc Sân khấu kịch?
Giải trí - 16 giờ trướcGĐXH - Con trai NSND Hồng Vân, đạo diễn Khôi Nguyên ở tuổi 27 đã trở thành Phó giám đốc sân khấu kịch của mẹ. Trước khi trở về nước phát triển sự nghiệp, Khôi Nguyên học ở Mỹ và có thành tích ra sao?
Nam thần số một 'Làn sóng xanh' thập niên 90-2000: Cát-sê gần chục cây vàng, tuổi U50 ly hôn vợ doanh nhân
Giải trí - 16 giờ trướcGĐXH - Đan Trường chính là nam thần số một trong giải "Làn sóng xanh" những năm cuối thập niên 90 đầu 2000. Hiện tại, cuộc sống của anh có biến đổi như thế nào?
Quang Lê sở hữu căn biệt thự 100 tỷ tại Mỹ, mở tiệc mời "vợ sắp cưới" tới thăm
Giải trí - 16 giờ trướcCăn biệt thự này được Quang Lê mua cách đây vài năm, nhưng đến giờ nam ca sĩ mới tiết lộ về giá trị của nó.
Nữ nghệ sĩ trẻ nhất vừa được trao danh hiệu NSND: Cả dòng họ, mọi người đều tự hào và hãnh diện về tôi
Giải trí"Thấy gia đình cứ loạn lên một thời gian rất dài thế là tôi thay đổi và tự nhủ mình sẽ phải phấn đấu để được NSND...", nữ nghệ sĩ Phạm Phương Thảo chia sẻ.