Nguyễn Huy Thiệp viết tiểu thuyết về vụ “gạ tình lấy điểm”

Tôi sẽ “xuống” một cách từ từ

Ông có thể lý giải về sự “im lặng” của mình trên văn đàn trong thời gian qua?

- Vừa qua, tôi không viết mấy vì nhiều lý do khác nhau. Thứ nhất, tôi bị bệnh tim và hiện đang chữa bằng thuốc Nam. Mỗi ngày tôi dành một khoảng thời gian đáng kể để tập luyện khí công và nghỉ ngơi nhằm cải thiện và gìn giữ sức khỏe. Tôi đã 58 tuổi, tức là đã qua ngưỡng “tri thiên mệnh” và đi sắp hết chu trình 60 năm của một đời người. Tôi nhận thức được rằng, bên kia đỉnh thành công là dốc xuống. Vì vậy, tôi chọn cho mình một điểm dừng thích hợp. Hơn nữa, gia đình ví như một vườn cây, nếu có một cây đại thụ vươn quá cao, rợp bóng lên tất cả thì nó sẽ nhận hết ánh nắng và làm cho các cây nhỏ phía dưới không thể phát triển khỏe mạnh được. Tôi muốn cái bóng của tôi không phủ lên các con tôi. Người ta vẫn nói “con hơn cha...” chứ mấy ai nói “cha hơn con...”.

Ý ông là...

- Con trai đầu tôi theo ngành điêu khắc. Nó là đứa có khả năng, nhưng hình như hơi dễ dãi với những gì đã làm được. Nó chỉ cần cố gắng một chút nữa là có thể đạt tới một cái gì đó tốt hơn, nhưng nó lại nghĩ như thế là đủ. Có thể các con tôi cho rằng cái bóng của tôi lớn quá, đến mức không thể vượt qua!

Nói thế không có nghĩa là ông sẽ không tiếp tục sáng tác?

- Tôi vẫn sáng tác chứ! Sau khi lên tới đỉnh thành công, tôi sẽ “xuống” một cách từ từ. Tôi vẫn có truyện ngắn và bài viết rải rác trên các báo. Khi nào có điều kiện thích hợp, tôi sẽ tập hợp lại thành một tập sách.

Khi ông không còn viết nhiều như trước nữa thì nguồn thu nhập chính của gia đình ông sẽ ra sao?

- Hiện tại tôi chẳng phải lo nghĩ nhiều về cuộc sống vật chất, bởi lẽ một số đầu sách của tôi được các nhà xuất bản nước ngoài như Pháp, Thụy Điển, Đan Mạch, Mỹ... mua bản quyền và mỗi năm họ gửi cho tôi khoảng 2 ngàn euro, thế là gia đình tôi đủ sống.

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp tại một quầy sách ở nước ngoài

Không làm nhà văn “thả câu”

Có thể nói ông là một trong số ít nhà văn sống được bằng ngòi bút?

- Vâng, chắc chắn thế! Những gì tôi có được hôm nay là nhờ vào những thành công trong văn chương. Làm đàn ông mà không có danh, không có tiền thì dễ bị coi thường lắm. Như ngày tôi còn là một anh giáo quèn ở vùng núi Tây bắc, người ta đâu có thể đối đãi với tôi như khi tôi đã thành danh trên văn đàn. Tôi đến với văn chương khi đã sống quá nửa cuộc đời, nhưng may mắn là ông trời cũng cho chút tài năng và cơ hội đúng với cái tên “cập thời vũ” (mưa đúng lúc) mà bạn bè vẫn gọi đùa tôi.

Như cách nói của ông thì trong văn đàn đương đại đâu có mấy nhà văn được “cập thời vũ” như Nguyễn Huy Thiệp?

- Thực ra, ngoài cái “trời cho” thì còn một câu chuyện làm thay đổi suy nghĩ và tư tưởng của tôi về nghề văn. Trong một lần ra nước ngoài, tôi được gặp và trò chuyện với ông chủ một nhà xuất bản lớn, ông ta hỏi tôi: “Anh là nhà văn viết về thể loại gì và một năm ra được bao nhiêu đầu sách?”. Tôi lúng túng một lúc rồi trả lời “Tôi viết truyện ngắn về đề tài cuộc sống. Thường lúc nào có hứng thì tôi viết và nếu thấy hay thì xuất bản”. Ông ta “à” lên một tiếng rồi bảo tôi thuộc diện nhà văn “thả câu”. Nghĩa là cứ thòng cái cần câu xuống nước, tùy vận, mà có thể được một con cá to, có khi chỉ là con cá nhỏ, thậm chí chẳng được con nào. Tìm hiểu thêm tôi mới biết, các nhà văn nước ngoài họ làm việc rất chuyên nghiệp. Một năm họ viết và xuất bản mấy cuốn sách (không như chúng ta có khi cả đời mới được dăm cuốn). Và từ đó tôi đã cố gắng để đạt được đến tính chuyên nghiệp trong nghề văn, chứ không làm nhà văn “thả câu”.

Giờ sách dịch của tôi ở Pháp có đến hơn chục cuốn. Độc giả quốc tế nhớ đến một nhà văn da vàng như tôi bởi tôi có một hệ thống tác phẩm được dịch và giới thiệu, chứ không chỉ là một, hai cuốn rời rạc. Theo thống kê của nhà xuất bản E’ditions de I’Aube thì tôi đứng thứ ba trong tốp 20 nhà văn có sách bán chạy nhất, sau Cao Hành Kiện và Vaclav Havel (từ năm 1987 đến nay).

Những tiểu thuyết mua vui

Sau những truyện ngắn về đề tài cuộc sống nông thôn và thành thị, đề tài lịch sử, người ta thấy Nguyễn Huy Thiệp viết “Tiểu long nữ”, một loại sách hình sự để giải trí, mua vui!

- Đấy là cuốn sách tôi viết theo đơn đặt hàng, khai thác một sự kiện bê bối đang râm ran trên báo chí. Tôi viết rất nhanh, chỉ trong 15 ngày. Đó đúng là một cuốn sách viết ra từ một sự việc nhảm nhí với mục đích kiếm tiền và mua vui. Cũng thật bất ngờ khi “Tiểu long nữ” đã đem lại cho tôi hơn 30 triệu đồng nhuận bút.

Ông có ý định tiếp tục viết những cuốn tiểu thuyết “mua vui” như thế?

- 2 tuần nữa tôi sẽ cho ra mắt cuốn “Gạ tình lấy điểm”, bình luận về sự kiện “tai tiếng” của thầy Đỗ Tư Đông ở trường Cao đẳng Phát thanh Truyền hình Phủ Lý - Hà Nam.

Công việc yêu thích trong cuộc sống thường nhật của ông hiện tại?

- Giờ tôi chẳng làm gì nhiều, ngoài viết văn ra thì vẽ tranh trên gốm. Tôi có thú vui này vì đây là một nghề đã nuôi sống tôi thuở hàn vi. Khi tôi mới chuyển từ nghề dạy học ở miền núi Tây Bắc về làm ở kho sách của Cục Xuất bản, gia đình tôi nghèo lắm. Tôi làm mọi nghề để kiếm tiền. Từ buôn giấy thếp Tuyên Quang về bán ở rất nhiều tỉnh, đến đi vẽ quảng cáo, trình bày ở các gian hàng ở triển lãm Giảng Võ, đi làm gốm và vẽ cả tranh sơn dầu. Quãng thời gian lăn lộn đó đã cho tôi rất nhiều trải nghiệm cuộc sống để tôi bước vào văn chương một cách vững vàng.