Người về “núi Mộng gương Hồ”

Sáu bảy mươi năm trước ở Hà Nội, người yêu văn chương vẫn thường ngóng đợi để được đọc bài của một nữ sĩ trẻ ở xứ Hà Tiên đăng trên các báo Tiểu thuyết thứ Năm, Hà Nội báo, Trung bắc Chủ nhật, báo Đông Tây, Tri Tân... Còn bây giờ, Nữ sĩ Mộng Tuyết, nhà thơ nữ cuối cùng trong số 46 nhân vật thơ trong Thi nhân Việt Nam nổi tiếng thời ấy đã bỏ về với “núi Mộng gương Hồ”...

Nàng Thất Tiểu Muội tên thật là Lâm Thái Úc, tức nàng Mộng Tuyết trong Thi nhân Việt Nam với những vần thơ rung động trái tim bao người trẻ tuổi năm nào trong thi đàn của Đông Hồ ra đi ở tuổi 90.

Còn nhớ mới ngày nào bà còn ngự ở Hà Tiên. Bà có lẽ là người nữ sĩ cao niên nhất trên văn đàn Việt Nam, nhưng tuổi tác không làm bớt đi vẻ thuần hậu, bặt thiệp nơi bà. Nữ sĩ đất Hà Tiên cuối trời đã dành thời gian còn lại của đời mình để sửa... di chúc.

Bà chăm sóc cho ngôi đền văn chương và cũng là ngôi đền thờ người bạn đời - bạn văn của mình là thi sĩ Đông Hồ. Ngày đến với Trí Đức học xá, bà là gái đôi mươi. Khi thi sĩ Đông Hồ mở trường dạy văn chương thì Thất Tiểu Muội đã tình nguyện làm người học trò nhỏ để ngày đêm được cận kề thầy.

Bây giờ ngôi nhà lưu niệm được xây trên nền của học xá thuở xưa. Bà đã bán hết cơ ngơi nhỏ bé và tài sản của mình để từ TP Hồ Chí Minh về Kiên Giang đặng chăm sóc cổ đường, bên cạnh phần mộ người thầy, người bạn thơ - bạn đời Đông Hồ. Trân trọng nữ sĩ quê hương, chính quyền và lãnh đạo tỉnh Kiên Giang đã có những nghĩa cử đẹp với bà, thường thăm hỏi tặng quà, chữa bệnh cho nữ sĩ. 

Năm bà đến với Thi nhân Việt Nam, tác giả cuốn sách là ông Hoài Thanh và Hoài Chân đã viết rằng: Chỉ học hết bậc sơ học rồi luyện tập quốc văn ở Trí Đức học xá” người thiếu nữ tên út đã yêu và đã viết những vần thơ đầu đời mà từ đó, nhờ thi sĩ Đông Hồ nói hộ, tác giả Thi nhân Việt Nam mới được đọc tập thơ Phấn hương rừng viết tay kèm hình vẽ trang trí chính tay nữ sĩ làm để vui riêng trong khuê phòng. “Nét bút hoa mỹ, nét vẽ phóng túng thỉnh thoảng lại chen vào ít câu chữ Hán cũng của Mộng Tuyết thực là một cái thú cho người xem”.

Từ “Phấn hương rừng” có hai bài đã được trích vào Thi nhân Việt Nam cũng là hai bài thơ dành tặng cho thi sĩ Đông Hồ. Tôi mường tượng rằng mối tình ấy lớn hơn một tình yêu và đẹp hơn một tình yêu...

Những năm ba mươi, bốn mươi của thế kỷ trước, những phụ nữ làm thơ rất hiếm, nhưng thơ mới Việt Nam đã có 6 gương mặt nữ sĩ trong đó có Mộng Tuyết. Cô gái Lâm Thái úc tức Mộng Tuyết vì mê văn chương mà viết báo làm thơ đăng các báo Tiểu thuyết thứ Năm, Hà Nội báo, Đông Tây, Trung Bắc Chủ nhật, Tri Tân ở Hà Nội và các báo Gió mùa, ánh sáng, Nhân loại (ở Sài Gòn)...

Năm 1939, tập thơ “Phấn hương rừng” của bà nhận được giải của Tự lực văn đoàn. Năm 1943, Mộng Tuyết cùng Hằng Phương, Anh Thơ, Vân Đài in tập thơ nữ đầu tiên có tên là Hương xuân. Ngoài làm thơ, viết truyện ngắn, bà còn viết kịch, tùy bút, dịch thơ và viết khảo cứu văn học.

Giới trẻ thời ấy từng say mê những bài thơ tình yêu của người nữ sĩ đất Hà Tiên. Bà đã viết hàng chục bài thơ “tương tư” để gửi gắm mối tình với người thầy, người anh thân thiết nhất là thi sĩ Đông Hồ. “Trăng chảy ngập đường đi thủa ấy/ Đôi người so bóng bước song song /Rồi trăng từ đó tương tư bóng / Chảy ngập tương tư khắp nẻo lòng...”. 

Nổi tiếng thế, nhưng cuộc đời người thơ nữ này lắm trái ngang. Bà đã đem lòng yêu thầy học của mình - thi sĩ Đông Hồ, nhưng trớ trêu thay Đồng Hồ sau đó lại trở thành anh rể. Họ vẫn gọi nhau là tiểu muội, là Ngô huynh: “Muội muội hãy nhìn trên nét chữ / Triều tuôn sóng chạy biển bao la...”. 

Nói về cuốn hồi ký “Núi Mộng gương Hồ”, bà bảo “có những chuyện riêng tư không được viết lên”. Chuyện kể rằng, lúc người vợ đầu mất, thi sĩ Đông Hồ sau khi làm bài thơ “Khóc vợ” nổi tiếng trên văn đàn ít lâu thì chắp nối duyên tơ với người chị gái Mộng Tuyết.

Sau đó người chị chẳng may xấu số qua đời, Đông Hồ ở vậy bởi bên cạnh ông đã có nàng Thất Tiểu Muội Mộng Tuyết. Bà lúc này đã là người đồng tâm đồng chí với Đông Hồ. Khi Đông Hồ lên Sài thành làm báo “Sống”, rồi giảng dạy Đại học Văn khoa, Mộng Tuyết đã là bạn đời của ông. Mối tình đẹp và lãng mạn này theo cô từ thuở học trò.

Có một thời tướng Huỳnh Văn Nghệ, tác giả của câu thơ nổi tiếng “Từ thủa mang gươm đi mở cõi, Ngàn năm thương nhớ đất Thăng Long” từng đến thăm Mộng Tuyết và giao lưu thơ phú. Hai người sau này có trao đổi thơ với nhau. Lại có chuyện một dạo thi sĩ tình yêu và chân quê Nguyễn Bính trên đường xê dịch đã đến ở nhà Đông Hồ và đã từng say mê cô Bảy Mộng Tuyết.

Nữ sĩ thì bảo rằng, lấy cảm hứng từ cô cháu gái của Mộng Tuyết mà Nguyễn Bính viết trường ca tên là Thạch Xương Bồ sau có lẽ vì sự đỏng đảnh của cô bé mà thi sĩ của Lỡ bước sang ngang đành bỏ đất Hà Tiên, bỏ dở bản trường ca. Sau 1945, Mộng Tuyết đã cùng Đông Hồ lên ở hẳn trên Sài Gòn cho đến sau năm 1975.

Buổi xế chiều, bà đưa hài cốt của ông về Hà Tiên, xin lại ngôi nhà cũ Đông Hồ để cất “Kỷ niệm đường”. Bà bán hết tài sản ở Sài thành để về cố quận ở ẩn thờ người thầy, người bạn đời tri kỷ...

Anh Trương Thanh Hùng, chủ tịch Hội Văn nghệ Kiên Giang kể lại: năm 2000, Nhà thơ Huy Cận đã ghé thăm Mộng Tuyết. Hiện bà còn giữ bài thơ Huy Cận tặng bà nhân chuyến thăm này. Rồi nữ sĩ Anh Thơ lúc còn sống cũng đã tìm vào Hà Tiên thăm người bạn thơ cùng phái, cùng có mặt trong “thi nhânViệt Nam, cùng in chung với nhau tập Hương Xuân...”.

Hai người dù xa cách nhau ở hai đầu tận cùng đất nước vẫn liên lạc thư từ với nhau. Họ còn thường tặng khăn, gửi quà cho nhau. Nữ sĩ Mộng Tuyết ân hận vì già yếu mà không ra Hà Nội để tiễn đưa những người bạn thơ mới mất là Huy Cận và nữ sĩ Anh Thơ...

Bây giờ thì bà đã về hẳn với “núi Mộng gương Hồ”, ở cùng non nước Hà Tiên cuối trời Tổ quốc, để lại những áng thơ văn, và một chân dung nữ sĩ thuần hậu giữa cuộc đời.

Theo Tân Linh

An Ninh Thủ Đô