Người hát ca trù đất phương Nam
Giadinh.net - Cứ tưởng nghệ thuật hát ca trù (còn gọi là hát ả đào – một bộ môn nghệ thuật truyền thống của Bắc Bộ) trong thế kỷ 21 này chỉ còn lay lắt bảo tồn trong một số tỉnh, thành phía Bắc. Thế nhưng giữa lòng TP Hồ Chí Minh, miền đất phương Nam ưa chuộng nghệ thuật cải lương, suốt hơn 10 năm nay vẫn có một câu lạc bộ ca trù tồn tại với sự tâm huyết của một người con đất Bắc.
Chìm nổi đất phương Nam
TS Nguyễn Nhã. |
Sau năm 1954, hàng loạt cô đầu từ phố ả đào Khâm Thiên, Hà Nội theo dòng người di cư vào Nam, tiếp tục mở thêm nhiều quán hát ả đào quanh khu hồ tắm Chi Lăng, rạp hát Đại Đồng...
Ít lâu sau, cậu sinh viên ngành sử học Nguyễn Nhã trong lần tình cờ được tham dự một lần nghe hát vốn đã tò mò về hát ả đào, lại càng tò mò hơn: Gọi là hát, nhưng tại sao người hát phải nén mím miệng? Miệng không mở rộng lấy hơi mà hát vẫn tròn vành rõ chữ thì mới là điêu luyện. Không có đáy nhưng sao lại gọi là đàn đáy, cần đàn lại có thể gập làm hai, lại có thể đệm cho nhiều dàn nhạc dân tộc khác?
Đọc sách, hỏi các nhà nghiên cứu văn hóa, âm nhạc, cậu sinh viên mới hiểu ra rằng: Ca trù là loại hình nghệ thuật tiêu biểu của nền âm nhạc Việt Nam. Nói như Giáo sư Trần Văn Khê: “Hát ca trù là loại dân ca tiêu biểu của dân ca Việt Nam”. Nhiều người có ác cảm với loại hình nghệ thuật này, vì trước năm 1945, một số người đã núp bóng thú chơi tao nhã này để trá hình hoạt động mại dâm. Mặt trái “biến tướng” này đã được các nhà văn Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố... trước 1945 mô tả trong nhiều truyện ngắn, tiểu thuyết.
Say mê ca trù từ đó, Nguyễn Nhã lại phát hiện thêm trong ca trù, nghệ thuật phối hợp giữa những người tham gia buổi hát cũng phải rất điêu luyện. Tiếng phách của nữ ca sỹ, tiếng đàn của nhạc công, tiếng trống của người nghe phải nhịp nhàng, quyện vào nhau nhuần nhuyễn. Cũng hiếm có loại hình nghệ thuật nào mà người biểu diễn và người nghe lại dễ dàng giao lưu trực tiếp với nhau đến như vậy. Người nghe có thể trực tiếp thưởng, phạt người diễn bằng tiếng trống chầu.
Một buổi biểu diễn ca trù. |
Thăng trầm dòng đời
Năm 1976, GS.TS Trần Văn Khê từ Pháp về nước, ghi âm lại tiếng hát của lão nghệ nhân Quách Thị Hồ và tiếng đàn đáy của nghệ sỹ Đinh Khắc Ban, giới thiệu cho thế giới cùng biết. Tiết mục âm nhạc này được đánh giá là một trong 9 tiết mục xuất sắc nhất của Liên hoan âm nhạc quốc tế Bình Nhưỡng năm 1983. Ca trù được nhiều người biết đến hơn từ ngày đó, nhiều câu lạc bộ ca trù được lập nên tại các tỉnh phía Bắc và miền Trung, được UNESCO quan tâm và được đề nghị công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Dự định của anh giáo viên Nguyễn Nhã lại càng được thúc đẩy mạnh mẽ hơn.
Năm 1993, ông giáo Nhã lặn lội đi tìm lại những ca sỹ hát ca trù, nhạc công ngày xưa còn sinh sống tại TP Hồ Chí Minh, thuyết phục họ cùng tham gia trong một câu lạc bộ gia đình. Các ca sỹ, nhạc công ngày ấy nay đã già, may mắn là một số người đã truyền nghề lại cho con cháu nên ca trù không bị “tuyệt chủng” giữa lòng đất phương Nam. Ngôi nhà của ông Nhã trên đường Trần Kế Xương thành nơi tụ họp của những nghệ nhân ca trù hoài cổ, dăm bữa nửa tháng gặp mặt nhau một lần, đàn hát lại những bài hát cũ.
Nhiều người ngoại quốc tìm đến CLB Ca trù - Hát thơ Lạc Việt để khám phá nghệ thuật ca trù. |
Giọt lệ cô gái tây dương
Bi quan vì loại hình ca trù ngày càng mai một, đã có lúc ông Nhã định giải tán CLB, “đường ai nấy đi”. Thế nhưng một sự kiện bất ngờ xảy ra đã khiến ông thay đổi ý định và cứng rắn khẳng định lại với các thành viên: “Các anh chị yên tâm. Nếu tôi còn, thì CLB này còn”.
TS Nguyễn Nhã đang hướng dẫn các học viên biểu diễn ca trù. |
Những thành viên trong CLB gặp được người đồng cảm từ phương xa đến, lại càng hy vọng và quyết tâm hơn. “Người ta sống trong nền văn hóa khác, quan niệm khác, cách xa hàng ngàn cây số mà còn đam mê. Lẽ nào mình lại không yêu nhạc dân tộc mình?”.
Tản văn: Anh họ tôi
Xem - nghe - đọc - 9 phút trướcGĐXH - Bao nhiêu năm rồi ký ức về người cháu ruột thân thiết tốt bụng hiền lành vẫn in hằn trong tâm trí bố. Dù anh đã ra đi bao nhiêu năm thì những điều tốt đẹp anh làm, vẫn ở lại cùng người thân của anh, vẫn không mờ phai theo năm tháng. Và tôi hiểu, mỗi người được sống, có được như ngày hôm nay - như tôi - đều đã từng được hưởng bao thương yêu, ân huệ của bao người.
Vợ Quang Hải mặc váy 150 triệu đồng trong đám cưới ở quê nhà
Giải trí - 33 phút trướcChu Thanh Huyền diện thiết kế được làm từ loại ren nhập đắt đỏ cùng chiếc voan dài 2m khi sánh bước bên chú rể Quang Hải.
NSND Đức Long: 'Đến lúc không kham nổi mình, tôi sẽ vào viện dưỡng lão'
Giải trí - 1 giờ trướcGĐXH - "Đến giờ tôi cũng không tính tới chuyện lập gia đình nữa. Tôi cho rằng nên nghĩ thoáng một chút, đừng quan niệm phải có gia đình mới là hạnh phúc. Còn nếu sau này không thể tự chăm sóc bản thân, tôi sẽ chọn nhà dưỡng lão", NSND Đức Long chia sẻ.
Tuổi U60 của 'mỹ nhân ảnh lịch' thập niên 90: Sống bình yên bên chồng doanh nhân kín tiếng
Giải trí - 1 giờ trướcGĐXH - Hiền Mai được mệnh danh là "mỹ nhân ảnh lịch" nổi tiếng trong làng giải trí những năm 90. Hiện tại, khi đã qua thời kỳ đỉnh cao, cuộc sống của chị thay đổi như thế nào?
Tuổi xế chiều của 2 nghệ sĩ đất Bắc: Sống giản dị, thích chăm sóc vườn tược dù không thiếu tiền
Giải trí - 2 giờ trướcDù kinh tế khá giả thậm chí là giàu có nhưng 2 nam nghệ sĩ đất Bắc vẫn chọn lối sống giản dị, hòa vào thiên nhiên.
Cận cảnh chiếc xe 16 tỷ đi đón dâu của cầu thủ Quang Hải
Giải trí - 4 giờ trướcGĐXH - Quang Hải mới đây đã khiến khán giả đã chú ý khi chuẩn bị xe 16 tỷ để đi đón dâu. Đây là chiếc xe mang nhãn hiệu Rollroyce được trang trí rất đẹp với hoa tươi sang trọng.
Lương Thu Trang từng bị chê khó gần, ghét chính mình khi vào vai phản diện
Giải trí - 5 giờ trướcKhi vào vai An Nhiên trong phim "Trạm cứu hộ trái tim", Lương Thu Trang cũng thấy lo lắng. Cô thậm chí cũng "dị ứng" với vai diễn phản diện của mình.
Hơn 3 năm hẹn hò với Trương Ngọc Ánh, Anh Dũng 'Sống chung với mẹ chồng' giờ ra sao?
Giải trí - 6 giờ trướcGĐXH - Anh Dũng nổi tiếng là diễn viên của VFC một thời trong phim "Sống chung với mẹ chồng" cùng Bảo Thanh. Sau đó, anh Nam tiến và có tin hẹn hò cùng Trương Ngọc Anh. Hiện tại, cuộc sống của nam diễn viên điển trai ra sao?
Lâm Tâm Như hé lộ cách giáo dục con: Quyết nói không với điều này để con học cách chủ động
Giải trí - 7 giờ trướcLâm Tâm Như cho biết, Hoắc Kiến Hoa cũng có đôi lúc nhượng bộ con gái.
Phước Sang: Vua phim Tết, vỡ nợ bất động sản và nỗ lực làm lại từ 'tay trắng'
Giải trí - 9 giờ trướcTừng là ông bầu nổi tiếng một thời, có hãng phim riêng, được mệnh danh là "Vua phim Tết", Phước Sang lâm vào cảnh khốn khó sau khi ôm món nợ nghìn tỷ đồng.
Phản ứng của Trương Ngọc Ánh giữa tin đồn chia tay tình trẻ kém 14 tuổi
Giải tríGĐXH - Giữa tin đồn chia tay tình trẻ kém 14 tuổi - diễn viên Anh Dũng, Trương Ngọc Ánh vẫn thường xuyên đăng tải hình ảnh đời thường như đi du lịch, hẹn hò bạn bè,... và trạng thái động viên bản thân.