Hà Nội
23°C / 22-25°C

Lình xình bình chọn

Thứ bảy, 03:00 31/01/2009 | Giải trí

Giadinh.net - Năm 2004, lần đầu tiên Cục Di sản (Bộ VH-TT&DL) mở cuộc xét chọn bảo vật quốc gia trên phạm vi cả nước. Tuy nhiên, lời kêu gọi này đã không được nhiều các bảo tàng nhà nước cũng như tư nhân hưởng ứng.

Trống đồng Đông Sơn (Ảnh: Hồng Hạnh).

 
Bên cạnh những đề cử được gửi lên quá ít và bảo vật chưa thực sự xứng đáng, còn nhiều điểm bất hợp lý từ cuộc xét chọn này, trong đó có vấn đề tiêu chí về bảo vật chưa rõ ràng.
 
Không hưởng ứng vì tiêu chí chưa rõ ràng
 
Trong thời điểm phát động bình chọn bảo vật quốc gia từ 31/8 đến 31/10/2004, theo thống kê của Cục Di sản chỉ có 9 nơi tham gia đề cử, trong đó chỉ có một nhà sưu tập tư nhân; 8 bảo tàng cấp tỉnh với số hiện vật đề cử từ 2 trở lên. Đáng ngạc nhiên là các bảo tàng ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP HCM đều không tham gia. Vậy nhưng, sau 4 năm, TS Đặng Văn Bài - Cục trưởng Cục Di sản cho biết: Hiện vẫn chưa thể chọn được cái nào là bảo vật quốc gia. Vấn đề không phải vì không có hiện vật xứng tầm quốc gia mà bởi về nguyên tắc, đây là cuộc xét chọn trên phạm vi toàn quốc thì phải tập hợp được đầy đủ các hiện vật của các địa phương, sau đó sẽ được Hội đồng quốc gia thẩm định, gửi lên Thủ tướng chính phủ xét duyệt.
 
Lý do cuộc xét chọn này bị bỏ dở giữa chừng cũng được TS Đặng Văn Bài lý giải rằng: “Cái khó hiện nay là những tiêu chí về bảo vật chưa được thống nhất. Trong Luật Di sản 2001 quy định: Bảo vật quốc gia là những hiện vật nguyên bản, độc bản/hình thức độc đáo/có giá trị đặc biệt quý hiếm tiêu biểu của đất nước về mặt lịch sử, văn hóa, khoa học. Như vậy bảo vật quốc gia không nhất thiết phải là cổ vật (có niên đại trên 100 năm) mà có thể bao gồm cả các tác phẩm nghệ thuật. Vậy nhưng nhiều bảo tàng cho rằng nếu chỉ lấy tiêu chí là “độc bản”, là “quý hiếm” thì sẽ có rất nhiều hiện vật, cổ vật được coi là bảo vật quốc gia”. Còn TS Nguyễn Đình Chiến - Trưởng phòng Bảo quản, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam lại cho biết, những hiện vật được coi là bảo vật quốc gia có trong Bảo tàng Lịch sử Việt Nam đang được bảo vệ nghiêm ngặt và không thể tuỳ tiện công bố, cho dù chỉ là mô tả về nó.
 

Nhà sưu tầm đồ cổ Phạm Dũng - giảng viên trường Đại học Văn hóa.

 
Trong khi chính Cục Di sản cũng băn khoăn về tiêu chí bảo vật quốc gia, thì việc quan niệm của các chuyên gia về lĩnh vực này cũng khác nhau. Ông Lê Viết Nga - Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh cho rằng: Bảo vật quốc gia trước hết phải là những hiện vật có giá trị về lịch sử, khoa học mang tầm quốc gia. Có những bảo vật không nhất thiết phải là cổ vật (có niên đại 100 năm trở lên được coi là cổ vật) nhưng phải độc bản và mang giá trị lịch sử như các hiện vật liên quan đến cuộc đời Hồ Chủ Tịch đều xứng đáng được coi là bảo vật Quốc gia.
 
“Chảy máu cổ vật” là điều khó tránh
 
Mục đích của việc xét chọn bảo vật quốc gia là để “truy tìm” những vật báu trong nhân gian, ở các bộ sưu tập tư nhân để có biện pháp bảo vệ và gìn giữ. Thế nhưng, trong khi cuộc xét chọn vẫn chưa ngã ngũ thì việc “chảy máu cổ vật” ra nước ngoài bằng nhiều con đường vẫn diễn ra, ngày càng tinh vi. Nhà sưu tầm đồ cổ Phạm Dũng, giảng viên Trường Đại học Văn hoá cho rằng: Buôn đồ cổ ở Việt Nam vô cùng lãi. Nhà sưu tầm này kể rằng, có những món đồ cổ mà ông tìm thấy trong nhân dân được dùng để cho lợn ăn hay vứt bừa bãi trong nhà như một thứ đồ bỏ đi. “Vì thế, có dạo tôi mua được một món đồ cổ của người dân chỉ với giá của... một cốc trà đá” - ông Dũng nói.
 
Một dạo ở Bắc Ninh rộ lên những vụ mất cắp cổ vật quý hiếm. Chẳng hạn ở đền Núi (Yên Phụ - Yên Phong) nơi thờ nhiều vị thần của các triều đại nhà Lê, Nguyễn... trong đó có cả Thái úy Lý Thường Kiệt, được Bộ VH-TT&DL xếp hạng di tích lịch sử quốc gia từ năm 1989, đã 2 lần bị mất trộm đỉnh hương và chúc văn. Năm 2004, ngôi đền này lại bị mất 17 đạo sắc phong, 14 đồ thờ cổ quý hiếm.
 

Nhà bằng đất nung thời kỳ đầu Công nguyên (Ảnh: Hồng Hạnh).

Thực trạng này được ông Lê Viết Nga - Giám đốc bảo tàng Bắc Ninh lý giải: Từ khi tỉnh có chủ trương tách Ban quản lý di tích ra khỏi Bảo tàng thì tình trạng mất cắp cổ vật ở các di tích xảy ra thường xuyên, vì việc đầu tư bảo vệ không được chú trọng. Tuy nhiên nhiều chuyên gia cho rằng: đó là nhiệm vụ của nhiều cơ quan chứ không chỉ mình cơ quan văn hoá. Nhưng ngay trong lĩnh vực văn hoá cũng rất ít người có đủ trình độ để thẩm định đâu là đồ thật, đâu là giả. Vậy lực lượng công an, hải quan lại càng khó để nhận biết được giá trị thực của nó. Nhưng tại sao các nước người ta làm được mà mình lại không làm được? Là bởi vì người ta có những tiêu chí rõ ràng và công khai những cổ vật quý hiếm phải giữ lại, còn những cổ vật ít giá trị hơn thì cho lưu thông trên thị trường trong và ngoài nước, vì nó cũng là cách để quảng bá cho văn hoá Việt Nam. Nhưng mình không công khai nên không ai biết cái nào là bảo vật cần giữ gìn, dẫn đến đồ thật thì để thất thoát ra nước ngoài, còn đổ giả thì lại giữ lại. Ở góc độ quản lý, TS Đặng Văn Bài cho rằng, đó là vấn nạn chung của bất cứ quốc gia nào.  

Bình chọn bảo vật quốc gia là việc nên làm để bảo vệ những cổ vật quý hiếm đang được lưu giữ trong tư nhân. Nhưng trước tiên cần phải lấy ý kiến đóng góp của các chuyên gia trong lĩnh vực cổ vật để xây dựng được một tiêu chí rõ ràng và thống nhất. Có như thế việc xét chọn mới dễ dàng, không ồ ạt và cũng không bỏ sót như thời gian vừa qua.
 

Có 4 địa phương gửi nhiều hiện vật nhất tham gia đề cử Bảo vật quốc gia. Ban Quản lý di tích danh thắng Ninh Bình đề cử 6 hiện vật, trong đó có Tượng vua Đinh, tượng vua Lê, Tượng Thái hậu Dương Văn Nga, Thập long sàng, Bệ đá hoa sen hình hộp chữ nhật thời Trần... Bảo tàng tỉnh Lào Cai đề cử 3 hiện vật: Súng thần công, mặt trống đồng Pha Long, Tượng phụ nữ Sapa. Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh đề cử 6 hiện vật: Cột đá chùa Dạm thời Lý, Phật Bà nghìn tay nghìn mắt (chùa Bút Tháp, thế kỷ 16-17), pho A Di Đà chùa Phật Tích (một trong bốn tượng đá thời Lý còn sót lại ở Việt Nam), con Rồng đá trong tư thế miệng cắn thân, chân xé mình, tìm thấy trong đền thờ Trạng Nguyên Lê Văn Thịnh tại thôn Bảo Tháp, xã Đông Cứu, huyện Gia Bình; khuôn đúc trống đồng ở Luy Lâu (duy nhất có ở Việt Nam). Bảo tàng tỉnh Thái Bình đạt kỷ lục với 28 hiện vật, trong đó đáng chú ý được kể đến là: Chân đèn gốm, bát hương gốm, tượng Tuyết Sơn, Bia đá chùa Hoa Nam, lư hương, trống đồng, mô hình nhà đất nung, gạch trang trí đất nung, Kiệu Bát cống...

 

Có công ước quốc tế về việc trao trả nhưng rất khó đòi lại

Trong công ước quốc tế có quy định việc đòi lại, trao trả lại những cổ vật của nước mình nếu có chứng cứ pháp lý. Nhưng để đòi lại là điều không đơn giản. Việt Nam từng có một vụ kiện ở Paris về những cổ vật, hiện vật thời vua Bảo Đại được đưa sang Pháp. Cuối cùng, trên cơ sở thoả thuận, bảo tàng Paris đã trả lại cho Bảo tàng Huế một số hiện vật chứ không phải tất cả.

(TS Đặng Văn Bài - Cục trưởng Cục Di sản - Bộ VH-TT&DL)
 

Nhiều “bảo vật” tự phong

Hiện hội đồng quốc gia đặt lên đặt xuống, họp lên họp xuống mà còn chưa xác định được tiêu chí “thế nào là bảo vật quốc gia” thì một câu trả lời của tôi không thể nói hết được. Chính vì chưa có một tiêu chí cụ thể, thống nhất nên hiện nay có nhiều người sưu tầm cổ vật tuyên bố họ có những đồ tầm cỡ báu vật của quốc gia, thậm chí là “báu vật của báu vật”. Ai là người thẩm định, ai là người công nhận cái đó của họ?     

(Họa sỹ Thành Chương)

 
Thanh Hà
thuhuyen
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Nam ca sĩ gốc Quy Nhơn nổi tiếng 'Làn sóng xanh' năm 2000: U50 mua biệt thự 400m2 tặng mẹ, sống độc thân

Nam ca sĩ gốc Quy Nhơn nổi tiếng 'Làn sóng xanh' năm 2000: U50 mua biệt thự 400m2 tặng mẹ, sống độc thân

Giải trí - 7 giờ trước

GĐXH - Quang Dũng nổi tiếng với khán giả những năm 2000 trong giải thưởng "Làn sóng xanh". Nam ca sĩ gốc Quy Nhơn sau nhiều năm ca hát vẫn độc thân và có cuộc sống giàu có bên mẹ già.

Cuộc sống trái ngược của Phượng Chanel và Quách Ngọc Ngoan sau 3 năm chia tay

Cuộc sống trái ngược của Phượng Chanel và Quách Ngọc Ngoan sau 3 năm chia tay

Giải trí - 8 giờ trước

GĐXH - Quách Ngọc Ngoan dần trở lại showbiz sau 1 năm tuyên bố vỡ nợ còn Phượng Chanel hiện có cuộc sống kín tiếng bên các con.

NÓNG: Bảo Anh chính thức công khai dung mạo và thông tin con gái đầu lòng!

NÓNG: Bảo Anh chính thức công khai dung mạo và thông tin con gái đầu lòng!

Thế giới showbiz - 8 giờ trước

Cuối cùng, Bảo Anh đã cho nhóc tỳ ra mắt công chúng.

Loạt động thái gây xôn xao của Bảo Anh trước khi "trượt tay" khoe ảnh bé gái 13 tháng tuổi

Loạt động thái gây xôn xao của Bảo Anh trước khi "trượt tay" khoe ảnh bé gái 13 tháng tuổi

Giải trí - 9 giờ trước

Việc Bảo Anh "lỡ tay" đăng hình bé gái 13 tháng tuổi đang gây bão cộng đồng mạng.

Trước khi lên xe hoa cùng chồng doanh nhân, Midu từng có mối quan hệ thân thiết với 3 nam đồng nghiệp nổi tiếng

Trước khi lên xe hoa cùng chồng doanh nhân, Midu từng có mối quan hệ thân thiết với 3 nam đồng nghiệp nổi tiếng

Giải trí - 12 giờ trước

GĐXH - Midu trước khi lên xe hoa cùng chồng doanh nhân, cô đã có mối quan hệ rất thân thiết với 3 sao nam nổi tiếng trong làng giải trí. Họ là ai?

NS Đức Lưu "Thị Nở" góp cổ phần ở trường đại học, sống sung túc vào tuổi 85

NS Đức Lưu "Thị Nở" góp cổ phần ở trường đại học, sống sung túc vào tuổi 85

Giải trí - 12 giờ trước

NSƯT Đức Lưu - Thị Nở của phim "Làng Vũ Đại ngày ấy" - ở một mình thoải mái, sung túc trong ngôi nhà sau đình làng Trung Tự, Hà Nội. Bà bảo, vì còn khỏe mạnh nên không muốn phiền con, cháu.

Đỗ Thị Hà nói gì về tin đồn sắp làm dâu hào môn?

Đỗ Thị Hà nói gì về tin đồn sắp làm dâu hào môn?

Giải trí - 13 giờ trước

GĐXH - "Tôi muốn giữ khoảng trời riêng và bình yên cho câu chuyện cá nhân của tôi", Đỗ Thị Hà chia sẻ về tin đồn hẹn hò thiếu gia tập đoàn lớn.

Cuộc đời nam diễn viên Việt từng sa ngã, 3 đời vợ: Sống bình yên, tích cực ở quê nhà, chưa yêu thêm ai

Cuộc đời nam diễn viên Việt từng sa ngã, 3 đời vợ: Sống bình yên, tích cực ở quê nhà, chưa yêu thêm ai

Giải trí - 16 giờ trước

Sau những sa ngã, biến cố, nam diễn viên Việt có tài nhưng nhiều tai tiếng một thời chỉ mong cuộc sống bình an, có sức khỏe để chăm sóc con cái.

Thanh Hằng lần đầu bộc bạch về việc chủ động ôm, hôn chồng trên mạng xã hội: Muốn thì phải nói

Thanh Hằng lần đầu bộc bạch về việc chủ động ôm, hôn chồng trên mạng xã hội: Muốn thì phải nói

Giải trí - 18 giờ trước

Sau khi kết hôn, Thanh Hằng rất chủ động trong việc thể hiện tình cảm với chồng.

Quang Thắng: Người ta kiện, khiến tôi choáng!

Quang Thắng: Người ta kiện, khiến tôi choáng!

Giải trí - 20 giờ trước

"Nhiều người cũng thắc mắc, hỏi tôi: Sao năm nay sao không thấy ông Quang Thắng có mặt trong danh sách NSND nhỉ?", Quang Thắng chia sẻ.

Top