Hình bóng người đàn bà và "con thuyền không bến"

Mối tình thơ mộng

Ông sinh năm 1918, tại thành phố Nam Định, trong một gia đình viên chức nhỏ, nhưng không may bố bị mất sớm, gia đình túng thiếu. Đặng Thế Phong phải bỏ dở khi đang học năm thứ hai bậc thành chung. Nhưng ngay từ nhỏ Đặng Thế Phong rất yêu nghệ thuật, ông bèn lên Hà Nội xin theo học Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương.

Vốn có năng khiếu âm nhạc và tài sáng tác vẽ tranh ông còn có giọng hát khá hay. Có thể nói, Đặng Thế Phong là một tài năng bẩm sinh, nhưng ông không có được một cuộc sống sung túc, vì cho dù nhạc của ông có hay, trạnh có đẹp đến đâu đi nữa thì lúc bấy giờ cũng chẳng có mấy người mua. Tuy nhiên, năm 1940 một “sự kiện” có ý nghĩa sâu sắc, ghi đậm dấu ấn trong đời sống tình cảm của Đặng Thế Phong, đó là khi còn ở Thành Nam, ông đã dệt nên một mối tình thơ mộng tuyệt vời, nhờ đó nung nấu một tâm tư, để có những nhạc hứng, sáng tác được khúc nhạc từ máu và con tim, làm say đắm lòng người. Đặng Thế Phong đã đem lòng yêu một thiếu nữ xinh đẹp thùy mị, nết na tên là Tuyết, buôn bán ở thị xã Nam Định. Họ nguyện ước cùng nhau kết tóc, se tơ trăm năm kết nghĩa…

Thế nhưng Đặng Thế Phong có việc phải tạm xa cô Tuyết để lên thị xã Bắc Giang. Vào một buổi tối, trời đầy sao, trăng sáng, ông cùng bạn bè thuê thuyền, chơi trên sông. Trong khi họ đang cầm sào, cùng nhau nhắp chén thù tạc, hàn huyên vui cùng trăng nước… thì bỗng có người ra đưa thư cho Đặng Thế Phong, ông vào ngay trong khoang thuyền, lấy diêm châm lửa để coi thử. Trong thư, cô Tuyết báo tin là đang bị ốm nặng và rất buồn nhớ…Đặng Thế Phong hết sức lo lắng, với một nỗi buồn da diết. Chính đêm ấy, lúc đêm sắp tàn, Đặng Thế Phong thao thức không sao chợp mắt được và tình cảm dồn nén trào dâng…ông đã ngồi dậy, ghi lại một tâm trạng buồn não ruột, nhớ thương…bằng nhạc. “Đêm nay thu sang cùng heo may/ Đêm nay sương lam mờ chân mây/ Thuyền ai lờ lững trôi xuôi dòng/ Như nhớ thương ai trùng tơ lòng…”.

Ngày hôm sau, Đặng Thế Phong từ giã bạn bè để về Nam Định, gặp Tuyết. Lạ thay, đôi trai gái gặp lại nhau, như có phép màu nhiệm, bệnh tình cô Tuyết thuyên giảm rất nhanh. Ngay tối hôm sau họ hò hẹn gặp gỡ… Bên nhau, Đặng Thế Phong âu yếm ghé sát vào tai, hát cho cô Tuyết nghe “Con thuyền không bến” bài hát dành riêng cho nàng, cũng chỉ có nàng là người đầu tiên được nghe ông hát. Nàng thật sung sướng, xúc động nghẹn ngào, quay đi lau giọt nước mắt.

Ra đi…

Một thời gian sau Đặng Thế Phong không may bị mắc bệnh lao. Hồi đó lao là một bệnh nan y, khó chữa, ông có ý muốn giấu mọi người, nhưng riêng cô Tuyết do linh cảm, biết được, cô không sợ lây nhiễm, rất tế nhị, âm thầm chăm sóc và tìm cách chạy chữa thuốc thang cho Đặng Thế Phong qua một người thân, nên ông cũng không hề biết việc làm đầy cảm động ấy.

Mùa xuân năm 1941, Đặng Thế Phong vào Sài Gòn rồi đi Nam Vang và đến kinh đô xứ Chùa Tháp… Nhưng thấy cuộc sống vẫn không thoải mái như mong muốn nên ông trở về Hà Nội, thuê một căn gác hẹp, nhà tre, mái lá ở làng trồng hoa Ngọc Hà. Lúc này bệnh tình của Đặng Thế Phong tái phát ngày càng nặng. Hàng tuần cô Tuyết từ Nam Định lên chăm sóc người yêu. Tiết tháng Bảy mưa ngâu rả rích, hầu như hết ngày này qua tháng khác, gió lạnh kéo về, nhà dột, vách nát không liếp che, lòng tê tái. Cuộc sống kham khổ, thể xác bị hành hạ và bệnh tật ngày càng trầm trọng. Tâm trí tình cảm thì luôn luôn phải vật lộn với ý nghĩ và hình ảnh cuộc tình tươi đẹp, ngày đêm day dứt, tiếc thương, buồn nhớ, “lòng vắng muôn bề”…

Trong một đêm thu, ngoài hiên những “giọt mưa thánh thót”, trời mây như ngừng trôi, nghe trong “gió thoảng, mưa buồn” như có “ai nức nở thương đời...” , cảm hứng tràn trề, vậy là Đặng Thế Phong viết liền một mạch xong ca khúc, lúc đầu đặt tên là “Vạn cổ sầu”, sau đổi thành “Giọt mưa thu”. “Ngoài hiên giọt mưa thu thánh thót rơi/ Trời lắng u buồn mây hắt hiu ngừng trôi/ Nghe gió thoảng mưa buồn trong mưa thu ai khóc ai than hờ…”.

Viết xong bài hát, lúc này là cuối năm 1941, biết mình không qua khỏi, Đặng Thế Phong mới ngỏ ý về Nam Định. Một hôm nhạc sĩ Bùi Công Kỳ đột nhiên từ Hà Nội về thăm Đặng Thế Phong, thì vừa lúc ông sắp lìa đời… Trong giây phút lâm chung, không nói gì được với nhau, Bùi Công Kỳ bèn ôm cây đàn, hát cho Đặng Thế Phong nghe lần cuối cùng “Giọt mưa thu”. Vừa dứt lời, Đặng Thế Phong mở to cặp mắt nhìn mọi người, như có ý ngỏ lời chào vĩnh biệt, rồi nhẹ nhàng trút hơi thở cuối cùng, tại căn gác nhỏ ở phố Hàng Đồng – Nam Định, đầu năm 1942, ở tuổi 24.

 Tin nhạc sĩ Đặng Thế Phong mất đã gây xúc động mãnh liệt. Trong tang lễ, nam nữ thanh niên của Thành Nam đã lũ lượt kéo nhau đi chật đường phố. Đi bên linh cữu, cô Tuyết mặc đại tang, đau đớn tiễn biệt nhạc sĩ tài danh về bên kia thế giới..

Vũ Chính