Dưới núi Cà Đam

Quá trưa, anh Lỹ -  tên người cựu binh, mới về. Vất chiếc áo xuống phản đánh phạch, anh than: “Cứ dạy học kiểu này, gãy cẳng các cô giáo mất”. Quay sang khách, Lỹ phân bua: “Xin lỗi anh, sáng giờ tôi phải xuống Nước Biếc để vận động dân làng đừng dịch chuyển nữa anh à”. Tôi dò la: “Sao lại gãy cẳng, anh?”. “Trường phải đi theo làng chứ sao!”. “Nghĩa là...?”. “Là dân ở làng Nước Biếc ấy, năm ngoái nó ở bên suối, năm nay nó leo lên đồi, giờ nó chuẩn bị lên sát đỉnh Cà Đam!”. Cái cách trả lời tù mù này khiến tôi phải dấn tới: “Dân đi mặc dân, mắc gì phải gãy cẳng cô giáo?”. Lỹ sừng cồ: “Nó đi đâu thì các cô giáo phải theo đó để cho con em nó kiếm cái chữ chứ! Trường mà đứng một chỗ, trẻ con chịu dốt à?”.

Nghe chuyện “trường phải theo làng”, tôi xăm mình lội suối trèo đèo gần 5 cây số tìm trường. Mới ba giờ chiều mà trời đã chập choạng. Nghe xa ngái một tiếng đàn guitare vọng lại. Nhìn thật chậm qua tấm phên thưa, thấy người chơi đàn là một cô giáo, lại xinh đẹp nữa, tôi như người đi trong mơ. Thấy một gã sồn sồn, râu tóc búa xua bỗng nhiên đột nhập vào chốn thâm sơn cùng cốc này, cô Huyền - người chơi đàn -  nhìn tôi bằng ánh mắt hồ nghi. Vừa treo cây đàn trên vách liếp, không thèm nhìn khách, Huyền nói: “Dân làng đi hết rồi, không mua bán đổi chác gì đâu!”. Tôi thanh minh với cô bằng cách lôi trong túi ra chiếc máy ảnh, hướng về phía trường học. Huyền lờ mờ nhận ra vị khách đường đột này. Ánh mắt Huyền bắt đầu tinh nghịch: “Chụp ảnh hả, nhà báo? Anh tha cho tụi em đi!”. Tôi vặn: “Sao lại tha?”. “Ba mẹ ở nhà đọc báo thấy tụi em ăn ở như thế này, khóc hết nước mắt đấy!”. Tôi trấn an: “Không đăng ảnh ăn ở của cô giáo lên báo đâu”. Rồi không quên ném một câu bông lơn: “Chỉ đăng ảnh chơi guitare thôi, nhé?”. Huyền cười.

“Hè năm ngoái, em đi học đàn. Thấy con gái bỗng dưng mê đàn, mẹ em thưởng cho em chiếc guitare này”. Tôi khen Huyền lãng mạn nhưng không quên cảnh báo cô bằng một câu triết lý theo kiểu học đòi mấy tay bói toán: “Đàn bà mà chỉ chăm chắm vào chuyện đếm tiền thì đàn ông khổ, nhưng họ mê văn chương và đàn hát thì đàn ông còn khổ hơn!”. Huyền chống chế: “Em có lãng mạn lãng mẹo gì  đâu anh. Ở đây mà không có cây đàn thì chẳng biết làm gì. Thứ Bảy, Chủ nhật, các em học sinh nghỉ học theo ba mẹ lên tận đỉnh Cà Đam kia, gần như suốt cả ngày, em không nói tiếng người”.

 

Tôi nhìn về phía những ngôi nhà của đồng bào Cor trong làng. Không một làn khói mỏng dù đã đến lúc nấu bữa cơm chiều. Không một âm thanh nào khác ngoài tiếng róc rách của con suối có tên thơ mộng là Nước Biếc. Tôi bỗng giật mình nhận ra hôm nay là Chủ nhật. Còn đến một đêm nữa thì cô giáo mới nói tiếng người.  Tôi an ủi Huyền: “Gắng đủ thời gian 5 năm là về thôi mà”. Cô rơm rớm: “Lúc nhận quyết định công tác, người ta cũng nói như anh vậy, nhưng đã là năm thứ 8 rồi”. Hiện lên trong đầu tôi một phép tính nhanh: 8 năm cộng với tuổi 22 lúc cô mới ra trường, vậy là, gái 30 tuổi đã toan...”. Tôi lại tiếp tục an ủi bằng một câu cũ rích: “Dẫu sao thì cũng có cây đàn...”. Huyền nói với tôi như nói với một gã chậm hiểu: “Ừ, em cũng đã nhiều đêm an ủi mình như thế, nhưng có một thứ “đàn” khác, em vẫn cần hơn!”. Bây giờ thì tôi đã hiểu.

 

Trần Đăng