Chiếc kìm căng toan cuối cùng thời Pháp thuộc

Chủ nhật, 07:45 08/08/2010 | Giải trí

GiadinhNet - Đó là chiếc kìm duy nhất còn sót lại từ thời Pháp thuộc mà suốt những năm 60, 70 thế kỷ trước, cả giới họa sĩ Hà Nội gần như đều dùng chung, để kéo căng tấm vải bố cho phẳng rồi mới phết màu lên được.

Chiếc kìm "cứu cánh" cho giới họa sỹ những năm 1970

Nhiều bức họa nổi tiếng của các danh họa thời bấy giờ như: Nguyễn Sáng, Bùi Xuân Phái, Dương Bích Liên, Nguyễn Tư Nghiêm… ngày ấy đều sử dụng chiếc kìm này.

"Cứu cánh" của các danh họa

Chiếc kìm căng toan vốn là vật dụng không thể thiếu trong gói đồ của họa sĩ. Những năm 60, 70 của thế kỉ trước, cả giới họa sĩ Hà Nội chỉ có duy nhất một chiếc kìm này để căng vải toan ra mà vẽ. Toan ngày ấy vốn là một miếng vải bố, nhưng để làm nền vẽ được thì trước đó người ta phải dùng keo da trâu phủ lên cả mặt trước và mặt sau nhằm che kín các lỗ vải nhỏ li ti. Sau đó, một lớp sơn trắng tiếp tục được phủ lên miếng vải, khi khô vải cứng lại như da trâu.

Do đó, phải có dụng cụ chuyên dụng là kìm căng toan thì mới kéo phẳng ra được. Miếng vải bố phủ keo da trâu sau khi kéo căng, phẳng ra thì mới được đóng đinh vào khung toan. Lúc bấy giờ, họa sĩ mới có thể dùng bút vẽ, mực, phấn màu... để thể hiện ý tưởng trên bức vẽ.

Mặt sau của vải bố phủ keo da trâu được kéo căng

bằng kìm căng toan

Chiếc kìm căng toan là "cứu cánh" của cả giới họa sĩ Hà Nội bấy giờ vốn là chiếc kìm duy nhất còn sót lại từ thời Pháp thuộc. Chiếc kìm du nhập vào Việt Nam từ những thập niên 20, 30 của thế kỷ trước, khi mà "lò" mỹ thuật số 1 Đông Dương bấy giờ là Trường Mỹ thuật Đông Dương được mở ở Hà Nội. Ngày ấy, mỹ thuật là ngành đứng đầu bảng, sau đó mới tới ngành y dược và luật...

Trường Mỹ thuật Đông Dương ngày ấy được mệnh danh là "thủ phủ mỹ thuật" số 1 do một họa sĩ nổi danh tên Victoer Tardieu từ nước Pháp điều hành việc đào tạo. Một loạt những tên tuổi lớn của nền hội họa Việt Nam như danh họa Nguyễn Gia Trí, Trần Văn Cẩn, Bùi Xuân Phái, Dương Bích Liên, Nguyễn Tư Nghiêm, Tô Ngọc Vân, Lương Xuân Nhị, Nguyễn Phan Chánh, Phan Kế An, Nguyễn Sáng, Hoàng Lập Ngôn, Nguyễn Dung... đều "xuất thân" từ trường Mỹ thuật Đông Dương.

"Hậu tạ" chuyện mượn kìm…

Ngày ấy, chiếc kìm vốn là thứ đồ chuyên dụng được mang từ nước Pháp đến nên không phải họa sĩ nào cũng có điều kiện sở hữu. Không chỉ đắt đỏ mà còn cần phải có mối quan hệ để đặt hàng người ta mang về từ bên Pháp, nên hầu như chỉ những gia đình khá giả mới mua nổi.

Những năm 60, 70 sau giải phóng, đất nước còn khó khăn, đến hộp màu vẽ còn hiếm hoi, nhiều danh họa phải vẽ bằng bút chì. Sự tồn tại hiếm hoi của kìm căng toan cũng giống như số phận kỳ lạ và may mắn như chủ nhân của nó, họa sĩ Nguyễn Dung.

Với bề mặt lớn nên kìm căng toan kéo căng

được vải bố khô như da trâu

Ông Nguyễn Dung sinh năm 1912, vốn là một người gốc lâu đời ở Hà Nội, con trai của chủ cửa hàng Phúc Nguyên chuyên tơ lụa nổi tiếng ở số 54 phố Hàng Đào thời bấy giờ. Con trai thương nhân giàu có nhưng lại mang trong mình niềm đam mê hội họa cháy bỏng nên đã quyết thi bằng được vào Trường Mỹ thuật Đông Dương.

Cậu ấm của ông chủ tơ lụa Phúc Nguyên may mắn hơn rất nhiều bạn học cùng thời bởi xuất thân trong một gia đình khá giả. Nên những hộp màu vẽ, những dụng cụ cần thiết của họa sĩ đều được cha mẹ mua sắm đầy đủ. Không chỉ là chiếc kìm căng toan mà ngay cả hộp phấn màu gần 300 thỏi màu của Hà Lan gần như một món đồ "độc nhất vô nhị" cũng có trong gói tư trang họa sĩ của Nguyễn Dung.

Vào thời kỳ những năm 1954, 1955 khi thứ gì đó liên quan đến "tây" người ta sợ nói đến thì những chiếc kìm căng toan vốn đã hiếm hoi lại càng "mất tăm, mất tích". Chỉ còn lại chiếc kìm duy nhất của họa sĩ Nguyễn Dung.

Tới những năm 60, 70 khi ngành hội họa trở lại sức sống, mà ngày ấy lại không có giao dịch mua bán thì giới họa sĩ mới nháo nhào lên vì không có dụng cụ để căng miếng vải bố khô như da trâu ra mà vẽ. Mà toan phải được kéo căng ra thì mới đóng đinh được, bởi đinh dành riêng cho căng toan ngày ấy là loại mũi to, ngay cả kìm cơ khí cũng không thể kéo nổi. Chỉ có kìm căng toan dành riêng cho họa sĩ với bề mặt lớn mới kéo được. Các họa sĩ ngày ấy đều phải mượn kìm căng toan của họa sĩ Nguyễn Dung và chuyền tay nhau sử dụng.

Tồn tại gần 1 thế kỷ nên kìm căng toan bắt đầu hoen rỉ.

Theo hồi ức của con trai cố họa sĩ Nguyễn Dung thì một lần, danh họa Bùi Xuân Phái khi trả lại kìm đã tặng lại một cuốn sách về hội họa Tiệp Khắc với lời đề: "Tặng Dung quyển sách này để kỷ niệm ngày cho mượn kìm căng toan". Có lần, Bùi Xuân Phái lại kỳ công dán những bức ký họa của mình lại thành như quyển sách để tặng lại Nguyễn Dung cùng với hàm ý cảm ơn vì đã cho mượn kìm căng toan.

Sau gần một thế kỷ du nhập vào Việt Nam, đến nay, chiếc kìm căng toan từng lưu bao dấu tích lịch sử, gắn với tên tuổi các danh họa bậc nhất Việt Nam vẫn đang được giữ gìn cẩn thận bởi hậu duệ của ông chủ hiệu Phúc Nguyên chuyên tơ lụa nổi tiếng ở số 54 phố Hàng Đào thời xưa.

Lã Xưa

thuhuyen

Chia sẻ facebook

Bình luận

Xem thêm bình luận

Ý kiến của bạn

Chiếc kìm căng toan cuối cùng thời Pháp thuộc

GiadinhNet - Đó là chiếc kìm duy nhất còn sót lại từ thời Pháp thuộc mà suốt những năm 60, 70 thế kỷ trước, cả giới họa sĩ Hà Nội gần như đều dùng chung, để kéo căng tấm vải bố cho phẳng rồi mới phết màu lên được.

Cùng chuyên mục

3 năm liền giữ vai trò quyền lực Miss Grand Vietnam, Hà Kiều Anh nói gì?

Nghệ sĩ Phương Bình 82 tuổi vẫn chạy xe 20km tới 12 giờ đêm mỗi ngày, bữa ăn khiến ai cũng xót xa

Đời tư kín tiếng của Bảo Anh trước khi công khai con gái

Vân Dung ở tuổi U50: Có con trai nối nghiệp, cuộc sống nhiều người mơ ước

Con gái Tú Dưa 'chào sân' âm nhạc, 'đại gia' hậu thuẫn là ai?

Phương Thảo - Ngọc Lễ 'Xe đạp ơi' giờ ra sao sau 19 năm sang Mỹ định cư?

Nathan Lee: Tôi đẹp trai thế này không có con thì hơi phí, tiền để cho ai tiêu?

‘Bà Mến’ Hương Tươi trở lại khiến khán giả ‘Trạm cứu hộ trái tim’ phấn khích

Ca sĩ Diệu Hà hát nhạc Phạm Duy: Đam mê ca hát nhưng không ảo tưởng

Bị mỉa mai lấy chồng tuổi U40, Ngọc Huyền lên tiếng làm rõ tiện "flex" luôn nửa kia

Xem nhiều

Phương Thảo - Ngọc Lễ 'Xe đạp ơi' giờ ra sao sau 19 năm sang Mỹ định cư?