Body painting, cuộc chơi đầy mạo hiểm

Họa sỹ Phương Vũ Mạnh với một tác phẩm Body painting (ảnh nhân vật cung cấp).

 

Nói đến body painting là nói đến vai trò của người nghệ sỹ sáng tạo. Ở Việt Nam, họa sỹ Phương Vũ Mạnh được xem là một trong những người thực hành nghệ thuật này sớm nhất (vào năm 1996). Trò chuyện cùng chúng tôi, anh tâm sự: “Việc vẽ trên cơ thể người khác hẳn so với vẽ trên các chất liệu khác vì chất liệu đặc biệt này không vô tri, nó buộc người nghệ sĩ phải biết cách trò chuyện để nhận được sự đồng cảm, biểu cảm tốt trong lúc kết hợp”.

Với các họa sỹ vẽ body, để thuyết phục người mẫu vào cuộc là một thử thách không hề đơn giản. Đây được cho là sự “nắn gân” bản lĩnh, sự khéo léo của họa sỹ bởi không cẩn thận là “dính đòn” như chơi. Chưa kể, với những ý tưởng “độc”, nhiều họa sỹ còn cần đến mẫu là người đã có gia đình hoặc đang mang bầu. Điều này tốn khá nhiều thời gian để thuyết phục người mẫu và gia đình họ. Cũng có ngoại lệ, một số người trẻ tuổi chủ động đi tìm các họa sĩ vẽ body như một nghề để mưu sinh. Qua tìm hiểu, mức thu nhập từ nghề mẫu body khoảng 500.000 – 800.000 đồng/giờ làm việc. Một người mẫu giấu tên tâm sự, mức thu nhập này khá cao nhưng cũng kèm theo bất trắc khi họ phải giấu giếm gia đình, người thân... Nếu trong buổi trình diễn nào đó người mẫu vô tình bị người thân bắt gặp thì chẳng khác nào “đeo mo vào mặt”!

Nghệ sĩ Miên Thảo, giảng viên trang điểm tại Học viện Jbart academy, đồng thời cũng là người vẽ body có tiếng chia sẻ: “Riêng tôi, từ trước giờ chưa phải mất tiền thuê mẫu. Ban đầu tôi nhờ bạn thân, về sau có nhiều cô gái tự tìm đến tình nguyện. Tôi nhớ, một người đàn ông nước ngoài cứ nằng nặc xin vẽ cho vợ, anh thích ngắm vợ mình trong trạng thái body painting. Còn có những mẫu dũng cảm, vui vẻ khỏa thân giữa cái lạnh ngày đông trong một khu rừng ở Đà Lạt...”.

“Văn hóa phương Đông, cụ thể là Việt Nam dường như vẫn chưa chấp nhận được hình ảnh con người không mảnh vải che thân dù họa sỹ đã phủ lên đó chiếc áo màu sắc. Dù xem đó là công việc kiếm sống nghiêm túc nhưng những người mẫu như tôi vẫn phải “vượt rào” tâm lý”, Thu H - một người mẫu body thổ lộ.

Trao đổi với phóng viên về vấn đề này, họa sỹ Phương Vũ Mạnh thẳng thắn bày tỏ quan điểm: “Đây rõ ràng là khó khăn lớn nhất cho những người cầm cọ vẽ như tôi. Rất nhiều người không dám nhìn nhận vấn đề một cách thấu đáo và thẳng thắn. Không thể đánh đồng việc cởi đồ vào những phạm trù đạo đức truyền thống trong khi vẽ body thì việc cởi đồ là đương nhiên. Người mẫu đã dám cởi đồ để làm toan sống, họa sỹ cũng chấp nhận đối đầu một cách trực diện để người xem hiểu được, cảm được từ nghệ thuật cái đẹp trong khi số đông vẫn không chịu chấp nhận. Chúng tôi chỉ biết âm thầm mà làm việc của mình thôi”.

Họa sỹ Phương Vũ Mạnh cũng tâm sự, hơn 10 năm cầm cọ vẽ trên cơ thể người, chính anh phải chấp nhận chuyện bi hài khi lần đầu tiên anh cùng bạn bè đưa body painting ra “ánh sáng” lại là vẽ lên cơ thể con...trâu!

 

Tìm hiểu về nghệ thuật vẽ body hiện nay, điều đầu tiên chúng tôi cảm nhận được chính là quá trình lao động nghệ thuật hết sức âm thầm của người họa sỹ. Cái khó, cái khổ của những ai đã dấn thân vào “cuộc chơi” này là phải chấp nhận chuyện cầm cọ miệt mài mà chưa (hoặc không) có cơ hội quảng bá tác phẩm rộng rãi trong công chúng. Bất cập ở chỗ, nếu triển lãm, họa sĩ phải mang tác phẩm thật của mình đến xin các cơ quan quản lý văn hóa cấp phép. Họa sỹ Ngô Lực trần tình: “Không lẽ chúng tôi phải “bê” dăm bảy cô người mẫu mình đã vẽ đến cơ quan chức năng, rồi họ phải... thoát y để duyệt xong lại “bê” về chờ ngày được cấp phép(!?). Chuyện này gần như là viễn tưởng”. Chính vì khó khăn ấy mà giới chuyên môn, các tổ chức kiểm duyệt văn hóa vẫn “vò đầu bứt tai” mỗi khi công bố giới thiệu hay triển lãm body painting.

Vài năm trở lại đây, body painting được công khai kèm theo những tên tuổi của một số diễn viên, người mẫu đã quen thuộc với công chúng. Điều đó phần nào gánh bớt áp lực cho họa sỹ. Tuy nhiên, như vậy cũng đồng nghĩa với việc các “sao” dễ dính án thị phi. Hồng Ánh, nữ diễn viên nổi tiếng trong các phim “Đời cát”, “Trăng nơi đáy giếng” tìm đến nghệ thuật body painting trong một dự án của nhiếp ảnh gia Phan Quang với vai trò người mẫu, đã làm xôn xao dư luận. Những nhìn nhận khắt khe đã trút vào cô đánh giá thiếu thiện cảm. Chia sẻ với báo giới, nữ diễn viên cho biết: “Tôi tham gia công việc làm mẫu với mục đích trong sáng, ủng hộ cho những dự án từ thiện. Lúc đầu, tôi hơi e dè nhưng thấy họa sỹ làm việc nghiêm túc, say mê thì tôi bị thuyết phục. Tôi không hề thấy sự phản cảm hay dung tục nào ở đây”. Ngoài Hồng Ánh, nhiều “sao” Việt từng sẵn sàng nude để nhập cuộc với body painting như: Thái Hà, Đàm Thu Trang, Lê Trung Cương, Anh Khoa, Phi Vân...

Theo nhận định của giới chuyên môn, trên thế giới, nhiều trường phái body painting từ tả thực đến trừu tượng đều đạt được đỉnh cao thì tại Việt Nam mới ở ngưỡng tả thực. Họa sỹ Ngô Lực cũng thừa nhận: “Ở Việt Nam hiện chưa thể tạo nên những bức hình thực sự ấn tượng và truyền tải một cách sâu sắc những thông điệp muốn nói. Sự thiếu thốn và cả những rào cản khắt khe của xã hội khiến cho body painting của chúng ta cần rất nhiều thời gian nữa để phát triển đúng nghĩa”.

“Bất cứ ai làm nghệ thuật chính đáng cũng phải hy sinh. Khi chúng ta đã chọn con đường cho mình thì cho dù có khó khăn đến đâu cũng phải đối mặt với nó và đi xuyên qua nó bằng nhiệt huyết, lòng đam mê để đi tới cái đích mình đã đặt ra”, họa sỹ Phương Vũ Mạnh trải lòng về con đường nghệ thuật mạo hiểm này.