Bảo tàng lịch sử quân sự VN: Mấy ngàn năm chỉ như thế này sao?

Thiếu tính nghiêm túc

Khuôn viên Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam khá rộng rãi nhưng ngay mới khi bước chân vào đây, nhiều người đã có cảm giác đây không phải là một môi trường nghiêm trang như họ vẫn quan niệm về một không gian do quân đội quản lý. Ngay phía cổng vào là một hiệu ảnh, phía chân cột cờ là quán cà phê lớn, bàn ghế được bày la liệt cả một khoảng sân rộng của bảo tàng. Tiếp đó, một phần tầng 1 của bảo tàng cũng được tận dụng để làm kinh doanh cà phê khiến cho khách tham quan có cảm giác về sự thiếu nghiêm trang của một bảo tàng quân sự.

Trong tầng 1 của dãy nhà đầu tiên của khu bảo tàng có 3 gian phòng: Phòng đầu tiên nói về quân đội từ thời kỳ các vua Hùng đến khi Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938. Tiếp đó là phòng có tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh và các hình ảnh trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Phòng cuối nói về các cuộc chiến đấu từ nhà Lý đến nhà Nguyễn.

Cách trưng bày này khiến người xem không thể hiểu được mục đích của bảo tàng định giới thiệu các hiện vật theo tuyến nào. Đáng tiếc hơn nữa là trong 3 phòng trưng bày tầng 1 này, chỉ có 1 phòng đầu tiên có biển giới thiệu phía bên ngoài, hai phòng còn lại người xem không được biết là phòng trưng bày nội dung gì bên trong. Chỉ đến khi vào hẳn phòng trưng bày này mới biết bên trong nói về thời kỳ nào. Tại nhiều phòng trưng bày khác của bảo tàng cũng không có biển chỉ dẫn cụ thể khiến cho khách rất khó định hình trong việc cần phải xem chủ đề gì. Để có thể biết hết nội dung bảo tàng thì việc tốt nhất là khách cứ đi từ phòng này sang phòng khác.

Công tác trưng bày đã có những điều chưa thuyết phục du khách, khâu tổ chức còn có phần kém hơn. Ngay ngoài cửa bảo tàng, ngoài việc mất phí tham quan bảo tàng, du khách nào đăng ký chụp ảnh, quay phim bằng máy cá nhân  trong bảo tàng thì phải nộp lệ phí. Tuy nhiên, có nhiều du khách không cần đăng ký thì vẫn quay, chụp thoải mái.

 

Các hiện vật trưng bày trong bảo tàng sơ sài (Ảnh: TG)

Lịch sử quân sự mấy ngàn năm trong... 2 phòng nhỏ

Những điều đáng buồn trên của Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam vẫn chưa thực sự là vấn đề lớn của bảo tàng. Phần đáng tiếc hơn có lẽ lại nằm ở việc trưng bày các hiện vật của bảo tàng này.

Trong số hàng chục phòng trưng bày, người xem chủ yếu chỉ được biết các hiện vật của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, còn các thời kỳ khác  đều quá mờ nhạt, thậm chí không có hiện vật. Tại căn phòng khoảng 30m2 – là phòng trưng bày đầu tiên gói gọn lịch sử từ thời kỳ Hùng Vương cho đến năm 938, chúng tôi chỉ đếm được khoảng 70 hiện vật, trong số đó có tới một nửa là các mũi tên. Điểm nhấn của căn phòng là 1 chiếc trống đồng cổ, tuy nhiên phần giới thiệu về chiếc trống đồng cũng như chủ đề của cả phòng chỉ được ghi vài dòng vắn tắt, sơ sài mà người xem không thể hình dung ra được toàn bộ quá trình lịch sử quân sự của thời kỳ này là gì.

Tại phòng trưng bày số 3 ở tầng 1, các cuộc chiến đấu từ thời Lý đến nhà Nguyễn cũng được “gói” ở một diện tích tương tự phòng trưng bày đầu tiên. Phòng trưng bày này sơ sài không kém phòng đầu tiên. Căn phòng có 3 chiếc cọc Bạch Đằng, hơn 20 chiếc kiếm và súng lệnh, trên tường có 6 bức tranh thể hiện các trận chiến lớn trong lịch sử.

Tại khu trưng bày này, chúng tôi đã gặp anh Nguyễn Chí Dũng - ở số 17, ngõ 139, phố Hoa Lâm – Long Biên – Hà Nội, một khách tham quan bảo tàng. Anh Dũng nhận xét: “Khu vực trưng bày này quá sơ sài. Tôi cho rằng trưng bày thế này hơi thiếu tôn trọng lịch sử. Chỉ có hơn 100 hiện vật mà đa phần là cùng loại không thể thể hiện được lịch sử quân sự của một giai đoạn dài mấy ngàn năm. Phần trưng bày thiếu rất nhiều sự kiện lịch sử và các hiện vật liên quan. Lịch sử quân sự nước ta có rất nhiều điều đang tự hào, ví như thời Lê Trung hưng, các sách cổ của phương Tây đều thán phục thuỷ quân và tượng binh của ta, nhưng tôi không thấy hiện vật nào nói về thủy quân của ta cả. Tôi thấy đáng buồn nhất là tại sao bảo tàng không cho phục dựng một số hiện vật cho giai đoạn này để có thể toát lên được một phần bối cảnh quân sự trong giai đoạn lịch sử đó? Điều này hoàn toàn làm được. Theo tôi, mỗi thời kỳ nên có một phòng trưng bày và có những chú thích kỹ lưỡng về từng giai đoạn cho người xem hiểu rõ”.

Anh Dũng cũng cho rằng, một số chú thích hiện vật của bào tàng cũng nên cân nhắc xem xét lại. Điển hình là chú thích về “đạn đá thời nhà Hồ” (thế kỷ XIV - đầu thế kỷ XV). Đây là chú thích cho loạt đạn đá có đường kính khoảng 300mm. Những viên đá này vẫn còn đang gây tranh cãi vì không rõ có phải là đạn đá hay chỉ là vũ khí thông thường. Các súng thần công thời Nguyễn được biết tới cũng không có loại súng nào bắn được loại đạn to như vậy(?).

 

Hồng Hạ