Săn tìm kho báu dưới đại dương

Niềm tự hào của Hải quân Anh

Con tàu từng được xem là niềm tự hào của Hải quân Anh. Khi mới hoàn thành, con tàu này dài tới 53m, to lớn như một tòa nhà và được trang bị tới 100 khẩu đại bác. Nhưng trong ngày 5/10/1744, khi đang trên đường tới Gibraltar, tàu HMS Victory đã gặp một cơn bão dữ dội đang hình thành ở eo biển Manche.

Khi đó, Đô đốc John Balchin, nhân vật có quyền lực lớn thứ hai trong Hải quân Anh, đang chỉ huy con tàu. Ông Balchin đã hoạt động trên biển trong suốt 58 năm và là một thuyền trưởng cực kỳ dày dạn kinh nghiệm. Nhưng con tàu HMS Victory đã không bao giờ cập bến ở Portsmouth.

Trong tháng 10 định mệnh đó, con tàu biến mất bí ẩn cùng toàn bộ 1.100 con người trên tàu. 4 tấn vàng ở trên tàu cũng biến mất theo. Thứ còn sót lại duy nhất chỉ còn là vài mảnh gỗ nhỏ thỉnh thoảng dạt vào hai bờ eo biển Manche.

Vào thời điểm mất tích, HMS Victory là con tàu chiến lớn nhất thế giới. Vì thế với nước Anh, sự mất mát con tàu được xem là một thảm kịch quốc gia. Nhằm tưởng nhớ các nạn nhân, người ta đã tạo nên một chiếc quan tài bằng đá cẩm thạch và đặt nó ở Tu viện Westminster. Trong suốt 250 năm kể từ khi mất tích, chưa một lần người ta tìm thấy HMS Victory dù eo biển Manche không rộng lắm.

Chiến dịch tìm kiếm bí mật

Trong một chiến dịch tìm kiếm bí mật diễn ra trong nhiều tháng, công ty săn lùng kho báu Mỹ Odyssey Marine Exploration đã tìm thấy con tàu đắm ở độ sâu 100m dưới lòng eo biển Manche. Sau 23 đợt lặn tìm kiếm được thực hiện giữa tháng 5 và tháng 10/2008, giờ Odyssey khẳng định không còn nghi ngờ gì về việc họ đã tìm ra HMS Victory. Công ty đã công bố một báo cáo dài 46 trang liên quan tới cuộc tìm kiếm thành công này. Sáng lập viên của công ty, ông Greg Stemm cũng chính thức xác nhận việc tìm thấy con tàu tại cuộc họp báo ở khách sạn hạng sang Canary Wharf Four Seasons hôm 1/2 vừa qua.

Trong bản báo cáo của Odyssey, khu vực tàu đắm trải dài trên một diện tích chỉ 16x21m, trong đó đã có 41 khẩu đại bác bằng đồng được tìm thấy, bao gồm cả những khẩu đại bác 42 cân Anh thuộc loại lớn nhất trong thế kỷ 18. Phần lớn các khẩu đại bác này nằm song song với sống tàu do chúng đã bị một số lưới đánh cá thời hiện đại làm sai lệch vị trí ban đầu.

Ngoài các khẩu đại bác và một số rác thải thời hiện đại như túi nilon, chai nhựa, dầu máy quay radio, nhóm tìm kiếm còn phát hiện những dấu vết đặc trưng khác của con tàu, bao gồm một cái ấm đun nước bằng đồng có từ thế kỷ 18, hai mỏ neo và đuôi lái dài tới 10m của con tàu.

Khả năng gặp rắc rối pháp lý

Với giới khảo cổ, việc tìm thấy con tàu là một tin tức chấn động. Odyssey đã sử dụng một rô bốt điều khiển từ xa mang tên Zeus để đưa lên bờ hai khẩu đại bác bằng đồng. Một khẩu là loại 12 cân Anh và khẩu còn lại là loại 42 cân Anh. Một trong hai khẩu đại bác có mang biểu trưng quân sự của vua George I, trong khi khẩu còn lại mang biểu trưng của vua George II. Năm sản xuất những khẩu đại bác này là 1726 và 1734, hoàn toàn tương ứng với khoảng thời gian HMS Victory được đóng. Đây là con tàu cuối cùng của Hải quân Hoàng gia được trang bị đại bác đồng trước khi người ta chuyển qua dùng đại bác bằng sắt.

Nhằm tránh các rắc rối, Odyssey đã xin phép Bộ Quốc phòng Anh trước khi đưa những khẩu đại bác lên bờ. Do là một con tàu chiến nên HMS Victory sẽ thuộc sở hữu của Anh dù nó được tìm thấy ở vùng biển nào. Sự cẩn thận của Odyssey là không thừa do trong quá khứ, công ty đã nhận được những bài học đắt giá từ việc tìm kiếm các xác tàu đắm giá trị.

Năm 2007, một cuộc tìm kiếm thứ hai của Odyssey ở ngoài khơi Tây Ban Nha liên quan tới một con tàu với mật danh “Thiên Nga đen” đã mang lại những thành công hạn chế. Odyssey bí mật lấy đi hàng trăm ngàn đồng tiền và chuyển chúng tới Mỹ. Nhưng Tây Ban Nha tuyên bố những đồng tiền là của họ và đâm đơn kiện lên tòa án Mỹ.

Các vụ kiện gây nhiều khó khăn cho Odyssey. Công ty này hiện đã niêm yết trên sàn chứng khoán và giá trị của nó đã sụt giảm rất nhiều vì vụ “Thiên Nga đen”. Với việc phát hiện HMS Victory, Odyssey hy vọng cổ phiếu công ty sẽ tăng lên. Dù không tìm thấy vàng, Odyssey vẫn thu bộn tiền từ việc bán bản quyền chuyện công ty đã tìm thấy con tàu như thế nào. Kênh truyền hình khoa học Discovery hiện đã bấm máy một serie phim truyền hình mang tên “Cuộc tìm kiếm kho báu”.

Giải mã bí ẩn lịch sử

Như vậy, nguyên nhân chìm tàu không phải do lỗi của người điều khiển mà là một lỗi trong việc đóng tàu. “Trong các đánh giá cuối cùng” – báo cáo của Odyssey viết – “Tỉ lệ chiều cao so với chiều rộng không hợp lý của Victory có thể đã là nguyên nhân chính khiến con tàu bị chìm”. Theo giả thuyết này, con tàu hùng mạnh đã bị các đợt sóng cao lật nhào. Báo cáo cũng chỉ ra rằng các thợ đóng tàu nước Anh khi đó có thể đã bảo quản gỗ không tốt nên một thế hệ các con tàu chiến của nước này đã được đóng nên từ gỗ có chất lượng rất kém.

Những nhược điểm này chỉ được khắc phục trong thế hệ tàu chiến tiếp theo. Một trong những con tàu nổi tiếng như thế cũng mang tên HMS Victory. Đây là một trong những con tàu chiến mang nhiều chiến tích nhất trong lịch sử. Năm 1805, HMS Victory là kỳ hạm trong hạm đội của Đô đốc Horatio Nelson trong trận hải chiến Trafalgar.

Tại trận này, 27 tàu chiến Anh đã đánh bại hạm đội gồm 33 tàu chiến Pháp và Tây Ban Nha. Bên bại trận mất tới 21 con tàu trong khi nước Anh chỉ mất có một tàu. Không giống như số phận bi thảm của HMS Victory thế kỷ 18, ngày nay con tàu của Đô đốc Nelson đã được khôi phục tới mức hoàn hảo và đang đỗ tại cảng Portsmouth trong vai trò một hiện vật quan trọng của lịch sử.

Hương Giang