Hà Nội
23°C / 22-25°C

Phép dưỡng sinh trong mùa đông

Thứ ba, 10:29 11/12/2018 | Sống khỏe

GiadinhNet - Mùa đông thực vật tự thu mình, động vật chìm vào giấc ngủ đông. Cơ thể người cần dưỡng sinh đúng, bổ sung dinh dưỡng, thể lực… để tránh tổn thương, giúp cơ thể tương thích với tự nhiên.


Ảnh minh họa.

Ảnh minh họa.

Dưỡng sinh bảo vệ âm khí

Theo ThS.BS Hoàng Khánh Toàn (BV Trung ương Quân đội 108), phép Dưỡng sinh (bảo sinh, nhiếp sinh, đạo sinh...) – là di sản quý của y học cổ truyền phương Đông, nhằm giúp cơ thể thích nghi tốt với thời tiết, môi trường tự nhiên, giữ gìn sức khoẻ, kéo dài tuổi thọ thuận theo tự nhiên. Theo Đông y, con người tương ứng với trời đất, sinh mệnh của con người cũng giống như vạn vật trong thế giới tự nhiên, là kết quả của sự kết hợp giữa âm khí và dương khí.

Âm khí không thể thiếu trong cơ thể, là cơ sở vật chất trong sự sống, bổ sung khí huyết, dưỡng ẩm cơ thể, thúc đẩy sự sinh trưởng phát dục, sự sinh sôi nảy nở của vạn vật - khác với khí lạnh (hàn tà) có thể làm tổn thương dương khí mà sinh bệnh. Dưỡng âm dựa vào đặc tính âm khí hướng nội và tiềm tàng trong cơ thể để giúp âm khí tích tụ, tiềm phục bên trong. Có thể hiểu như sau:

Thuận âm: Là nuôi dưỡng duy trì âm khí trong Tâm và trong cơ thể, giúp tinh thần yên tĩnh thoải mái, vui vẻ, lạc quan.

Tránh lo âu buồn phiền. Tránh tiếp xúc quá nhiều với không khí lạnh khiến cho các lỗ chân lông mở rộng.

Mặc đủ ấm, quần áo mềm mại để âm khí có thể tích trữ trong cơ thể.

Nên ngủ sớm dậy muộn.

Uống thuốc để nuôi dưỡng bù đắp lượng dương khí thiếu hụt.

Hộ âm: Bảo vệ, tránh làm cho âm khí bị tổn thương, thiếu hụt quá nhiều. Ngay chuyện phòng the mùa đông cũng cần hạn chế để tránh tổn thương âm khí (do âm khí cơ thể lúc này ở trạng thái tiềm ẩn).

Mùa đông cơ thể vẫn tiềm ẩn dương khí (cả trong lẫn ngoài) nên dễ khiến âm khí bên trong bị tổn thương, vì vậy cần bảo vệ âm khí trong nội tạng khi ăn, ở, sinh hoạt:

Không nên mặc áo, đắp chăn quá dày;

Không nên ăn uống các đồ quá nóng để hạn chế tổn thương âm khí cơ thể.

Dưỡng thận mùa đông

Theo ThS. BS Hoàng Khánh Toàn, mùa đông giá lạnh, nhiều người – nhất là người già yếu – chân tay hay giá lạnh, sợ lạnh – do nhiệt năng không cung cấp đủ cho cơ thể. Đông y lấy thận làm gốc, thận điều tiết hoạt động bài tiết, duy trì hoạt động bình thường của cơ thể, có 2 chức năng chính: Một là, thận thúc đẩy sự sinh trưởng, phát dục, sinh sản (thận chủ tàng tinh); Hai là, thận điều tiết hoạt động trao đổi chất, sinh lý, thông qua thận âm và thận dương. Nếu chức năng thận yếu sẽ bị xây xẩm, đánh trống ngực, thở dốc, mỏi mệt, đái dầm... Quá trình bài tiết, trao đổi chất diễn ra yếu, cơ thể sẽ sản sinh nhiệt kém, năng lượng sản sinh ra ít, tinh thần ủ rũ, lưỡi nhạt... dẫn tới Thận hư.

Do đó BS Hoàng Xuân Đại (nguyên bác sĩ BV Quân đội 103) khuyên: Mùa đông cần dưỡng thận để bảo vệ sức khoẻ, phòng chống bệnh tật, tăng cường thể lực. Ngoài giữ ấm, tránh tiếp xúc với không khí lạnh, ngủ sớm dậy muộn, cần ăn uống nóng, bổ sung dinh dưỡng để tăng nhiệt lượng, nâng cao sức chịu rét. Cụ thể:

Ăn nhiều các món bổ thận (canh gà, thịt vịt, thịt bò…) để bổ sung dinh dưỡng, nhiệt lượng cho cơ thể. Người già yếu nên uống kèm các loại thuốc đông dược bổ thận (bổ cốt chỉ, nhục thung dung, nhục quế, tử hà xa, đỗ trọng, nhân sâm, sâm nhung phiến, hải mã bổ thận hoàn, tam thận hoàn…).

Các món bổ thận khác là:

Dùng vỏ đỗ xanh, hoặc đậu xanh nấu nước uống thay trà.

Mộc nhĩ đen và mộc nhĩ trắng mỗi loại 15g, ngâm nở mềm, nấu ăn cho chút đường vào khi ăn.

Món lục nguyệt tuyết hầm gà xương đen: Lục nguyệt tuyết 60g, gà xương đen 1 con, gia vị vừa đủ. Rửa sạch lục nguyệt tuyết, bọc kỹ bằng vải màn, cho vào nồi (hay bụng gà), đổ nước hầm chín. Gà nhừ bỏ gói thuốc ăn thịt gà, uống nước canh nóng.

Món cá diếc hồng trà: Hồng trà 15g, cá diếc 1 con. Sơ chế cá sạch, nhét hồng trà vào bụng cá, nêm gia vị, đổ nước hầm nhừ, ăn cá uống nước khi nóng.

Món cơm nếp câu kỷ tử: Câu kỷ tử 25g, gạo nếp 500g, can bối 5 cái, tôm to 10 con, thịt giăm bông 50g. Ngâm nước cẩu kỷ tử cho mềm, ngâm gạo nếp trong 3 giờ. Sau đó đổ gạo nếp và cẩu kỷ tử ra cho ráo nước, cho vào nồi cùng cả sợi can bối, tôm, giăm bông, rồi đổ nước, tra muối, đổ nước vào cho lửa to đun sôi thì thêm chút bột gừng, rượu, xì dầu (mỗi loại 1 thìa canh), om nhỏ lửa tới chín. Ngày ăn 1 – 2 lần thay cơm.

Tăng cường ăn các thực phẩm như vừng đen, mộc nhĩ, gạo cẩm, đậu đen, quả óc chó, hẹ, tôm... để tăng cường dinh dưỡng bảo vệ thận, tăng cường khí huyết và thận tinh.

Vận động để dưỡng thận

BS Hoàng Xuân Đại hướng dẫn cách dưỡng thận đơn giản, hiệu quả:

Luyện vài công pháp dưỡng thận: Xoa xát eo lưng (dùng 2 ngón tay đặt vào giữa lưng - tương ứng với vùng thắt lưng rồi xoa xát tới nóng lên). Vùng eo lưng có rất nhiều huyệt vị liên quan tới thận, xoa xát nóng lên giúp thông kinh lạc, hành khí hoạt huyết, ôn thận, khỏe lưng, điều khí huyết, giúp bảo vệ thận hiệu quả.

Đung đưa chân: Ngồi trên ghế/ giường. Buông thõng hai chân tự do, rồi xoay người sang trái rồi sang phải 3 – 5 lần. Tiếp theo giơ cả hai chân lên trên không về phía trước, rồi lại đưa về phía sau 10 lần – giúp ích thận, khỏe lưng và các hoạt động vùng thắt lưng, 2 đầu gối.

Các kinh lạc của thận đều nằm dưới gan bàn chân - nơi dễ bị lạnh nhất. Do đó cần đi tất ấm để giữ nhiệt cho bàn chân. Không nên để chân ướt, hay ngâm trong nước quá lâu.

Gan bàn chân còn có rất nhiều huyệt đạo, đặc biệt là huyệt Dũng tuyền, trước khi đi ngủ nên mát xa huyệt đạo này để tăng cường khí thận.

Ngoài ra uống nước dưỡng thận để chất độc không tích tụ ở thận. Cần nghỉ ngơi khoa học, duy trì thói quen ngủ sớm, dậy sớm để bảo vệ thận tinh (vì rất nhiều người có thói quen thức khuya khiến cơ thể mệt mỏi, lao lực, thận tinh bị ảnh hưởng…). Tránh táo bón, không được nhịn tiểu để bảo vệ thận (vì táo bón, nhịn tiểu làm chất độc tích tụ trong cơ thể lâu, gây hại cho thận). Tránh làm việc lao lực, điều tiết "chuyện ấy" vì có thể làm tổn thương nặng đến khí huyết và tinh lực, khiến khí thận bị ảnh hưởng. việc "yêu" cũng cần tiết chế điều độ. Thận trọng khi dùng thuốc (bởi thuốc Tây hay Đông y đều ảnh hưởng đến thận), và cần theo y lệnh của bác sĩ.

Dưỡng âm mùa đông lấy dưỡng Thận làm cơ sở, nếu làm trái với quy luật này, sẽ làm tổn thương Thận khí, làm can khí thiếu chất bồi bổ, dẫn đến các bệnh vào mùa xuân. Nguyên tắc dưỡng sinh căn cứ vào quy luật thay đổi âm dương trong tự nhiên và nhân thể.

Từ tiết Đông chí (21/12 hàng năm) là thời khắc chuyển giao âm khí và dương khí trong tự nhiên, cần dưỡng sinh bồi bổ để dinh dưỡng chuyển hoá thành năng lượng tích trữ, giúp cơ thể hoạt động tốt, có sức khoẻ tốt cho mùa xuân mới.

BS Hoàng Xuân Đại

Uyển Hương

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Phán bừa bệnh nhân bị lậu và có nguy cơ hoại tử dương vật, Phòng khám Đa khoa Tây Nguyên bị xử phạt

Phán bừa bệnh nhân bị lậu và có nguy cơ hoại tử dương vật, Phòng khám Đa khoa Tây Nguyên bị xử phạt

Y tế - 11 giờ trước

GĐXH - Bệnh nhân được bác sĩ của Phòng khám Đa khoa Tây Nguyên chẩn đoán mắc bệnh lậu, có nguy cơ hoại tử dương vật, bị yêu cầu đóng hơn 60 triệu đồng để điều trị, tuy nhiên khi xét nghiệm lại tại 2 bệnh viện lớn của tỉnh thì đều cho kết quả âm tính.

Loại hạt thơm ngon giàu dinh dưỡng, giúp thải trừ cholesterol, ngăn ngừa bệnh mãn tính và kéo dài tuổi thọ

Loại hạt thơm ngon giàu dinh dưỡng, giúp thải trừ cholesterol, ngăn ngừa bệnh mãn tính và kéo dài tuổi thọ

Bệnh thường gặp - 12 giờ trước

GĐXH - Chất xơ có trong đậu ngự giúp đào thải cholesterol, giảm nồng độ cholesterol trong máu và giảm nguy cơ bệnh tim mạch nguy hiểm dẫn đến đột quỵ, đau tim...

Mẹ phải cắt bỏ tử cung, con gái dậy thì sớm chỉ vì một thói quen nhiều người mắc phải khi mua đồ ăn sẵn

Mẹ phải cắt bỏ tử cung, con gái dậy thì sớm chỉ vì một thói quen nhiều người mắc phải khi mua đồ ăn sẵn

Bệnh thường gặp - 13 giờ trước

Những thói quen tưởng chừng tiện lợi nhưng có thể gây nguy hại cho sức khoẻ.

Nữ điều dưỡng A9 Bạch Mai cấp cứu bệnh nhân ngừng tim tại nhà hàng Đà Nẵng nhận khen thưởng 'nóng'

Nữ điều dưỡng A9 Bạch Mai cấp cứu bệnh nhân ngừng tim tại nhà hàng Đà Nẵng nhận khen thưởng 'nóng'

Y tế - 13 giờ trước

GĐXH - PGS.TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai nhấn mạnh: "Việc làm của điều dưỡng Hạ rất có trách nhiệm. Tôi xúc động, tự hào khi nghe tin cán bộ của mình làm việc hết sức ý nghĩa, hiệu quả và thành công cấp cứu du khách nước ngoài ở bên ngoài bệnh viện."

Số ca mắc sởi liên tục gia tăng, Bộ Y tế yêu cầu giám sát, xử lý triệt để ổ dịch

Số ca mắc sởi liên tục gia tăng, Bộ Y tế yêu cầu giám sát, xử lý triệt để ổ dịch

Y tế - 13 giờ trước

GĐXH - Từ đầu năm 2024 đến nay đã ghi nhận 78 trường hợp sốt phát ban nghi sởi, rubella tại các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc trong đó có 12 trường hợp sởi xác định tại phòng thí nghiệm của 4 tỉnh.

Hà Nội ghi nhận trường hợp mắc rubella đầu tiên trong năm 2024

Hà Nội ghi nhận trường hợp mắc rubella đầu tiên trong năm 2024

Y tế - 14 giờ trước

GĐXH - Ngày 28/3, thông tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội cho hay, trên địa bàn thành phố vừa ghi nhận bé gái 7 tuổi (ở huyện Đan Phượng) mắc rubella. Trước đó, bé gái đã được tiêm chủng 2 mũi vaccine phòng bệnh này.

Trì hoãn điều trị bệnh 1 ngày để ăn cưới, người phụ nữ 54 tuổi ở TP HCM nguy kịch

Trì hoãn điều trị bệnh 1 ngày để ăn cưới, người phụ nữ 54 tuổi ở TP HCM nguy kịch

Bệnh thường gặp - 18 giờ trước

GĐXH - Dời lịch chạy thận 1 ngày đi ăn cưới, cộng với việc không tuân thủ chế độ ăn kiêng dành cho người suy thận mạn, người phụ nữ 54 tuổi gặp nguy kịch.

Điều dưỡng A9 Bạch Mai cứu người trong quán ăn: 'Anh em ơi, cấp cứu'!

Điều dưỡng A9 Bạch Mai cứu người trong quán ăn: 'Anh em ơi, cấp cứu'!

Y tế - 18 giờ trước

"Khi ép tim lần đầu tiên tôi còn hô lên "Anh em ơi! cấp cứu!", bởi ở bệnh viện, chúng tôi thường hô lên như vậy khi có một ca bệnh cần cấp cứu".

Nghệ sĩ Phước Sang đột quỵ lần 2 có tiền sử mắc bệnh này, ai có dấu hiệu tương tự cần cảnh giác!

Nghệ sĩ Phước Sang đột quỵ lần 2 có tiền sử mắc bệnh này, ai có dấu hiệu tương tự cần cảnh giác!

Bệnh thường gặp - 20 giờ trước

GĐXH - Trước khi bị đột quỵ, nghệ sĩ Phước Sang có tiền sử bị cao huyết áp. Di chứng của đột quỵ cách đây 11 năm khiến thể trạng của anh chỉ tầm 70-80% so với người bình thường.

Vinhomes Ocean Park 2 là khu đô thị đầu tiên của Vinhomes có trung tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi

Vinhomes Ocean Park 2 là khu đô thị đầu tiên của Vinhomes có trung tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi

Sống khỏe - 21 giờ trước

Ngày 27/3/2024, Tập đoàn Vingroup đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Tập đoàn Y tế Well Group (Nhật Bản) để phát triển mô hình Trung tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi cao cấp tại Việt Nam.

Top