Hà Nội
23°C / 22-25°C

Cách hạn chế tác dụng phụ thuốc trị tiểu đường

Thứ bảy, 09:45 26/02/2011 | Sống khỏe

Hiểu biết rõ tác dụng cũng như cách dùng và cách hạn chế các tác dụng phụ của các loại thuốc này đóng vai trò cực kỳ quan trọng.

Cho đến nay, đái tháo đường (ĐTĐ) vẫn là bệnh chưa thể chữa khỏi hoàn toàn. Chính vì vậy con người vẫn đang cố gắng để tìm ra nhiều loại thuốc mới nhằm điều trị ĐTĐ hiệu quả hơn. Hiện nay trên thị trường đang có rất nhiều loại thuốc điều trị ĐTĐ khác nhau và ngay một loại thuốc cũng có thể có rất nhiều tên thương mại khác nhau. Vì vậy, để hiểu biết rõ tác dụng cũng như cách dùng và cách hạn chế các tác dụng phụ của các loại thuốc này đóng vai trò cực kỳ quan trọng.

Insulin

Tính theo thời gian tác dụng (thời gian bắt đầu có tác dụng, thời gian có tác dụng tối đa và thời gian hết tác dụng), có 3 loại insulin thường được dùng hiện nay là insulin nhanh, insulin bán chậm và insulin hỗn hợp (hay insulin mixtard gồm 2 loại nhanh và bán chậm được trộn theo những tỉ lệ nhất định).
 
Có thể phân biệt lọ insulin nhanh thường trong suốt còn các loại insulin khác thì có màu đục. Ngoài những bệnh nhân (BN) ĐTĐ týp 1, tiêm insulin còn được chỉ định cho các BN ĐTĐ týp 2 khi đã thất bại (không đáp ứng) với các thuốc uống hạ đường máu, khi đường máu tăng quá cao, bị hôn mê ĐTĐ hoặc trong các trường hợp đặc biệt như bị nhiễm trùng nặng, bị tai biến mạch não hoặc bị suy gan, suy thận…
 
Hướng dẫn người bệnh đái tháo đường chăm sóc
sức khỏe.
 
Các thuốc uống điều trị ĐTĐ týp 2

Có nhiều nhóm thuốc uống để điều trị ĐTĐ týp 2, mỗi nhóm có cơ chế tác dụng khác nhau. Các thuốc và nhóm thuốc chính là:

Metformin:

- Metformin được coi là thuốc điều trị đầu tay cho những BN ĐTĐ týp 2 có béo phì hoặc thừa cân do có tác dụng chính lên sự đề kháng insulin. Metformin có ưu điểm nổi bật là không làm tăng cân và cũng không gây hạ đường máu quá thấp. Các tác dụng phụ của thuốc có thể là gây đầy bụng, buồn nôn, tiêu chảy… Nên uống các thuốc metformin ngay sau bữa ăn. Không dùng metformin khi có suy thận, suy gan, suy hô hấp. Phải thận trọng khi dùng cho những BN lớn tuổi.

Các thuốc nhóm sulfonylurea…

- Nhóm sulfonylurea là những thuốc điều trị ĐTĐ týp 2 được dùng phổ biến nhất, nó có tác dụng chính là kích thích tụy tăng tiết insulin. Tác dụng phụ của thuốc có thể là gây tăng cân tuy không nhiều (1-2kg) và hạ đường máu quá thấp (hay gặp khi dùng chlopropamid và glibenclamid) nhất là ở những bệnh nhân già, bệnh nhân có bệnh gan hoặc thận. Nhóm thuốc này thường phải dùng 2 - 3 lần mỗi ngày, uống vào trước bữa ăn.

Các thiazolidinediones (TZD)

Các thuốc TZD có tác dụng làm tăng tác dụng của insulin tại các mô trong cơ thể nhưng không làm tăng tiết insulin. Ngoài ra nó còn có tác dụng làm giảm rối loạn mỡ máu. Điều trị TZD thường gây tăng cân (khoảng 2 - 4 kg/24 tháng), chủ yếu do làm tăng tích trữ mỡ dưới da, và một phần do giữ nước. Vì vậy cần thận trọng khi điều trị TZD cho các BN bị suy tim hoặc có bệnh tim, viêm gan hoặc có men gan tăng cao.

Acarbos

Tăng đường máu sau bữa ăn khá phổ biến ở các BN ĐTĐ týp 2. Men alpha-glucosidase có vai trò quan trọng trong việc tiêu hoá và hấp thu thức ăn. Acarbose ức chế men alpha-glucosidase nên sẽ làm chậm quá trình hấp thu carbonhydrat ở đường tiêu hoá, nhờ đó làm giảm mức độ tăng đường máu sau bữa ăn.
 
Acarbose có thể được dùng riêng lẻ cùng chế độ ăn kiêng hoặc dùng phối hợp với sulfonylurea, metformin hoặc insulin. Tác dụng phụ của acarbose là gây đầy hơi và sôi bụng, đôi khi gặp đau bụng và tiêu chảy. Để khắc phục nên uống thuốc vào giữa bữa ăn, bắt đầu bằng liều thấp và tăng liều từ từ.

Các thuốc uống điều trị ĐTĐ týp 2 khác:

- Novonorm có tác dụng tương tự sulfonylurea nhưng kích thích tiết insulin sớm hơn. Vì vậy nó thường được dùng vào đầu bữa ăn và làm giảm đường máu sau bữa ăn. 

- Mediator cũng có tác dụng trên cả sự đề kháng insulin và rối loạn mỡ máu nhưng kém hơn so với metformin. Có thể điều trị mediator đơn thuần hoặc phối hợp với sulfonylurea...

Điều trị phối hợp các thuốc:

Theo các khuyến cáo mới của Hội ĐTĐ Mỹ thì khi dùng một thuốc mà không kiểm soát được đường máu thì nên điều trị phối hợp sớm 2 hoặc 3 loại thuốc uống với nhau hoặc với insulin. Điều trị phối hợp rất có lợi vì cùng lúc nó tác dụng lên nhiều khâu, nhiều rối loạn khác nhau của quá trình sinh bệnh ĐTĐ týp 2.

Các thuốc có thể phối hợp cùng nhau là:

- Sulfonylurea metformin hoặc acarbose hoặc TZD.

- Metformin acarbose hoặc TZD.

- Insulin sulfonyurea hoặc metformin hoặc acarbose.

Đánh giá tác dụng của thuốc điều trị ĐTĐ

Muốn biết các thuốc mà mình đang sử dụng có tác dụng tốt hay không thì bắt buộc phải kiểm tra đường máu. Khi mới bắt đầu điều trị hoặc thay đổi chế độ điều trị các bạn cần thử đường máu 3 - 4 lần mỗi ngày, bao gồm đo đường máu trước và sau bữa ăn 2 giờ.
 
Còn khi đường máu đã ổn định thì vẫn cần đo 2-3 lần mỗi tuần. Hãy ghi lại kết quả để thông báo cho bác sĩ biết khi bạn đi khám bệnh và hỏi bác sĩ xem đường máu của mình đã được kiểm soát tốt chưa. Theo Hội ĐTĐ Mỹ, đường máu của các BN ĐTĐ được coi là an toàn nếu nằm trong khoảng sau:

Trước bữa ăn: 5,0 - 7,2mmol/L.

Sau ăn 1- 2 giờ: nhỏ hơn 10mmol/L.

Trước lúc đi ngủ: 6,0 - 8,3mmol/L.

Tóm lại: Trong công cuộc đấu tranh phòng ngừa và điều trị bệnh ĐTĐ, chắc chắn sẽ ngày càng có nhiều loại và nhiều dạng thuốc mới ra đời. Chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng trong tương lai chúng ta sẽ chữa khỏi bệnh ĐTĐ. Tuy nhiên hành động thiết thực bây giờ là những BN ĐTĐ hãy tìm hiểu rõ các loại thuốc ĐTĐ mà bạn đã, đang và sẽ phải dùng để dùng thuốc đúng cách nhằm điều trị tốt nhất bệnh ĐTĐ.            

Theo ThS. Nguyễn Quang Bảy
SK&ĐS
thuhuyen
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
6 loại rau xanh giúp cho trái tim khỏe mạnh

6 loại rau xanh giúp cho trái tim khỏe mạnh

Sống khỏe - 1 giờ trước

Thêm rau xanh vào chế độ ăn uống vừa tô điểm cho bữa ăn thêm dinh dưỡng và giúp nuôi dưỡng trái tim khỏe mạnh.

Thanh niên 30 tuổi hôn mê sâu do bệnh tiểu đường, tiết lộ thói quen nhiều người trẻ Việt đang mắc phải

Thanh niên 30 tuổi hôn mê sâu do bệnh tiểu đường, tiết lộ thói quen nhiều người trẻ Việt đang mắc phải

Bệnh thường gặp - 2 giờ trước

GĐXH - Thanh niên bị biến chứng tiểu đường cho biết anh vốn có sức khỏe tốt. Sở thích của anh là uống các loại nước ngọt chứa nhiều đường. Thói quen này đã duy trì từ hồi sinh viên đến trước khi anh nhập viện.

7 thói quen ăn uống ưa thích của tế bào ung thư

7 thói quen ăn uống ưa thích của tế bào ung thư

Sống khỏe - 3 giờ trước

GĐXH - Ăn thịt đỏ, đồ chiên rán, chế biến sẵn, ăn uống thất thường... tế bào ung thư có thể ghé thăm cơ thể bạn bất cứ lúc nào. Cần tránh xa những đồ ăn dù hấp dẫn, ngon miệng này.

5 loại thuốc có thể gây khô âm đạo và cách xử trí

5 loại thuốc có thể gây khô âm đạo và cách xử trí

Sống khỏe - 3 giờ trước

Khô âm đạo có thể gây cảm giác khó chịu, ngứa, đau, giảm hứng thú trong “cuộc yêu”, nhiễm trùng đường tiết niệu… Có nhiều nguyên nhân gây khô âm đạo, nhưng việc sử dụng một số loại thuốc điều trị bệnh cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng này…

11 loại thực phẩm tăng khả năng sinh sản cho cả 2 giới

11 loại thực phẩm tăng khả năng sinh sản cho cả 2 giới

Sống khỏe - 4 giờ trước

Các vitamin, khoáng chất và chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với khả năng sinh sản. Việc hiểu được tầm quan trọng của việc lập kế hoạch ăn kiêng cho khả năng sinh sản cũng rất cần thiết.

Đi cấp cứu vì thói quen dùng thuốc tai hại nhiều người Việt thường làm

Đi cấp cứu vì thói quen dùng thuốc tai hại nhiều người Việt thường làm

Bệnh thường gặp - 17 giờ trước

Người phụ nữ nhập viện cấp cứu vì mất nước nặng, rối loạn điện giải, suy thận cấp. Người nhà cho biết bệnh nhân thường xuyên mua nhiều loại thuốc kháng sinh, uống không theo liều lượng được khuyến cáo.

Nam sinh ngã rụng 5 chiếc răng, cốc sữa tươi của giáo viên trở thành "vật cứu mạng"

Nam sinh ngã rụng 5 chiếc răng, cốc sữa tươi của giáo viên trở thành "vật cứu mạng"

Mẹ và bé - 21 giờ trước

Không ai có thể ngờ rằng chính cốc sữa tươi đó lại là "sợi dây cứu mạng" cho hàm răng của nam sinh.

Loại rau bán rẻ nhất chợ, quý ngang nhân sâm, người Việt nên ăn thường xuyên để sống thọ

Loại rau bán rẻ nhất chợ, quý ngang nhân sâm, người Việt nên ăn thường xuyên để sống thọ

Sống khỏe - 22 giờ trước

GĐXH - Rau khoai lang là "kho tàng vitamin", riêng lượng vitamin B2 trong rau khoai lang đã nhiều gấp 10 lần so với củ khoai lang. Ngoài ra, loại rau này cũng rất giàu chất xơ, vitamin B6, vitamin C, chất chống oxy hóa...

Công thức "vàng" cho bữa ăn nhẹ dinh dưỡng, tiện lợi từ sữa tươi và yến mạch

Công thức "vàng" cho bữa ăn nhẹ dinh dưỡng, tiện lợi từ sữa tươi và yến mạch

Sống khỏe - 23 giờ trước

"Tầm 4h chiều là lúc cơ thể thèm ăn nhất sau khi đã sử dụng hết năng lượng từ bữa trưa và trải qua mấy tiếng làm việc căng thẳng nhất trong ngày. Những lúc "yếu lòng" này thường được vượt qua suôn sẻ nếu có sẵn ít trái cây, hũ sữa chua hay thanh yến mạch. Riêng tôi thường mang sẵn trong túi một hộp sữa tươi bổ sung ngũ cốc TH true MILK LIGHT MEAL".

Phình động mạch chủ cần chú ý gì trong chế độ ăn?

Phình động mạch chủ cần chú ý gì trong chế độ ăn?

Bệnh thường gặp - 1 ngày trước

Mặc dù khó tránh được tất cả các yếu tố nguy cơ của chứng phình động mạch chủ nhưng việc ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ và tránh một số tác nhân có hại sẽ giúp ích rất nhiều trong việc ngăn ngừa chứng phình động mạch chủ.

Top