Khi người hoang tưởng gây án

Đó chỉ là một trong số nhiều vụ án do người có bệnh lý về tâm thần gây ra trên địa bàn tỉnh Hải Dương trong những năm qua.

Nỗi lo của cộng đồng, xã hội

Nguyễn Kim Hùng là con trai thứ 3 của gia đình ông Nguyễn Kim Sáu và bà Đỗ Thị Hằng, đều 54 tuổi, trú tại xã Cộng Hoà, huyện Nam Sách. Năm 16 tuổi, Hùng mắc căn bệnh hoang tưởng buộc phải bỏ học. Cậu ta đã 2 lần được gia đình đưa vào điều trị tại Bệnh viện Thần kinh huyện Gia Lộc.

Sự việc xảy ra khi Công an xã Cộng Hoà, huyện Nam Sách nhận được thông tin của quần chúng ở xóm Kim, thôn An Điền về cái chết bất thường của ông Sáu. Tổ công tác gồm Phòng CSĐT tội phạm về TTXH, Công an huyện Nam Sách, đại diện Viện Kiểm sát và lực lượng của Phòng Kỹ thuật hình sự đã xuống hiện trường.

Bà Hằng kể lại: Chỉ vì thương con, không muốn Hùng rơi vào cảnh tù tội, bà đã tìm cách che giấu sự thật cái chết thương tâm của chồng mình. Vào buổi trưa định mệnh ấy, ông Sáu và bà Hằng đi làm về thì không thấy Hùng phơi ngô nên đã định mắng Hùng. Sau khi ăn cơm xong, Hùng ở nhà dưới, còn ông Sáu nằm ở gian nhà ngoài.

Khoảng 13h bà Hằng nghe thấy tiếng động chạy ra thì thấy Hùng đang đứng dưới đất, dùng dao đâm liên tiếp vào người ông Sáu... Quá hoảng sợ, bà Hằng đã lau chùi các vết máu trên nền nhà, sau đó chạy sang nhà ông Nguyễn Kim Biển nhờ cấp cứu. Để tránh bị phát hiện, bà Hằng lấy lý do là ông Sáu chết do trèo cây bị ngã thang chứ không nói rõ sự  việc.

Đó chỉ là một trong nhiều vụ án xảy ra trên địa bàn trong thời gian qua do người có bệnh lý về tâm thần gây ra. Trong những vụ án như thế này, hầu hết người bị hại đều là thân nhân trong gia đình của người có bệnh.

Vụ án xảy ra tại huyện Gia Lộc là một ví dụ điển hình. Nạn nhân đáng thương trong vụ án này là chị Phạm Thị Cuốn, 39 tuổi, trú tại thôn Vĩnh Duệ, xã Đồng Quang, huyện Gia Lộc. Chị Cuốn mất đi để lại những đứa con thơ dại không người chăm sóc dạy dỗ…

Năm 2001, anh Vững và chị Cuốn xây lều và chuyển đến làm ăn ở mảnh đất đấu thầu của thôn. Cuộc sống gia đình đang yên ả thì anh Vững đột nhiên đổ bệnh rồi có biểu hiện của bệnh tâm thần hoang tưởng.

Từ khi mắc bệnh, anh trở thành một con người khác hẳn, thường ở lỳ trong nhà và ngại ngùng không tiếp xúc với bất kỳ ai, mọi công việc đều do một mình chị Cuốn cáng đáng. Anh Vững cho rằng con chó của gia đình đã bị bỏ bùa nên chém con chó... Rồi do mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình, anh đã chém chết chị Cuốn.

Trong vụ án này, cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hải Dương 2 lần tiến hành giám định, trong đó một lần tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương và một lần của Tổ chức Giám định pháp y tâm thần tỉnh Hải Dương. Tại bản giám định của Tổ chức Giám định pháp y tâm thần Trung ương đã kết luận Vững bị rối loạn tâm thần cấp giống phân liệt... Hành vi phạm tội xảy ra trong giai đoạn bệnh lý.

Thấy gì từ công tác quản lý

Thượng tá Nguyễn Văn Tâm, Phó trưởng Phòng CSĐT tội phạm về TTXH, Công an tỉnh Hải Dương tâm sự: Điều tra những vụ án này gặp rất nhiều khó khăn do trạng thái tâm lý bất ổn của người có bệnh. Cái khó khăn nhất là phải chứng minh được ý thức chủ quan của họ, xem họ có đủ năng lực để chịu trách nhiệm hình sự hay không. Muốn vậy, cơ quan điều tra phải trưng cầu giám định. Và trong khi chờ kết luận của các tổ chức giám định thì vụ việc vẫn phải điều tra theo đúng luật định...

Vất vả nhất có lẽ là những lần đưa bị can đến bệnh viện, các lực lượng làm nhiệm vụ phải thường xuyên túc trực 24/24 giờ, không chỉ răn đe mà còn phải uốn nắn nhẹ nhàng. Có những vụ phải qua nhiều lần giám định, những lúc ấy, nếu gia đình người nhà không quan tâm thì mọi thứ đều đổ lên đầu cán bộ điều tra từ việc ăn uống, đến vệ sinh cá nhân. Giám định ở tỉnh còn đỡ chứ nếu chuyển đến bệnh viện Trung ương thì còn khó khăn hơn nhiều. Có những vụ phải chờ đến nửa năm...

Thế nhưng, khi Viện Kiểm sát có yêu cầu đưa người bệnh đi chữa bệnh bắt buộc, nhiều gia đình do thiếu điều kiện đã phó mặc. Khi đối tượng bị bệnh không có người trông nom, tự ý bỏ về nhà thì cả làng lo sợ như trường hợp của Đặng Xuân Hoài, trú tại huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương. Hoài là con trai trưởng của bà Hoàng Thị Hoà và ông Đặng Văn Quang.

Cuối năm 2004, Hoài đã từng điều trị tại Bệnh viện Tâm thần tỉnh Hải Dương với chẩn đoán mắc bệnh tâm thần phân liệt. Trong thời gian đang điều trị tại bệnh viện, gia đình xin cho Hoài về nhà ăn Tết Nguyên đán, sau đó Hoài không trở lại bệnh viện điều trị mà đi vào miền Nam bán xăng dầu thuê.

Đến năm 2007, Hoài ở nhà và bệnh tâm thần của Hoài tái phát, Hoài thường bỏ nhà đi lang thang, ăn uống thất thường, ban đêm không ngủ, nói lảm nhảm một mình. Những lần Hoài xin tiền mẹ, bà Hoà không cho liền bị Hoài đánh, đe dọa giết, thậm chí bảo bà Hoà không phải là mẹ của Hoài...

Thế nhưng mặc dù rất sợ hãi (bà Hoà cũng sợ bị Hoài đánh, thậm chí em trai cũng chỉ thỉnh thoảng mới về vào ban ngày. Khi có một số người làng đến, bà Hoà cũng tìm cách né tránh vì sợ ảnh hưởng đến họ) nhưng vẫn để sống cùng với gia đình. Trong lúc không làm chủ được hành vi, Hoài đã gây án.

Thượng tá Tâm cho biết thêm: Sau thời gian trở về địa phương, nhiều gia đình có điều kiện, tiếp tục chữa bệnh thì bệnh nhân sẽ tốt, nếu gia đình khác không chữa trị thì bệnh lý của người bệnh rất có thể sẽ tái phát bất cứ lúc nào và như thế thì vẫn tiềm tàng những nguy hiểm ở ngoài xã hội.