Chuyện tình của những người... chết vì yêu: Ám ảnh loài cây "thần chết"

>> "Chuyện tình những người chết vì... yêu" (Bài 1)
>> Chuyện tình những người chết... vì yêu: Cuộc "bắt vạ" bất thành (Bài 2)

Páo bị xem là “đối tượng có liên quan” đến cái chết của chị Giàng Thị Cha, ở bản Su Lông, xã Nậm Khắt. Chị Cha vì thất tình, nên tìm lá ngón để tự tử, nhưng lúc hấp hối đã gọi người đến cứu, trong đó có Páo. Anh ta “lấy một con dao gỉ bằng sắt, nung  đến đỏ rực lên rồi đâm thẳng vào khí quản nạn nhân”. Chị Cha bị chết, Páo cũng..hết hơi vì phải thanh minh.

“Nỗi oan thị kính” của một bí thư đoàn xã

Ngày 20/7/2008, nhận được tin ở bản Su Lông, xã Nậm Khắt, vừa xảy ra vụ chết người, nghi là bị ngộ độc lá ngón, Công an huyện Mù Cang Chải, cùng đại diện Viện kiểm sát tiến hành điều tra nguyên nhân cái chết. Tổ công tác đã phải đi bộ nhiều giờ, mới có thể đến hiện trường vụ việc. Thi thể chị Giàng Thị Cha, 24 tuổi, không giống như một cái chết đơn thuần bằng lá ngón. Ở cổ Cha, có một vết dao mới đâm, còn vương máu. Người đã gây ra vết thương đó được xác định là Giàng A Páo, Bí thư đoàn xã Nậm Khắt. Bí thư đoàn xã liền bị bị tạm giữ hành chính để điều tra làm rõ.

Bí thư Đoàn xã Nậm Khắt Giàng A Páo.

Giàng Thị Cha lấy chồng ở Sơn La, có một con gái lên 3 tuổi. Năm 2005, chồng Cha bị bắt vì buôn ma túy, phải lĩnh án 17 năm tù giam. Cô bỏ Sơn La, dắt con về sống cùng cha đẻ ở bản Su Lông – Mù Cang Chải. Cách đây không lâu, Cha đã “phải lòng” một người đàn ông, đã có gia đình. Bố cô biết chuyện, gọi đến răn dạy, mắng nhiếc và cấm tiệt việc làm sai trái đó. Không ngờ, ít lâu sau Cha bỏ nhà lên đồi tìm lá ngón ăn. Trong lúc hấp hối, Cha đã gọi điện thoại nhờ anh Giàng A Sua, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc xã Nậm Khắt đến cứu. Anh Sua nhìn thấy Giàng A Páo đang đứng gần đó, nên rủ đi cứu người. Khi hai người đến nơi, vẫn thấy Cha còn sống, họ tìm cách kích thích để cô nôn ra chất độc lá ngón, nhưng Cha không nôn được. Páo chợt nhớ ra cách cứu người ăn phải lá ngón bằng que sắt nung đỏ, rồi chọc vào cổ nạn nhân, ý là để thông đường thở. Không chần chừ một phút, anh làm việc ấy trước sự chứng kiến của nhiều người dân ở bản Su Lông. Nhưng đâm xong nhát dao đỏ rực ấy, thì Cha không còn thoi thóp nữa mà chết hẳn.

Bố đẻ của Cha dọa thưa kiện Páo, trong lúc xót con, ông đã nói: “Vì mày mà con tao mới chết, mày phải đền con cho tao”. Nhưng ông cũng thừa biết, cái chết bằng lá ngón là cái chết “bất đắc kỷ tử”, đã đến nước chất độc ngấm vào ruột, phá huỷ nội tạng thì có trời cũng chịu, chả cứu nổi. Sau đó, được tuyên truyền, giải thích và lúc bình tâm lại, ông đã từ bỏ ý định ấy. Hơn nữa theo kết quả giám định pháp y, nguyên nhân cái chết của  Giàng Thị Cha, là do ngộ độc lá ngón, chứ không phải là do vết dao của Páo.

“Trăm cái lý không bằng một tí cái tình”

Đại úy Nguyễn Tất Thành, người thụ lý giải quyết vụ việc này nói: “Anh Páo cứu người kiểu đó là vi phạm pháp luật, có thể bị xử lý rất nặng. Nhưng suy cho cùng, trình độ nhận thức của người dân nơi đây còn lạc hậu, hạn chế. Điều quan trọng là phải vận dụng pháp luật làm sao cho phù hợp với tình hình địa phương. Không để xảy ra khiếu kiện, mâu thuẫn trong nhân dân. Vừa giải quyết vụ việc, vừa phải giải thích cho họ hiểu, để họ đồng tình với cách giải quyết của mình thì thôi. Với người vùng cao, đôi khi “trăm cái lý không bằng một tí cái tình”.

Đại ý Thành cho biết: Công an đã triệu tập anh Páo, lên Công an huyện để làm rõ thêm, nguyên nhân tại sao anh ấy lại làm như vậy? Vì ở xã Nậm Khắt, có rất nhiều người được cứu sống như thế. Bản thân anh Trạm trưởng y tế xã Nậm Khắt, vẫn còn một vết sẹo tròn ở cổ, do một lần “trót” ăn lá ngón. Anh Páo vì mải cứu người, trong tình thế quá cấp bách, đã không nghĩ đến hậu quả. Hơn nữa, bản thân anh ấy chưa trực tiếp cứu sống ai bằng cách đó, mà chỉ được xem người có kinh nghiệm làm. Ngược lại, nếu đưa chị Cha đi cấp cứu cũng không kịp nữa, vì mất ít nhất khoảng 3 - 4 tiếng mới đến nơi có đủ phương tiện cấp cứu.

Nỗi ám ảnh của loài cây “thần chết”

Anh Lý A Lử, trưởng phòng Tư pháp huyện Mù Cang Chải kể với tôi: “Chỉ cần đếm sơ qua số người thiệt mạng vì ăn lá ngón tự tử trên địa bàn huyện, cùng lên đến hàng chục người mỗi năm. Con số hiện trên bảng thống kê của chúng tôi, người chết do nguyên nhân ăn lá ngón, đứng sau nguyên nhân chết do già yếu, tật bệnh. Nhức nhối lắm, nhưng muốn tận  diệt lá ngón là điều không tưởng. Loài cây này mọc lên như rừng, có thể hái dễ dàng ở bất cứ chỗ nào trên núi rừng Tây Bắc”.

Lá ngón mọc như rừng.

Mùa đến, lá ngón cũng khoe hoa, đua sắc, màu vàng rực rỡ khắp triền núi. Người ta gọi lá ngón là “cây ăn thịt người”, có những gia đình, dòng tộc vì xót con, mất cháu chỉ vì những nguyên nhân quá đơn giản, kéo nhau vào rừng “diệt”  lá ngón. Diệt chỗ này, nó lại mọc chỗ khác, mưa xuống, dễ cây trồi mầm nảy lá xanh mướt... thế thì có căm giận lá ngón cũng chẳng thể làm gì để hạn chế được? Một khi người ta quyết tâm tìm đến cái chết, lá ngón là giải pháp quá dễ dàng, đơn giản nhất và khó cứu nhất. Lá ngón mặc nhiên tồn tại, bên cạnh sự lạc hậu và đức tính thật thà thô mộc của người vùng cao Mù Cang Chải.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, những vụ ăn lá ngón tự tử vì tình yêu trắc trở ở Mù Cang Chải, xảy ra nhiều hơn so với các nguyên nhân bi quan khác. Anh Lí A Lử cho biết thêm: “Nạn tảo hôn trên địa bàn huyện Mù Cang Chải, thường xảy ra, rất khó trong công tác tuyên truyền, một phần cũng là do người dân sợ lá ngón”. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2008, Mù Cang Chải đã có  55 cặp vợ chồng kết hôn khi chưa đủ tuổi. Trong đó có rất nhiều cặp vợ chồng mới 13 tuổi – 15 tuổi.

Chúng tôi tìm đến nhà em Giàng Páo Chua, 13 tuổi, ở xã Khao Mang, huyện Mù Cang Chải, khi Chua vừa “cướp” được cô vợ mới “toe” theo tục lệ địa phương. Vợ của Chua tên là Sùng Thị Xa, nhiều hơn Chua 3 tuổi, là người cùng bản. Từ khi lấy Xa về làm vợ, Chua vẫn cắp sách đến trường như một cậu học trò tinh nghịch. Còn về nhà, Chua cùng vợ sinh họat như những người bạn. Tôi hỏi Chua: “Lấy vợ  về để làm gì?” Mặt nó bỗng nhiên đỏ bừng lên và bảo: “Cháu không biết, thích nó thì dắt về nhà để chơi cùng thôi mà”. 

Ông Giàng A Dì, bố đẻ của Chua, thở dài nói: “Nhà tôi chẳng thiếu người làm. Chua còn bé, muốn cho nó học hành để biết thêm cái chữ. Nhưng tự dưng nó đã dắt con người ta về, đòi lấy vợ. Tôi bảo: “Cứ từ từ lại đã, học xong đi, học cấp 3 tao cũng cho đi huyện học”. Nhưng nó bảo: “Không cho lấy là nó ăn lá ngón chết”. Vợ chồng tôi sợ nó làm thật đấy, đành cưới vợ cho nó. Xã đến xử phạt, cũng phải nộp 200 ngàn đồng, vì vi phạm luật hôn nhân gia đình đấy, chúng tôi cũng phải nộp cho nó đấy. Nhưng mà bảo chúng nó tách ra là không được đâu, sợ nó ăn lá ngón chết thôi”.

Ở Mù Cang Chải,  kiểu vợ chồng trẻ con như Chua và Xa rất nhiều. Có những em, đang đi học THCS, chỉ thấy quý bạn nào là đã đưa về nhà, bắt bố mẹ cho cưới làm vợ. Hầu hết những bậc phụ huynh, nhận thức chưa đầy đủ, không giải thích cho con hiểu rõ, lại sợ các con tìm đến lá ngón, nên đành tặc lưỡi cho qua. Mới chỉ tính riêng ở xã Khao Mang, đã có đến 25 cặp vợ chồng tảo hôn, bởi những lí do tương tự. Xem ra, nỗi ám ảnh lá ngón, đã từ lâu ăn sâu vào tiềm thức người dân ở Mù Cang Chải. 

Thu Trang