Loại trừ chấn thương hay gặp

 

Thể thao tốt cho sức khỏe của trẻ nhưng phải được người lớn hướng dẫn, kèm cặp. Ảnh minh họa.

 

Chấn thương vai, gối, mắt

Theo BS Nguyễn Quốc Anh (BV Mắt T.Ư), một trong 3 nhóm chấn thương hay gặp nhưng rất nguy hiểm nữa là chấn thương mắt do bóng đá hay quả cầu lông đập vào mắt. Các ca chấn thương này hầu hết cấp cứu lúc nhập nhoạng tối (do chơi lúc ánh sáng không đủ, người mệt). Trong đó, chấn thương từ cầu lông khá nguy hiểm vì đáy quả cầu lông nhỏ có thể gây lệch thể thủy tinh, bong võng mạc, xuất huyết, tăng nhãn áp...và nhiều trường hợp bị mất thị lực.

Theo BS Nguyễn Văn Phú (BV Thể thao Việt Nam), chấn thương vai, gối là một trong những chấn thương hay gặp khi trẻ chơi thể thao (kể cả với người lớn). Chấn thương vai có thể gặp khi trẻ bị ngã, va chạm, khởi động ít, tập luyện không đúng, luyện quá sức với những môn bơi lội, cầu lông…

Khi bị chấn thương vai nhẹ (gây bầm tím, sưng đau, chảy máu) nên ngừng chơi, chườm đá vùng vai đau 2-3 lần/ngày, mỗi lần 15 phút và tắm nước nóng. Không nên xoa bóp dầu nóng, thuốc rượu vào vai đau vì càng tăng sưng nề và tụ máu bầm, nếu vài ngày không khỏi cần đi khám bác sĩ.

Với những chấn thương cấp tính (giập, rách – đứt gân, cơ dây chằng, tụ máu phần mềm, giập vỡ sụn khớp, gãy xương, bong gân, trật khớp), bạn không nên tự điều trị cho trẻ vì dễ tổn thương kéo dài, khó hồi phục, nắn sửa không đúng còn làm nặng thêm. Hãy đưa trẻ đến bệnh viện để được chữa trị đúng cho xương lành, khớp trơn, không để lại di chứng. Nếu chấn thương nặng (gây hạn chế chuyển động, đau khi cử động) cần đến ngay bệnh viện  chuyên khoa để chụp X.quang, chẩn đoán nguyên nhân và dùng thuốc đặc trị.

Đầu gối cũng hay bị chấn thương như: Đau đầu gối, trật khớp gối, gãy xương, vỡ sụn, rách bao hoạt dịch, đứt rách dây chằng. Nếu đau đầu gối cấp  cần nghỉ ngơi, chườm lạnh, băng gạc lại. Nếu đau dai dẳng cần đi khám bác sĩ. Trật khớp, rã khớp cũng cần chườm đá, nghỉ ngơi, nhưng nếu sưng và đau nhiều là đã bị nặng, sau chườm đá (hay gạc lạnh), băng nhẹ là phải đưa đến bệnh viện. Những chấn thương nặng ảnh hưởng đến xương như viêm màng xương, viêm gân, xương bị tổn thương, bị giập xương, gãy xương…khá nguy hiểm, cần phải đưa trẻ tới bệnh viện chuyên khoa ngay. 

Những chấn thương thể thao cấp tính hay gặp nữa là căng cơ, giập gân cơ, giãn cơ - dây chằng… (bong gân). Nếu chỉ giãn cơ (sợi cơ bị kéo giãn quá mức gây đau nhưng không bị bầm máu, còn cử động nhẹ) chỉ cần chườm nước đá, thoa thuốc mỡ (có chỉ định của bác sĩ) vào vùng bị tổn thương rồi bó nhẹ là khỏi. Nếu bị căng cơ (vài sợi cơ bị đứt gây đau nhiều), nên chườm đá liên tục (nhưng không xoa bóp), sau nghỉ tập 2 tuần mới được xoa bóp và tái tập luyện.

Nếu sau chấn thương có một lỗ trũng xuất hiện là cơ đã bị đứt hoàn toàn hay bị tuột khỏi xương gây mất khả năng cử động ở nơi bị đau. Cần hoàn toàn bất động và đi bệnh viện sớm. Nếu máu bầm chỉ cần chườm nước đá, xoa bóp với thuốc mỡ (có chỉ định của bác sĩ) là khỏi. Nếu bị sưng tụ máu (máu tập trung tại một điểm, một cục u xuất hiện tiếp đó do đứt mạch máu), ngoài chườm nước đá, dùng tay ấn vào cục u để làm tan xuất huyết, chặn máu chảy và tới BV để chích rút máu tụ.

 

Để ý trẻ sau 24 giờ luyện tập

Hầu hết trẻ mới chơi thể thao hay bị trầy da (phồng rộp da) do da bị cọ xát với quần áo gây đau đớn, khó chịu. Do đó nên sắm cho trẻ những bộ đồ chất liệu mềm, co giãn tốt. Nếu trẻ bị đau nhức cơ bắp sẽ không khởi động được kỹ, tập lâu rồi mà cơ bắp vẫn đau nhức cần cho trẻ nghỉ tập để các cơ bắp hồi phục lại. Hoặc khởi động những bài nhẹ nhàng, sau đó tăng dần tập luyện lên sau. Trẻ mới chơi thể thao hay bị chuột rút do các cơ bị căng mỏi quá sức, hoặc cơ thể mất muối và nước do đổ nhiều mồ hôi. Hãy bổ sung nước và natri kịp thời để tránh bị chuột rút, xoa bóp nhẹ nhàng giúp trẻ thả lỏng các cơ bắp.

Theo BS Nguyễn Kiểm (Trung tâm Y tế Quang Hồng), trước khi luyện tập thể thao phải khởi động toàn thân và khớp gối để các khớp trơn tru. Không nên đá chân cao đột ngột để tránh tổn thương khớp gối. Với các môn thể thao dễ xảy ra chấn thương cần bó khớp gối bằng băng thun để bảo vệ. Tránh các tư thế gây hại cho khớp gối như: Ngồi gác chéo chân, ngồi xổm, quỳ gối, đứng lâu… gây hại cho khớp gối và sớm bị thoái hóa.

Để phòng tránh chấn thương mắt, BS Quốc Anh khuyên khi chơi thể thao trẻ cần tập trung, không nghe điện thoại hay làm việc khác lúc đang chơi. Với cầu lông nên chơi khi trời còn sáng, người chưa thấm mệt để cơ thể phản xạ nhanh nhẹn, chính xác.

BS Nguyễn Văn Phú khuyến khích trẻ luyện các bài tập luyện dẻo dai tuỳ theo độ tuổi, luôn khởi động đủ để giãn cơ, căng cơ, làm nóng cơ thể, để tránh xảy ra chấn thương. Thể thao để rèn luyện sức khoẻ, tăng tự tin cho trẻ, nhưng trẻ cũng phải tự biết lượng sức, không cố tập quá sức vì rất có hại cho sức khoẻ. Sau tập 24h, nếu trẻ không bị đau nhức, mệt mỏi thì tốt. Nhưng nếu trẻ mệt mỏi, có biểu hiện bất thường cần phải giảm ngay cường độ tập. Nên kiểm tra sức khoẻ thể chất định kỳ, nếu sức khoẻ trẻ không phù hợp với môn thể thao đó cần hướng cho trẻ chuyển sang chơi môn khác.

 

Trà Giang