Khả năng giải quyết vấn đề ở trẻ: Hình thành ngay từ tuổi sơ sinh

Bởi ngay từ năm đầu tiên, trẻ đã hình thành khả năng giải quyết vấn đề từ những biểu hiện đơn giản như: Tập trung, lắng nghe, biểu hiện nét mặt...

Bước đệm tốt cho trí não

Trẻ có khả năng khám phá, tìm tòi từ rất sớm (Ảnh: Chí Cường).

Theo các nghiên cứu cho thấy, trẻ có khả năng xử lý và giải quyết vấn đề tốt trong những năm đầu đời sẽ là nền tảng, là bước đệm tốt cho sự phát triển trí não của trẻ, bởi trẻ có khả năng giải quyết vấn đề tốt đồng nghĩa với việc có chỉ số IQ về sau này cao hơn so với trẻ có khả năng giải quyết vấn đề kém hoặc không thể hiện khả năng này trong năm đầu đời.

Thử nghiệm để đánh giá khả năng giải quyết vấn đề ở nhũ nhi 9 tháng tuổi trong nghiên cứu là cho trẻ chơi chiếc lục lạc, sau đó, để chiếc lục lạc ra xa tầm với của trẻ và dùng một tấm vải che lại. Ngay lập tức, đứa trẻ có khả năng giải quyết vấn đề tốt hơn sẽ tìm cách kéo tấm vải lại gần, lật tấm vải phủ lên để lấy món đồ chơi, còn đứa trẻ có khả năng giải quyết vấn đề kém thì sẽ mất phương hướng, hoặc lúng túng với việc không biết làm thế nào để lấy lại món đồ chơi của mình. Thử nghiệm đã cho thấy khả năng giải quyết vấn đề là một trong những biểu hiện sớm nhất ở trẻ và là dấu hiệu để các bậc cha mẹ có thể nhận biết sự phát triển trí não ở trẻ.

Ngay từ những tháng đầu đời, trẻ đã có những biểu hiện khả năng giải quyết vấn đề và thể hiện nó qua những hành động hết sức bản năng như: Khóc khi muốn thể hiện nhu cầu, đưa mắt dõi theo những hình ảnh màu sắc sinh động, biết mỉm cười khi thấy khuôn mặt quen thuộc, biết phân biệt lạ quen khi được 7-8 tháng. Đến 9 tháng tuổi, trẻ đã hình thành khả năng này tốt hơn thông qua những biểu hiện của khả năng ghi nhớ, chú ý, ngôn ngữ... Những khả năng này sẽ hoàn thiện và khéo léo hơn khi trẻ lớn lên.

Làm gì để kích thích khả năng giải quyết vấn đề ở trẻ

Ngoài ra, cha mẹ cũng cần lưu ý, việc kích thích sự phát triển khả năng xử lý tình huống của trẻ phải dựa trên các mốc phát triển trí não theo độ tuổi. Ví dụ như, với  trẻ sơ sinh - 4 tháng, bạn hãy tạo nơi an toàn và thân thiết cho bé, đặt bé ở nơi bé có thể nhìn thấy mọi người và mọi vật xung quanh. Đặt bé nằm ngửa cho tay chân bé cử động thoải mái, để bé tự khám phá chơi với bàn tay, bàn chân của mình... Nhưng với bé lớn hơn, từ 8- 12 tháng, bạn hãy dùng lời diễn tả để nói chuyện khi chơi với bé; sắp đặt một góc nhà hoặc “giang sơn” riêng của bé thoải mái nhưng ấm cúng phù hợp, bé có thể bò vào trong, chui ra ngoài hoặc nấp vào đó quan sát những gì bé muốn; hát những bài hát quen thuộc, trẻ sẽ thích thú nhìn cũng như vỗ tay nhún nhảy theo điệu nhạc. Với trẻ 18- 24 tháng, bạn hãy tạo điều kiện cho trẻ tìm hiểu không gian xung quanh chúng, hướng dẫn trẻ biết cách chăm sóc, an ủi, quan tâm đến người khác, như khi thấy trẻ tỏ ra chú ý đến những trẻ khác đang khóc, bạn giúp trẻ sờ nhẹ nhàng lên vai hoặc đưa đồ chơi an ủi bạn...

Điều quan trọng không kém chính là cha mẹ nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng hợp lý để giúp trẻ tận dụng được cơ hội phát triển tốt nhất vào các thời điểm quan trọng, bởi đây là một trong những yếu tố quyết định ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của trẻ về sau.

Dữ liệu từ một nghiên cứu khoa học mới được đăng tải trên tạp chí Child Development tại Hoa Kỳ số tháng 9/2009 của Tiến sĩ Drover đã công bố nghiên cứu lâm sàng liên quan đến  khả năng giải quyết vấn đề ở nhũ nhi 9 tháng tuổi. Kết quả nghiên cứu cho thấy, dinh dưỡng sớm có ảnh hưởng đến khả năng này của trẻ.