Học 'tiền lớp 1': Cấm mặc cấm

Nhu cầu có thật

Chị Lan ở phố Cầu Giấy năm nay có con vào lớp 1 tâm sự: Sáu năm trước, vì nghe lời bố mẹ chồng, nguyên là nhà giáo về hưu, vợ chồng chị không cho con đi học chữ trước. Khi cháu vào lớp 1, suốt học kỳ đầu, cháu trở thành "học sinh cá biệt" của lớp. Ngày nào đi học về, cháu cũng bị cô giáo phê bình là học dốt. Môn toán còn đỡ, vì cháu tiếp thu được, còn môn tập viết thì vở đầy điểm 1, 2 với lời phê: "Chữ xấu, phải rèn nhiều!". Cậu bé trở nên tự ti, ủ rũ, sợ đi học. Chị phải mất rất nhiều công sức kèm cặp, đồng thời xin cho con học thêm lớp do cô giáo chủ nhiệm dạy. Sau bốn tháng trời, con mới tạm đuổi kịp các bạn trong lớp. Rút kinh nghiệm, năm nay cháu thứ hai chuẩn bị học lớp 1, từ sau Tết Nguyên đán, chị đã chạy đôn chạy đáo tìm lớp dạy chữ cho con.

Bà giáo Huê, nguyên giáo viên Trường tiểu học Việt Nam - Cu-ba, hiện mở lớp dạy thêm tại nhà ở phố Phan Ðình Phùng cho biết: Cứ vào khoảng tháng 3, tháng 4 hằng năm, các lớp dạy chữ cho trẻ vào lớp 1 bắt đầu mở. Thời gian đầu, bà dạy từ một đến hai buổi/tuần, mỗi buổi hai giờ đồng hồ. Khi vào hè, tăng lên hai, ba buổi/tuần, đến hết tháng 7 là kết thúc khóa học. Bà quan niệm, ở tuổi này không cần nhồi nhét các cháu nhiều kiến thức. Bọn trẻ con thông minh và tiếp thu nhanh. Ngày xưa 5 tuổi biết đọc chữ là chuyện hiếm thấy. Còn bây giờ, nhiều trẻ được bố mẹ dạy đọc từ lúc bốn, năm tuổi, có cháu không ai dạy cũng tự đọc được. Cho các cháu đến lớp trước chủ yếu là để các cháu làm quen với mặt chữ, biết ghép vần, làm toán đơn giản, cầm bút đúng tư thế, tập viết những nét, chữ cơ bản... Nhiều phụ huynh sốt ruột, muốn tôi tăng buổi, dạy nhanh, thậm chí có người, con mới đang học mẫu giáo nhỡ đã nằng nặc đòi đi học. Tôi đều bảo, cứ để cho các cháu cứng cáp đã. Việc học là việc cả đời.

Học hay "hành" con?

Mặc dù Sở Giáo dục và Ðào tạo Hà Nội đã có văn bản yêu cầu không được dạy trước chương trình lớp 1, nhưng việc cho con đi học chữ trước khi vào lớp 1 đã trở nên phổ biến.

8 giờ sáng, nhóm học "tiền lớp 1" trên phố Yên Ninh (quận Ba Ðình) bắt đầu vào học. Trong phòng học rộng chưa tới 30 m2, các dãy bàn kê dọc nhà, mười mấy đứa trẻ đang cặm cụi tập viết, làm toán. Bà Hà, giáo viên về hưu, phụ trách lớp học, cho biết: Lớp mở từ tháng 9 hằng năm, các cháu đều được bố mẹ xin nghỉ học mẫu giáo lớn để gửi ở đây cho tiện. Hằng ngày, các cháu học chữ từ 8 giờ đến 10 giờ 30 phút, chiều từ 14 giờ đến 16 giờ, buổi trưa, ăn nghỉ tại phòng học, sinh hoạt như một lớp học bán trú.

Chị Minh nhà ở phố Quán Thánh lại đăng ký cho con học thêm ngoài giờ học mẫu giáo, vào hai buổi tối trong tuần. Chị tâm sự: "Thấy con học vất vả, tôi cũng thương lắm nhưng biết làm thế nào?". Dù con đã học thêm, nhưng tối nào cháu không đến lớp, chị lại yêu cầu con tập viết khoảng một tiếng ở nhà. Chị sốt ruột bảo, cháu học được một tháng rồi mà chữ vẫn xấu lắm, mẹ lại nóng tính, tối nào cháu cũng bị mẹ quát, mắng, khóc mếu đến tội.

Ðối với những phụ huynh muốn cho con thi tuyển vào các trường "điểm" như tiểu học Ðoàn Thị Ðiểm, Thực nghiệm, Lê Quý Ðôn, Lô-mô-nô-xốp..., việc ôn luyện của các con còn vất vả hơn. Các con ngoài việc học toán, học tiếng Việt, còn phải rèn cả tiếng Anh, ôn các dạng bài thử trí thông minh... Tất cả những kỳ vọng, lo lắng ấy của bố mẹ kết hợp với yêu cầu của nhà trường, vô hình trung đã đè áp lực lên đôi vai yếu ớt của các bé.

Những chuyên gia tâm lý giáo dục đã cảnh báo những hậu quả của việc ép trẻ học tập quá sớm, ảnh hưởng sự phát triển tâm sinh lý, cũng như kết quả học tập của trẻ sau này. Lệnh cấm dạy trước chương trình lớp 1 cho trẻ của Sở Giáo dục và Ðào tạo là một hành động đúng đắn từ phía các nhà quản lý giáo dục. Tuy nhiên, trên thực tế, văn bản này gần như không có tính khả thi.

Trao đổi ý kiến với nhiều phụ huynh có con đi học trước, mới thấy, phần đông các phụ huynh cho con đi học trước là do tâm lý chạy theo trào lưu. Xét đến cùng, trào lưu này xuất phát từ bệnh thành tích, bệnh hình thức của ngành giáo dục, cũng như của chính các vị phụ huynh. Một cô giáo dạy tiểu học lâu năm thừa nhận: "Muốn bảo đảm được chương trình dạy trong các lớp học có tới năm, sáu chục học sinh, với trình độ không đồng đều, quả thật là việc nan giải. Vì vậy, nhiều cô chọn cách dạy theo trình độ của số đông, khiến những em chưa từng đi học, đã chậm hơn các bạn lại càng kém". Và đó cũng chính là điều các bậc phụ huynh lo ngại nhất. Có những phụ huynh "choáng váng" vì con mới đi học được một tháng, còn đang tập tô những nét cơ bản, mà cô giáo đã yêu cầu con phải viết họ, tên mình vào bài kiểm tra. Rồi những lời chê "vở bẩn, chữ xấu", những điểm 1, điểm 2 trong trang vở của đám trẻ mới ngỡ ngàng chân ướt, chân ráo vào lớp 1, không chỉ làm đứa trẻ mất tự tin, mà còn làm bố mẹ chúng không khỏi lo lắng về khả năng tiếp thu của trẻ...