Bà bầu thiếu dinh dưỡng, trẻ kém thông minh

 

Theo BS Bích Thủy, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, trẻ bị suy dinh dưỡng bào thai là trẻ đẻ ra đủ tháng (270-280 ngày) nhưng cân nặng sơ sinh thấp dưới 2,5kg. Suy dinh dưỡng bào thai là thể suy dinh dưỡng sớm nhất. Não của trẻ phát triển rất mạnh trong quý 3 của thời kỳ bào thai và hoàn thiện trong 3 năm đầu. Nếu trẻ bị suy dinh dưỡng trong giai đoạn này sẽ làm cho não chậm phát triển, trẻ kém thông minh.

Nguyên nhân của việc suy dinh dưỡng bào thai phụ thuộc vào tuổi tác, sức khỏe và dinh dưỡng của mẹ trong thời kỳ mang thai. Mẹ càng nhiều tuổi nguy cơ bị suy dinh dưỡng bào thai càng cao, bởi sau tuổi 30, cơ thể người mẹ bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu lão hóa và già cỗi, mẹ sẽ không cung cấp cho thai nhi đầy đủ dinh dưỡng như khi còn trẻ. Dinh dưỡng trong cơ thể của mẹ theo máu qua nhau thai đến nuôi dưỡng thai nhi. Vì vậy mà chế độ dinh dưỡng khi mang thai không những cần đủ số lượng, mà còn phải đầy đủ dưỡng chất cần thiết, đặc biệt là đạm và canxi để bảo đảm sự phát triển của bào thai.

Trẻ bị suy dinh dưỡng bào thai ngay sau khi sinh thường có nguy cơ tử vong chu sinh cao từ 5-20 lần so với trẻ bình thường. Trẻ thường bị tử vong trước sinh ở tuần 38-41 của thai kỳ do thiếu ôxy kéo dài hoặc ngạt khi mới sinh do thiếu máu, hít phân su, tồn tại tuần hoàn bào thai và suy đa cơ quan. Tần suất tử vong sơ sinh ở những trẻ này cũng cao hơn gấp 5 lần so với trẻ bình thường. Tình trạng này thường liên quan đến ngạt, rối loạn chuyển hóa và huyết học.

Ở giai đoạn đầu, các trẻ bị suy dinh dưỡng bào thai thường có rối loạn chuyển hóa như hạ đường huyết gây rối loạn nhịp thở; hạ thân nhiệt; hạ canxi huyết gây co giật. Ngoài ra, rất nhiều bộ phận trong cơ thể trẻ bị ảnh hưởng như: Da, cơ, xương làm trẻ chậm phát triển về chiều cao, cân nặng. Nếu việc suy dinh dưỡng này kéo dài nhiều tháng sau khi đẻ thì tương lai đứa trẻ sẽ có cân nặng, chiều cao thấp hơn so với các bạn cùng độ tuổi và trí tuệ cũng kém phát triển hơn.

 

Để phòng ngừa suy dinh dưỡng bào thai, BS Thủy khuyến cáo, các bà mẹ cần đảm bảo chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng ngay từ những tuần đầu tiên của thời kỳ thai nghén như: Đạm, mỡ, vitamin, acid folic, canxi, sắt, iod và các vi chất dinh dưỡng thiết yếu khác giúp cho thai nhi tăng trưởng và dự trữ năng lượng cho việc phát triển sau khi trẻ sinh ra. Ngoài ra, việc theo dõi cân nặng của thai phụ khi mang bầu cũng rất quan trọng để phát hiện kịp thời suy dinh dưỡng bào thai. Trung bình, các bà mẹ khi mang thai có thể tăng 12kg. Nếu trong 3 tháng giữa tăng dưới 3kg và 3 tháng cuối tăng dưới 4kg thì thai phụ cần bồi bổ, ăn uống và nghỉ ngơi kịp thời, tránh tình trạng suy dinh dưỡng bào thai.

Trong trường hợp nếu bạn đã quá muộn để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng bào thai thì trong 3 ngày đầu sau sinh, con bạn cần được theo dõi đường huyết (mỗi 3-4 giờ), canxi huyết (hằng ngày), công thức máu và chức năng đông máu. Trẻ suy dinh dưỡng bào thai cần lượng dinh dưỡng nhiều hơn so với trẻ bình thường, vì vậy bé cần tăng khẩu phần ăn. Tuy nhiên, sự dung nạp thức ăn của chúng lại kém hơn trẻ bình thường cùng tuổi thai. Vì vậy, việc cho ăn và tăng lượng thức ăn qua đường tiêu hóa cần thận trọng vì ruột rất yếu (là cơ quan bị ảnh hưởng đầu tiên do thiếu ôxy trong giai đoạn bào thai). Phải đảm bảo cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 4 tháng đầu và cho trẻ bú sớm trong vòng nửa giờ sau khi đẻ, số lượng lần bú và lượng sữa phải nhiều hơn so với trẻ bình thường, kể cả ban đêm. Nếu trẻ bú kém phải vắt sữa mẹ sau đó cho trẻ ăn bằng thìa. Việc ăn bổ sung chỉ nên thực hiện khi trẻ đuợc 5 tháng tuổi với đầy đủ các chất đạm, béo, vitamin, chất khoáng từ 4 nhóm thực phẩm. Việc chăm sóc trẻ bị suy dinh dưỡng bào thai cũng giống như trẻ bình thường.

Cũng theo BS Thủy, trẻ suy dinh dưỡng từ thời kỳ bào thai vẫn có thể phát triển tốt, theo kịp trẻ bình thường nếu được nuôi dưỡng tốt, đúng cách và đạt tới cân nặng của trẻ bình thường sau từ 2-3 tháng.

 

Các bà mẹ có thể phát hiện sớm thai nhi bị suy dinh dưỡng qua các kỳ khám thai dựa vào các thông số như: Chiều cao tử cung, vòng bụng, các bác sĩ có thể chẩn đoán kích thước vòng bụng có tương xứng với tuổi thai nhi hay không. Ngoài ra, cân nặng của bà mẹ trong thời kỳ mang thai cũng phản ánh điều này. Thông thường, thai phụ tăng từ 10 – 12kg. Ba tháng đầu chỉ tăng 1kg, 3 tháng tiếp theo tăng 5kg, 3 tháng cuối mỗi tháng tăng 2kg. Số cân nặng này chia cho bào thai, rau thai, nước ối và máu hết 7,5kg, 5kg còn lại được chuyển vào mô mỡ dự trữ để tiết sữa nuôi con. BS Bích Thủy, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội