Xe bus Hải Phòng chờ ”chết”

Những chiêc xe bus thế này sẽ bị “khai tử” ở Hải Phòng?  Ảnh: TG

 

Kỳ vọng và thất vọng

 

Theo phản ảnh của nhiều người dân đi tuyến xe bus từ Đồ Sơn về Bưu điện trung tâm TP Hải Phòng, khách thường được nhắc nhở: “Xe chỉ chạy đến cầu Rào, ai về Bưu điện xuống chờ… xe sau”. Việc bị cắt bớt tuyến, xe tranh khách, chạy không đúng giờ, giá vé liên tục tăng qua các năm, hệ thống nhà chờ, biển báo, sơ đồ tuyến dịch vụ xe bus vừa thiếu về số lượng, vừa yếu về chất lượng, đang là thực trạng rất phổ biến của dịch vụ vận tải hành khách công cộng trên địa bàn thành phố.

Thực hiện chủ trương xã hội hoá vận chuyển hành khách công cộng (VCHKCC) bằng xe bus, năm 2005, TP Hải Phòng đã kêu gọi các doanh nghiệp vận tải thuộc nhiều thành phần kinh tế tham gia vào mô hình hoạt động vận tải bus. Theo đó, 6 doanh nghiệp vận tải bus đã vào cuộc, trong đó chỉ có duy nhất một đơn vị là Công ty Vận tải xe khách đường bộ được trợ giá, còn lại 5 doanh nghiệp đều phải tự bươn chải.

 

Trên phương diện quản lý, xe bus Hải Phòng không ngừng được đầu tư cả về phương tiện lẫn tuyến đường, liên tục được mở rộng, không chỉ tập trung ở một số quận nội thành mà còn vươn tới các vùng sâu, vùng xa, khu vực ven đô, các khu công nghiệp, du lịch lớn… Điều này một mặt đã làm giảm hẳn mật độ phương tiện cá nhân tham gia giao thông, hạn chế tai nạn giao thông, mặt khác giải quyết được phần lớn nhu cầu đi lại làm việc học tập của nhân dân, công nhân, học sinh, sinh viên thành phố và các vùng phụ cận.

Cho đến nay, cả Hải Phòng có 12 tuyến xe bus với 121 đầu xe hoạt động chủ yếu theo trục từ nội thành ra ngoại thành với tổng chiều dài 389km. Thế nhưng, nếu tính theo lượng dân cư phân bố, tỷ lệ này mới chỉ là 1,8 xe/1.000 dân, thấp hơn nhiều so với Hà Nội (3,45 xe/1.000 dân) và TP HCM (4,3 xe/1.000 dân). Lượng xe thấp, các tuyến xe bị thay đổi, cung đường theo đó bị rút ngắn khiến người dân bức xúc, tẩy chay xe bus.

 

Qua khảo sát thực tế của chúng tôi cùng cơ quan chức năng cũng như ý kiến phản ánh từ khách hàng, hoạt động bus Hải Phòng vẫn đang tồn tại vô số bất cập cần tháo gỡ. Trong đó, bức xúc nhất là tình trạng xe bus của tất cả các doanh nghiệp trong quá trình vận chuyển khách đều dừng đón, trả khách bừa bãi, không đúng điểm qui định, nhất là trong giờ cao điểm. Điều này đã gây ảnh hưởng không ít tới văn minh đô thị và trật tự an toàn giao thông.

 

Hải Phòng có cứu… xe bus?

Thế nhưng, giá vé mới chính là vấn đề đang gây tranh cãi giữa các doanh nghiệp kinh doanh vận tải hiện nay tại Hải Phòng. Trong khi giá xăng dầu tăng, các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đã không tránh khỏi băn khoăn lúng túng trước bài toán tăng giá. “Nếu vì lo mất khách mà không tăng giá thì chỉ còn nước lỗ vốn” - chủ một doanh nghiệp giãi bày. Thế nên việc tăng giá đối với doanh nghiệp vận tải là điều khó tránh khỏi.

Ngoài ra, còn một số bất cập khác về luồng tuyến thay đổi kéo theo những khó khăn về kinh doanh. Đại diện hãng xe bus Thịnh Hưng bày tỏ: “Rất khó để doanh nghiệp VCHKCC chúng tôi tiếp tục tồn tại. Kể từ ngày “tai nạn cầu Bính” xảy ra (bị hư hại một nửa cầu do tàu thủy va đập hiện chưa sửa chữa được - PV) khiến lộ trình từ Tràng Cát – Núi Đèo - Uông Bí của công ty Thịnh Hưng cũng bị “đứt gánh” theo. Cho dù Sở GTVT Hải Phòng ưu ái, giúp doanh nghiệp chuyển sang lộ trình mới từ Núi Đèo sang cầu Kiền song do nhu cầu đi xe bus tuyến đường này rất ít, nên chỉ sau thời gian ngắn, hãng Thịnh Hưng cũng buộc phải bỏ tuyến”.

Ông Đàm Xuân Lũy, Giám đốc Sở GTVT Hải Phòng cho biết: Hầu hết các doanh nghiệp vận tải bus ở Hải Phòng đều đang hoạt động tự hạch toán theo quy luật của thị trường, hầu như không có sự can thiệp giúp đỡ hỗ trợ về giá từ nhà nước. Khó khăn lớn nhất đối vận tải bus Hải Phòng chính là khâu ngân sách. Thành phố không đủ khả năng để bù lỗ, trợ giá cho các doanh nghiệp hoạt động vận tải…. Theo đó, mỗi năm Hải Phòng mới đầu tư được 2 tỷ đồng hỗ trợ 2/11 tuyến xe.

 

Nếu so sánh, số tiền này quá “khiêm tốn” so với 1.084 tỷ đồng của Thủ đô Hà Nội và 1.268,8 tỷ đồng đầu tư của TP HCM trong năm 2011. Với tình hình hiện nay, có lẽ trong tương lai rất gần, các đơn vị vận tải công cộng của thành phố sẽ bị “khai tử”. Được biết, từ nhiều năm nay, ngành chủ quản là Sở GTVT cũng đã cố gắng đề ra phương án “đấu thầu xe bus trợ giá” nhưng đều không thực hiện được do không có nhà đầu tư hoặc doanh nghiệp nào tham gia đấu thầu. Các đơn vị kinh doanh xe bus đã phải tính đến giải pháp cho phép quảng cáo trên xe bus và các điểm chờ để giảm thua lỗ, song số lỗ hàng năm của các doanh nghiệp vẫn lên tới hàng chục tỷ đồng

Nếu không có động thái quyết liệt, hệ thống VCHKCC tại thành phố Cảng chắc chắn sẽ tụt hậu và chiến dịch giảm tải ùn tắc giao thông sẽ khó thực hiện được. Và nữa, liệu có một nghịch lý trớ trêu cho hoạt động vận tải Hải Phòng là chính vào năm 2012, khi Hải Phòng phấn đấu trở thành “thành phố đô thị và an toàn giao thông” thì xe buýt - VCHKCC lại chuẩn bị… “khai tử”?.

 

Minh Lý