Đắng lòng mùa mía xứ Thanh

 

Từ ngày 5-7/9, Thanh Hóa có mưa to đến rất to, gây thiệt hại lớn đến đời sống người dân. Thọ Xuân là một trong 6 huyện bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Do mưa lớn kéo dài, lượng nước dồn về vùng hạ lưu rất lớn, lòng sông Cầu Chày hẹp, quanh co, uốn khúc đã gây nên tràn, vỡ đê ở các xã Quảng Phú, Thọ Lập, Xuân Tín, trong đó Quảng Phú bị tàn phá nặng nề nhất.

PV Báo GĐ&XH quay trở lại vùng rốn lũ Quảng Phú (Thọ Xuân, Thanh Hóa) 2 tháng sau ngày xảy ra cơn lũ lịch sử. Vẫn muôn vàn khó khăn chồng chất, vẫn những cánh đồng mía bạt ngàn chết trắng hoặc lắt lay như lau sậy.

Là một xã thuần nông, cây chủ lực của Quảng Phú chủ yếu là mía. Những cánh đồng mía ngọt lịm vốn là bờ xôi, ruộng mật giờ đây trở nên tan hoang, tiêu điều. Một mùa mía hứa hẹn bội thu giờ chỉ còn những cánh đồng trắng phau, chết chóc. Dấu tích về sự tàn phá của trận lụt vẫn in hằn trên từng ngôi nhà, từng cách đồng mía trải dài. Dù đã gần như mất trắng nhưng người dân nơi đây vẫn đang ngày đêm bám trụ trên những cánh đồng, cần mẫn nhặt nhạnh những gì còn sót lại để rau cháo qua ngày.

Có mặt trên ruộng mía từ sáng sớm, ông Phạm Văn Thuận (68 tuổi, xóm 17, xã Quảng Phú) xót xa: “Nhà có 6 nhân khẩu, các cháu lớn đều đi làm ăn xa. Còn lại hai ông bà, từ ngày trận lụt đi qua, hôm nào vợ chồng tôi cũng ra cánh đồng mía. Chúng tôi trồng 1 mẫu 4 sào mà giờ mất hết rồi các chú ơi”. Lau vội những giọt mồ hôi xen lẫn những giọt nước mắt lăn dài, ông kể đầy tiếc rẻ: “Mía năm nay tốt lắm, lẽ ra đến thời điểm này chúng tôi bắt đầu thu hoạch, nhưng trớ trêu thay, miếng ăn đến miệng còn bị thiên tai cướp mất. Hai vợ chồng già xót công, xót của ngày nào cũng ra thu nhặt lá mía khô về đun và bòn mót lá mía xanh về cho trâu ăn. Cố gắng vớt vát xem còn được cây nào thì thu hoạch cây ấy, may ra nhà máy họ nhập. Năm ngoái 1,4 mẫu chúng tôi thu hoạch được 30 tấn mía nguyên liệu, thu trên 30 triệu đồng. Năm nay không biết liệu có được nổi 10 tấn? Do bị ngâm nước lâu ngày, ngọn mía đều bị gãy hết, nên chất lượng đường rất thấp, không biết nhà máy đường có nhập không? Cùng với mía là 6 sào lúa cũng mất trắng hoàn toàn”.

Bà Nguyễn Thị Lý, vợ ông Thuận nghẹn ngào cho biết thêm: “Số tiền vợ chồng tôi đầu tư trồng mía trên 10 triệu đồng. Hiện tại còn nợ ngân hàng gần 30 triệu đồng, dự kiến năm nay thu hoạch xong sẽ trả hết nợ ngân hàng, ai ngờ…”. Chưa biết vay mượn ở đâu để tái sản xuất, còn khoản tiền bỏ ra thuê dọn dẹp lại ruộng mía nữa... nên ông bà già đành động viên nhau tự khắc phục khó khăn để tiếp tục sản xuất, nếu không làm thì không biết lấy gì để ăn.

 

Bà Nguyễn Thị Mười dọn dẹp ruộng mía đã chết hoàn toàn.  Ảnh: N.H

Bà Nguyễn Thị Mười (thôn 6, xã Quảng Phú) ngậm ngùi: “Nhà gần đê nước ngập tới mái, đồ đạc, vật dụng đều bị cuốn trôi hết. Sau lũ, bà con quyên góp sửa lại nhà cho chúng tôi. Hiện tại, gạo Nhà nước hỗ trợ thì tạm ổn, còn về lâu dài không biết lấy gì để sống”. Bà Mười cho hay nhà có 3 khẩu, chồng thì ốm đau liên miên không giúp được gì, nguồn thu chính của gia đình là 1,7 mẫu mía nhưng giờ thì trắng tay hoàn toàn. Trong 2 năm qua, gia đình bà đã vay ngân hàng 50 triệu đồng để đầu tư trồng mía, giờ không biết lấy gì để trả lãi và gốc cho ngân hàng, số tiền đầu tư tái sản xuất năm tới cũng chưa biết xoay đâu?

Theo tìm hiểu của chúng tôi, riêng thôn 17 của Quảng Phú có 80 hộ, với 400 nhân khẩu. Tất cả các hộ trên đều nợ ngân hàng, trung bình ít nhất mỗi hộ 20 triệu đồng để đầu tư trồng mía. Lũ đi qua, đã để lại những khoản nợ mà gần như bà con đang bế tắc, chưa biết tìm cách nào để trả.

Ông Bùi Ngọc Vinh, Phó chủ tịch xã Quảng Phú cho biết: “Xã hơn 90% là đồng bào tôn giáo, còn lại là dân tộc thiểu số, đời sống của người dân chủ yếu sản xuất nông nghiệp. Cả xã có 1.750 hộ, với 7.700 nhân khẩu, trong đợt lũ vừa qua có 674 hộ, 3.560 nhân khẩu bị ngập hoàn toàn, 950 ha, trong đó 300h trồng lúa, 305ha mía còn lại là hoa mầu đã mất trắng, thiệt hại ước tính trên 100 tỷ đồng. Số vốn đã đầu tư trồng 305ha mía mất trắng kéo theo khoản nợ của người dân đã vay mua giống, phân, thuốc...”. Lãnh đạo xã cho biết đã làm đơn đề nghị phía nhà máy đường Lam Sơn hỗ trợ bà con, nhà máy cũng đã về kiểm tra nhưng chưa thấy hồi âm. Trước kia số hộ nghèo toàn xã là 18,13%, sau lũ số hộ nghèo tăng thêm 10% nữa, hiện tỷ lệ nghèo đã là 28,13%. 

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Huy Hoàng, Phó chủ tịch UBND huyện Thọ Xuân cho biết: “Chúng tôi đã rà soát, bước đầu hỗ trợ 15kg gạo/khẩu, trước mắt trong vòng 3 tháng, sau đó lại làm tiếp. Riêng xã Quảng Phú chịu thiệt hại nặng nhất do vỡ đê, huyện cùng với xã chỉ đạo quyết liệt đến nay toàn bộ diện tích vụ đông đã được phủ kín với 130ha hoa màu các loại. Nhìn chung, nhận thức của người dân xã Quảng Phú rất tích cực, không trông chờ nhiều vào sự hỗ trợ của Nhà nước, tự vươn lên ổn định cuộc sống. Diện tích 305ha mía hiện vẫn còn để nguyên trạng vì nằm trong vùng quy hoạch nên không thể làm vụ đông. Huyện đang cử Phòng Tài chính rà soát lần cuối toàn bộ diện tích mía của cả huyện bị thiệt hại để hỗ trợ cho bà con, diện tích mía mất trắng được hỗ trợ 2 triệu đồng/ha, mất từ 30-70% hỗ trợ 1 triệu/ha”.

Lũ qua, đói lại về. Sau những đêm dài oằn mình trong lũ, giờ đây người dân Quảng Phú đang phải gánh trên vai những khoản nợ mà chưa tìm được lối thoát. Mùa mía xứ Thanh thay vì đầy mật ngọt lại hóa ra cay đắng, xót xa.