Những trường hợp nào không nên sử dụng tiêm tránh thai?

Hỏi: Biện pháp tiêm tránh thai được sử dụng như thế nào?

 

Trả lời: Tiêm thuốc tránh thai vào bắp thịt sâu (cơ Delta hoặc cơ mông); sau khi rút kim không xoa vùng tiêm để tránh thuốc lan tỏa sớm và nhanh.

 

- Tiêm mũi đầu tiên: Trong chu kỳ kinh nguyệt có thể tiêm bất cứ ngày nào nếu chắc chắn không có thai, trường hợp nghi ngờ cần phải dùng que thử thai và phải dùng bao cao su hoặc kiêng giao hợp trong hai ngày sau tiêm. Tốt nhất là tiêm trong vòng 7 ngày kể từ ngày có kinh đầu tiên.

 

Sau phá thai: Tiêm mũi đầu tiên ngay trong vòng 7 ngày sau phá thai. Sau sinh: Nếu cho con bú, tiêm mũi đầu tiên sau sinh 6 tuần; nếu không cho con bú tiêm từ tuần thứ ba sau sinh. Sau chuyển đổi từ BPTT khác: Tiêm mũi đầu tiên sau khi ngừng BPTT khác.        

 

- Các mũi tiêm lần sau: Khoảng cách 3 tháng với DMPA, Contracep và Petogen hoặc 2 tháng với NET-EN, kể từ ngày tiêm mũi trước đó.          

 

- Theo dõi sau khi tiêm tránh thai: Viêm nhiễm tại chỗ, đau, đỏ vùng tiêm hoặc bị áp xe. Các tác dụng phụ có thể gặp dùng tiêm tránh thai như: Ra máu thấm giọt hoặc kinh nguyệt không đều; Vô kinh; Ra máu hoặc quá nhiều (từ gấp đôi bình thường trở lên) hoặc kéo dài (từ 8 ngày trở lên); Nhức đầu...           Đến gặp cán bộ y tế khi có điều gì đó bất thường (ra máu âm đạo nhiều, nhức đầu kèm theo mờ mắt, xuất hiện bệnh lý nội khoa, nghi ngờ có thai).

 

 

Trả lời: Tiêm tránh thai được sử dụng khi phụ nữ trong độ tuổi sinh sản muốn dùng một BPTT tạm thời và có hồi phục. Phụ nữ đang có thai hoặc đang bị ung thư vú tuyệt đối không nên sử dụng biện pháp tiêm tránh thai. Một số trường hợp sau đây cũng nên cân nhắc kỹ trước khi thực hiện biện pháp tiêm tránh thai:          

 

- Có nhiều nguy cơ bị bệnh mạch vành (như lớn tuổi, hút thuốc lá, tiểu đường và tăng huyết áp).          

 

- Tăng huyết áp (HA tâm thu ≥ 160 mmHg hoặc HA tâm trương ≥ 100 mmHg) hoặc có bệnh lý mạch máu.          

 

- Đang bị thuyên tắc tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi hoặc đã từng hoặc đang bị tai biến mạch máu não hoặc thiếu máu cơ tim.          

 

- Đang bị lupus ban đỏ hệ thống và có kháng thể kháng phospholipid (hoặc không làm xét nghiệm) hoặc có giảm tiểu cầu trầm trọng.          

 

- Ra máu âm đạo bất thường chưa được chẩn đoán nguyên nhân.          

 

- Đã từng bị ung thư vú và không có biểu hiện tái phát trong vòng 5 năm trở lại.          

 

- Tiểu đường có biến chứng (thận, thần kinh, võng mạc, mạch máu) hoặc trên 20 năm.          

 

- Xơ gan mất bù có suy giảm chức năng gan trầm trọng hoặc u gan (ngoại trừ trường hợp tăng sinh lành tính dạng nốt - benign focal nodular hyperplasia)          

 

- Không tiếp tục sử dụng nếu khách hàng đau nửa đầu có kèm mờ mắt. Sử dụng bảng kiểm tra sức khỏe, nếu đối tượng trả lời là "Không" với tất cả các câu hỏi thì tại thời điểm kiểm tra, đối tượng có thể dùng thuốc tiêm tránh thai, nếu một câu trả lời "Có" thì hướng dẫn đối tượng đến cơ sở y tế để xác định.  

 

Bảng kiểm tra sức khỏe sử dụng thuốc tiêm tránh thai

 

TT	NỘI DUNG	CÓ	KHÔNG
1	Dưới 16 tuổi
2	Nghi có thai
3	Ra máu bất thường không rõ nguyên nhân
4	Khối u ở vú hoặc ở đường sinh dục
5	Vàng mắt, vàng da
6	Bị ngất hoặc lên cơn giật
7	Muốn có thai trở lại trong vòng 1 năm

 

Hỏi: Biện pháp tiêm tránh thai có ưu và nhược điểm như thế nào?

 

Trả lời: Biện pháp tiêm tránh thai có các ưu và nhược điểm sau đây:

 

1. Về ưu điểm :        

 

- Có tác dụng lâu dài (tiêm một mũi có tác dụng tránh thai trong 2 hoặc 3 tháng) ;          

 

- Kín đáo, thuận tiện;          

 

- Có thể dùng cho phụ nữ đang cho con bú (sau 6 tuần kể từ khi sinh) vì không gây ảnh hưởng đến việc tiết sữa;          

 

- Có thể dùng cho phụ nữ trên 35 tuổi có chống chỉ định với viên uống tránh thai kết hợp có Estrogen. Giảm lượng máu kinh, có lợi cho sức khoẻ của phụ nữ ;          

 

- Có thể góp phần giảm nguy cơ u xơ tử cung, u vú, ung thư nội mạc tử cung, viêm khung chậu, u buồng trứng. 2. Nhược điểm:

 

- Không giúp đề phòng được các bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS;

 

- Do thuốc có tác dụng lâu dài, sau ngừng DMPA sẽ chậm có thai (chậm hơn 2-4 tháng so với thuốc tránh thai khác);

 

- Có những thay đổi về kinh nguyệt: Thường xuất hiện mất kinh sau 9-12 tháng sử dụng. Đôi khi kinh nhiều hoặc kéo dài sau khi sử dụng 1-2 tháng.

 

- Không thuận tiện sử dụng cho người có ý định tránh thai trong vòng một năm.

 

Hỏi: Thuốc cấy tránh thai là gì? Cơ chế tránh thai như thế nào?

 

Trả lời: - Thuốc cấy tránh thai là BPTT tạm thời, chứa nội tiết tố nữ Progestin. Ở Việt Nam, thuốc cấy tránh thai hiện có các loại: Norplant, Implanon và Sino Implant II (đang thử nghiệm lâm sàng). Hiệu quả tránh thai 99% trong năm đầu sử dụng. Norplant: gồm 6 nang (que) mềm, vỏ bằng chất dẻo sinh học, mỗi nang chứa 36mg Levonorgestrel, được cấy vào dưới da, mặt trong cánh tay người phụ nữ.  Norplant có tác dụng tránh thai 5 năm (hoặc 7 năm với những phụ nữ có trọng lượng dưới 70kg tại thời điểm cấy và trong quá trình sử dụng).

 

Implanon: chỉ có một nang, chứa 68mg Etonogestrel, được cấy vào dưới da, mặt trong cánh tay người phụ nữ. Implanon có tác dụng tránh thai 3 năm.

 

Sino Implant II: gồm 2 nang, mỗi nang chứa cùng một lượng nội tiết 75 mg Levonorgestrel, có tác dụng tránh thai 4 năm.

 

- Cơ chế tránh thai của cấy tránh thai:

 

Ức chế phóng noãn do nồng độ cao liên tục của Progestin trong máu.

 

Làm đặc chất nhầy cổ tử cung, ngăn cản tinh trùng thâm nhập vào âm đạo để lên tử cung.

 

Làm nội mạc tử cung kém phát triển, không thích hợp cho trứng làm tổ.

 

Làm chậm sự di chuyển của tinh trùng lên vòi tử cung.

 

Hỏi: Biện pháp cấy tránh thai được sử dụng như thế nào?

 

Trả lời: - Có thể cấy vào bất kỳ ngày nào trong vòng kinh (khi chắc chắn không có thai, trường hợp nghi ngờ cần thử thai và phải dùng BPTT tạm thời trong 2 ngày sau cấy), tốt nhất là cấy trong vòng 7 ngày đầu của vòng kinh.

 

- Ngay sau phá thai: Trong vòng 7 ngày; Nếu cấy thuốc sau phá thai 7 ngày phải sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.

 

- Sau khi đẻ: Nếu không cho con bú có thể cấy thuốc dưới 21 ngày sau đẻ; Nếu cho con bú: Có thể cấy thuốc vào tuần thứ 6 sau đẻ trở đi. Sau khi cấy cần theo dõi khách hàng xem có có tụ máu, chảy máu chỗ cấy không; Ngày thứ 2, thứ 3 và tuần lễ đầu xem có nhiễm khuẩn không; Tháng đầu có thể bị nhức đầu, buồn nôn, chóng mặt, trứng cá; Theo dõi vú; Những tháng sau: Đau vú; thay đổi kinh nguyệt, ra máu kéo dài, có thể mất kinh; có cơn bốc hoả; đau ở nơi cấy. Trong phiếu theo dõi phải ghi rõ ngày cấy thuốc, vị trí cấy trên cánh tay một cách chính xác để vừa dễ theo dõi, vừa dễ xác định vị trí khi cần tháo nang thuốc ra. Người cấy thuốc phải ghi tên đầy đủ và ký vào phiếu theo dõi. Hết hạn thuốc có tác dụng, khách hàng phải trở lại cơ sở y tế để tháo ra và cấy nang khác nếu muốn.Khách hàng có thể yêu cầu lấy nang thuốc ra bất kỳ thời điểm nào do ý muốn cá nhân hoặc do những thay đổi không mong muốn của thuốc.