Nguồn cội của hát Xoan
GiadinhNet - Hát Xoan, di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận, hiện vẫn còn bảo lưu được nhiều yếu tố văn hóa cổ của thời đại bình minh dựng nước.
 |
|
Hát Xoan còn bảo lưu được nhiều yếu tố văn hóa cổ của thời đại bình minh dựng nước.ảnh: P. V |
|
Hát Xoan được tổ chức vào mùa Xuân, mở đầu cho mùa hát để đón chào năm mới. Các họ Xoan ở vùng đất Tổ lần lượt hát khai Xuân ở miếu đình làng xã, sau đó các họ Xoan sẽ đi hát lần lượt ở nơi khác. Hát có trình tự, gồm ba phần, đó là phần lễ nghi tôn giáo, phần trình diễn các quả cách và phần hát hội. |
Theo Truyền thuyết Hùng Vương, hát Xoan có từ thời dựng nước với sự tích, ngày xưa, có ba anh em vua Hùng đi tìm đất qua thôn Phù Đức vào buổi trưa và có nghỉ lại một khu rừng gần thôn. Từ khu rừng, các vị nhìn ra bãi cỏ trước mặt thấy có đám trẻ chăn trâu vừa chơi, vừa hát, vừa đánh vật, kéo co. Thấy vậy, Đức Thánh Cả liền bảo những người đi theo đem những bài hát mà họ biết dạy thêm cho lũ trẻ.
Về sau, cứ hàng năm, đến ngày 30 tháng Chạp âm lịch, dân làng phải làm bánh nẳng để cúng vào buổi trưa và thịt bò cúng vào buổi chiều ở miếu "Lãi Lèn" để thờ Đức Thánh Cả (vì dân trong thôn đã đãi Đức Thánh Cả hai món đó).
Tới ngày mồng hai, mồng ba tháng giêng âm lịch thì dân Phù Đức mở hội cầu, trong hội cầu họ diễn lại cảnh hát xướng, kéo co, đánh vật ở bãi. Lệ hàng năm phải hát xướng, cầu chúc bắt nguồn từ sự việc ấy, nên hát Xoan còn được gọi là ca Xoan, hát "Lãi Lèn."
Lại có một truyền thuyết khác cho rằng, vợ vua Hùng mang thai đã lâu, đến ngày sinh đẻ, đau bụng mãi mà không sinh được. Nhưng khi nàng Quế Hoa cất tiếng hát thì vợ Vua Hùng bỗng chốc vui vẻ, hết đau bụng và sinh được ba người con trai tuấn tú khác thường. Vua rất vui, truyền cho các công chúa và cung nữ đều học hát điệu hát này. Lúc đó vào mùa Xuân nên vua đặt tên các làn điệu múa, hát đó là hát Xoan. Chữ Xoan là từ chữ Xuân đọc chệch ra.
Có lẽ vì vậy mà các làn điệu Xoan cổ đều được bắt nguồn từ những làng cổ nằm ở địa bàn trung tâm bộ Văn Lang thời các vua Hùng dựng nước. Các làng này nối nhau thành một dải, vắt từ sông Lô sang sông Thao, vòng phía trước núi Hùng - nơi có Đền Hùng, mộ Tổ - như một chuỗi ngọc trai. Chỉ trừ xã Tây Cốc lùi xa về Tây Bắc và Tử Du, Hoàng Thượng, Hạ Chuế (nay là tỉnh Vĩnh Phúc).
Chính vì vậy, hát Xoan còn bảo lưu được nhiều yếu tố văn hóa cổ của thời đại bình minh dựng nước. Những dấu tích văn hóa Văn Lang-Hùng Vương cũng được bảo lưu trong các lễ hội vùng Xoan. Hầu hết các làng Xoan giữ cửa đình đều thờ các nhân vật thời Hùng Vương và các Vua Hùng. hát Xoan, còn có tên gọi là khúc môn đình (hát cửa đình), là lối hát thờ thần, tương truyền có từ thời các Vua Hùng. Hát Xoan là một loại dân ca lễ nghi, phong tục gắn với hội mùa, thờ thành hoàng cũng như hát dặm, hát dô ở đồng bằng sông Hồng.
Tản văn: Đức Trọng
Xem - nghe - đọc - 3 giờ trướcGĐXH - Tôi ngồi xuống phóng tầm mắt ra phía thung lũng dưới chân đồi, hít hà mùi ô-xy tinh khiết, mùi hương hoa dìu dịu rồi lặng lẽ thưởng thức những phút giây diệu kỳ của cuộc sống.
NSND Quốc Khánh và cuộc sống độc thân ở tuổi 61
Giải trí - 4 giờ trướcGĐXH - NSND Quốc Khánh không chỉ nổi tiếng với tài năng diễn xuất xuất sắc, nghệ sĩ còn thu hút sự quan tâm của khán giả bởi cuộc sống cá nhân đầy màu sắc và thú vị.
Vụ kiện gần một thập kỷ giữa Brad Pitt và Angelina Jolie
Giải trí - 4 giờ trướcGĐXH - Vụ kiện của Brad Pitt và Angelina Jolie không phải là ngoại lệ. Vụ kiện ly hôn giữa họ đã kéo dài suốt nhiều năm và thu hút sự quan tâm của không chỉ là các fan hâm mộ mà còn là của giới truyền thông và luật sư.
Cuộc hôn nhân bí ẩn của tài tử "Bản tình ca mùa đông" và vợ kém 13 tuổi
Giải trí - 5 giờ trướcCuộc hôn nhân kín tiếng giữa nữ diễn viên Hàn Quốc Park Soo Jin và tài tử Bae Yong Joon luôn là một ẩn số với người hâm mộ. Cặp đôi kết hôn được 9 năm, có 2 con chung nhưng hiếm khi xuất hiện chung.
Vợ sắp cưới kém 12 tuổi của diễn viên Anh Đức: Xinh đẹp như hotgirl, gu thời trang 'bánh bèo'
Giải trí - 6 giờ trướcGĐXH - Sở hữu sắc vóc mảnh mai, Quỳnh Anh - vợ sắp cưới của diễn viên Anh Đức - yêu thích phong cách nữ tính, thể hiện qua trang phục phom dáng bèo nhún, xếp tầng, chất liệu lụa, voan.
Cuộc gặp gỡ của 2 diễn viên 'Đất phương Nam', bất ngờ với phản ứng của 'bác Ba Phi' Mạc Can
Giải trí - 7 giờ trướcGĐXH - Cựu diễn viên Phùng Ngọc - vai thằng Cò "Đất phương Nam" (1997) mới đây ghé viện dưỡng lão thăm nghệ sĩ Mạc Can sau gần 30 năm nhưng "Bác Ba Phi" không nhận ra "thằng Cò" vì... lớn quá.
'Mẹ chồng' Hồng Diễm phản ứng thế nào sau cái tát dạy dỗ 'con trai' Quang Sự?
Giải trí - 7 giờ trướcGĐXH - Sau cảnh lấy đà tát Nghĩa (Quang Sự) trong "Trạm cứu hộ trái tim", NSND Mỹ Uyên hài hước chia sẻ trên trang cá nhân: "Tát thẳng tay thằng khó dạy".
Danh hài Quang Thắng: Lý do không đăng ảnh vợ và chuyện "Ngọc hoàng" Quốc Khánh nói 1 câu thấm 20 năm
Giải trí - 8 giờ trướcĐến Nhà hát Kịch Hà Nội, Quang Thắng đã ngồi đợi sẵn. Thú thật, thoạt nhìn, tôi không nhận ra "Táo kinh tế", vì anh mặc giản dị, ngồi lẫn giữa ông bảo vệ, bà bán nước trước cửa nhà hát.
4 năm ngày mất diễn viên Mai Phương, con gái được nuôi dưỡng ra sao?
Giải trí - 9 giờ trướcGĐXH - Con gái cố diễn viên Mai Phương, bé Lavie mới đây lộ diện trong ngày giỗ của mẹ. 4 năm sau ngày mẹ mất, bé Lavie hiện tại có cuộc sống ra sao?
Trương Ngọc Ánh bảo vệ bạn trai kém 14 tuổi, khẳng định 'có chia tay đâu'
Giải trí - 12 giờ trướcGĐXH - Trương Ngọc Ánh và Anh Dũng mới đây rộ tin đã chia tay, tuy nhiên người trong cuộc đã quyết định lên tiếng phản pháo.
Thanh Hằng hóa 'bác tài' đưa ông xã đi chơi dịp lễ, được đối phương chăm sóc cực ngọt
Giải tríKể từ sau khi kết hôn, Thanh Hằng được khen ngày càng nữ tính, hiền dịu.
