KTS Lý Trực Dũng: Người ta thích hạ giải di tích vì... dự án nhiều tiền

 

 

KTS Dũng cho biết, ông thường được các dự án do nước ngoài đầu tư mời tham gia dù dự án đó thường ít tiền, lại yêu cầu kỹ thuật cao, coi trọng yếu tố gốc di tích. “Còn các dự án có ngân sách nhà nước thường “tránh” mời những người như tôi, vì tôi là người không có khái niệm “hoa hồng”, KTS Lý Trực Dũng nói.

Ông Dũng kể, nhiều bạn của ông rất kinh nghiệm trong nghề trùng tu nhưng luôn bị “bật bãi” khi muốn tham gia trùng tu một công trình nào đó. Nhiều dự án nước ngoài muốn đầu tư trùng tu di tích ở Việt Nam nhưng cũng khó tiếp cận vì nước ngoài thường ít khi nói chuyện “lại quả”.

Trong nhiều năm làm việc với các di tích, KTS Lý Trực Dũng chứng kiến khá nhiều đình, đền, chùa khi có dự án trùng tu thì thường chọn phương pháp hạ giải. “Khi hạ giải, cho dù đơn vị thi công có gìn giữ đến đâu thì những chi tiết bằng gỗ, gạch, ngói cũng sẽ vỡ, hỏng rất nhiều. Có những công trình đã xuống cấp nhưng cứ để nó tồn tại vẫn không sao. Chỉ cần thay thế, tu sửa nhỏ là có thể giữ được hiện trạng cũ mà vẫn an toàn cho công trình”, ông Dũng cho hay.

Trong trường hợp hạ giải, nhiều chi tiết hư hỏng sẽ không thể khắc phục lại được. Khi đó, có thể người ta lại xin thêm kinh phí để khắc phục lại các yếu tố gốc. Theo ông Dũng, thông thường chỉ nên hạ giải một công trình để trùng tu khi nó đã hư hỏng khoảng 70% trở lên. Với các công trình cổ, thường là toàn bộ hệ thống cột, câu đầu, xà…đã bị mục ruỗng không còn đảm bảo cho kết cấu của công trình. Trong trường hợp công trình hỏng khoảng 50% thì vẫn có thể tồn tại bình thường và chỉ nên thay những chi tiết hỏng.

 

 

KTS Lý Trực Dũng :"Trong nghề tu bổ, người ta rất kỵ chuyện hạ giải".

Ông Lý Trực Dũng cho biết, đối với các cột gỗ đình, chùa thường bị hiện tượng “tiêu tâm” khiến cột bị rỗng ruột ở trong còn bên ngoài vẫn bình thường. Với những cột bị tiêu tâm, nhiều người thường lựa chọn việc thay mới hoàn toàn. Trong trường hợp thay mới một cột gỗ lớn, chi phí có thể lên tới vài chục triệu, thậm chí cả trăm triệu đồng. Tuy nhiên, với những cột “tiêu tâm” có bề ngoài tốt, kiến trúc sư Dũng thường chọn cách khoan một lỗ phía trên cột, sau đó phun mùn cưa trộn keo chuyên dụng vào phía trong. Hỗn hợp này khi khô sẽ có độ chắc như các loại gỗ tốt. Chi phí cho một lần bơm keo và mùn cưa hết từ 1 đến 2 triệu đồng.

Theo KTS Lý Trực Dũng, chính vì việc tu sửa các chi tiết nhỏ hết quá ít tiền mà người ta thường đề nghị hạ giải công trình để có được những dự án lớn với mức đầu tư cao. Ông nói: “Tôi xin nói thẳng, có một số người, nhân danh văn hóa, sửa chữa công trình rồi “ăn cắp” một cách trắng trợn. “Ăn cắp” bằng cách nào? Đáng lẽ không cần hạ giải thì lại hạ giải. Để làm gì? Để đẩy số tiền tu bổ càng lớn càng tốt. Trong nghề tu bổ, người ta rất kỵ chuyện hạ giải…”.

 

Như chúng tôi đã đưa tin, Ban quản lý đền Voi Phục cho biết ngày 15/11 sẽ chính thức hạ giải đền để trùng tu. Tuy nhiên, vào thời điểm nói trên, đền mới bắt đầu di chuyển các đồ dùng, chưa tiến hành hạ giải như dự kiến. Ban quản lý đền cho biết đã làm lễ để trùng tu, trước mắt sẽ đưa các hiện vật trong chùa ra 2 nhà Tả - Soạn. Sau khi đưa hết các hiện vật ra và dựng xong một gian mái tôn mới tiến hành hạ giải công trình. Theo quan sát của chúng tôi, gian mái tôn dự kiến được dựng nằm đúng trên phần kiến trúc lạ vừa được phát hiện tại đây. Trong khi đó, đơn vị khảo cổ lại đang xin phép mở rộng hố khai quật. Nếu việc trùng tu vẫn tiến hành như dự kiến, việc giải mã những bí ẩn trong lòng di tích này chưa biết bao giờ mới được thực hiện.