Cả tỉnh hát Xoan?

Còn rất ít nghệ nhân hát Xoan . Ảnh: TL

Nhiều chuyên gia cho rằng ý tưởng đưa hát Xoan vào trường học là một hành động dàn trải, thiếu tập trung cho việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật hát Xoan của tỉnh này. PGS.TS Đặng Văn Bài, nguyên Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho rằng chỉ cần tập trung vào 4 phường Xoan gốc (phường Xoan An Thái, phường Xoan Phù Đức, phường Xoan Kim Đái, phường Xoan Thét). Ông Bài cũng nhấn mạnh rằng nghệ thuật hát Xoan cần được phát huy trong môi trường của nó là gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương. Vì vậy, việc bảo tồn, phát huy giá trị của nghệ thuật hát Xoan cũng cần gắn liền với Nghi lễ thờ cúng Hùng Vương.

GS.TS Lê Hồng Lý, Viện trưởng Viện Văn hóa cũng cho rằng cần bảo tồn các phường Xoan cổ là chính chứ không nên mang nghệ thuật hát Xoan ra xây dựng như một phong trào “toàn dân hóa”.

Nhiều chuyên gia khác chung nhận định, khi nghệ thuật hát Xoan ra đời thì nó đã gắn liền với nghi thức thờ cúng nhà vua. Vì thế, hát Xoan không thể tách rời với các nghi lễ vốn có của nó. Việc quan trọng hơn cả là Phú Thọ hãy bắt đầu bằng việc bảo tổn bằng cách tập trung bảo tồn và phát huy ở các vùng Xoan gốc chứ không nên vội vàng đưa hát Xoan vào phổ biến trong trường học. Xoan hay bất cứ nghệ thuật hát nào khác đều phải được tồn tại trong một không gian diễn xướng đúng nguyên gốc và mang hơi thở của cuộc sống thì nó mới thực sự phát huy được giá trị.

“Xoan hóa” mới chỉ là… kế hoạch!

PV Báo GĐ&XH đã liên hệ với ông Nguyễn Ngọc Ân, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch tỉnh Phú Thọ về kế hoạch nói trên. Ông Ân cho biết, tỉnh đang triển khai xây dựng kế hoạch việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật hát Xoan, đang cân nhắc, điều chỉnh và nghiên cứu cho phù hợp với thực tế.

Nói về kế hoạch đưa hát Xoan vào trường học, ông Ân cho biết: Còn phải căn cứ vào nhiều vấn đề như các điều kiện thực tế của tỉnh và xin ý kiến của Bộ Giáo dục và Đào tạo về quỹ thời gian cũng như các chương trình liên quan đến việc đào tạo. Nếu đưa nghệ thuật hát Xoan vào trường học, tỉnh sẽ có kế hoạch đào tạo cho các giáo viên hát Xoan. Sau đó, đội ngũ này sẽ truyền dạy cho học sinh. Tuy nhiên, ông Ân cũng cho biết, các dự định này mới chỉ được đưa ra để tham khảo. Chưa có quyết định cuối cùng nào cho việc này.

Từ nhận định của nhiều chuyên gia cho thấy, ý tưởng đưa hát Xoan vào trường học có lẽ cũng cần xem xét lại một cách kỹ lưỡng. Hát Xoan vốn có xuất xứ trong không gian văn hóa gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng nên không thể tách rời hoạt động này một cách riêng lẻ. Hơn nữa, đây là một nghệ thuật hát truyền thống không dễ dàng tiếp cận trong khi giới trẻ ngày nay chỉ thích gần gũi với âm nhạc hiện đại.  Trong khi đó, số lượng nghệ nhân thực sự đủ khả năng truyền dạy nghệ thuật hát Xoan của tỉnh Phú Thọ chỉ còn đếm được trên đầu ngón tay. Theo một số liệu thì Phú Thọ hiện còn 69 nghệ nhân biết các làn điệu Xoan cổ, nhưng chỉ có 8 người còn đủ sức khỏe và khả năng truyền dạy. Với con số này, liệu Phú Thọ có thể thực sự đưa ý tưởng đưa hát Xoan trở thành nghệ thuật mà toàn dân có thể tham gia?

Hoàng Phương