Bến bờ hạnh phúc của “gã thổ dân” Hà thành

Ngôi nhà của nhạc sĩ Phú Quang nằm trong một ngõ nhỏ thuộc quận Tây Hồ, từ mầu sắc, vật dụng trang trí, ánh sáng... đều rất gần với hình ảnh người nghệ sĩ hiền lành và  giản dị. Phòng khách có treo khá nhiều bức tranh của các họa sĩ nổi tiếng Việt Nam đề tặng và  cả những bức tranh của các họa sĩ nổi tiếng thế giới. Chiếc đàn piano và bộ dàn  âm thanh đắt tiền cùng chiếc tủ đựng rất nhiều  đĩa nhạc không lời cũng được bày biện hợp lý.  Ở nơi này, Phú Quang hay ngồi để chiêm nghiệm, nghe những bản nhạc không lời hoặc tự chơi một bản nhạc thưởng cho mình những lúc thấy trống trải. Và cũng tại đây, ông có thể hỉ  hả nói chuyện thân mật với bạn bè mỗi khi ai đó ghé qua chơi.

“Từ khi tôi chuyển về đây, mỗi sáng ngủ dậy thấy khoan khoái lắm. Không khí mát mẻ rất dễ chịu. Sắc diện hồng hào tươi tắn hơn nhiều so với hồi mới từ Sài Gòn ra Hà Nội”, Phú Quang cười rộn rã, lộ rõ vẻ mãn nguyện.

Phú Quang cho biết, ông mua ngôi nhà cũ trên nền đất 100m2 và tự tay thiết kế việc tu sửa, hoàn thiện. Ông kể, đọc báo thấy rao bán nhà, ông đến gặp chủ nhân và đặc cọc sau... 3 phút. Sau khi đặt cọc, có người trả giá cao hơn đến hàng trăm triệu đồng khiến chủ nhà tiếc ngẩn ngơ. Nhạc sĩ cũng được người ta “gã gẫm” nhưỡng lại ngôi nhà với giá tiền cao hơn 25% số tiền ông bỏ ra. Chưa hết, lúc làm thủ tục mua nhà thì ông mới hay chủ cũ không có hộ khẩu Hà Nội, đồng nghĩa với việc khó sang tên chính chủ.

May sao, lúc Phú Quang đi làm giấy tờ mua bán, gặp cán bộ nhà đất là người yêu thích những tình khúc Phú Quang. Thế nên phần địa chỉ người mua được... để trống chờ người mua có hộ khẩu. “ Khổ chủ” cam kết sau 3 ngày nộp đủ giấy tờ. Cắt hộ khẩu TP.Hồ  Chí Minh, nhập hộ khẩu Hà Nội vào gia đình khác rồi tách hộ. Giấy tờ mua bán nhà hoàn tất  đúng hẹn. Cảm kích trước những người đã giúp mình “nhanh tay” trở lại làm công dân Hà Nội, Phú Quang tặng cặp vé chương trình ca nhạc gọi là “hậu tạ”.

Phú Quang bảo, vậy là sau những năm ở  Lò Sũ, Hàng Bột, Trung Tự... và nhiều năm sống ở Sài Gòn, đây sẽ là ngôi nhà ông gắn bó để mỗi khi “Em ơi Hà Nội phố” vang lên, ông biết chắc mình đã “an cư” ở Hà  Nội sau nhiều năm rong ruổi với những chuyến đi về. Giờ đây, sau 20 năm xa quê, “dòng sông đã trở  lại” và ngộ ra nhiều điều. Ông trầm ngâm chia sẻ: “Ngày còn ở Sài Gòn, đã không ít lần tôi đóng kín cửa phòng, bật máy lạnh cho rét run người để được “ru lòng mình”, để “vờ như mùa đông đã về” bằng cái lạnh nhân tạo chỉ vì nhớ và thèm mùa đông Hà Nội. Giống như đôi tình nhân yêu nhau, khi người ta kề nhau rất nồng nàn, say đắm đến không thể nghĩ được gì về nhau nữa, dù chỉ là những điều rất nhỏ như một ánh mắt, một nụ cười, một dáng đi. Chỉ khi dứt khỏi nhau rồi mới có thể nhận ra từng điều nhỏ bé đến sống động, sâu sắc hơn”.

Có người hỏi ông rằng Hà Nội có gì  đặc biệt, bản thân ông có gì đặc biệt mà “hai người yêu nhau” đến thế? Ông trả  lời: “Tôi yêu Hà Nội vì đó chính là quê  hương của tôi, là nơi tôi lớn lên, được nghe mẹ  hát ru và cả những câu ca dao của mẹ”. Kí ức về Hà Nội của Phú Quang là những buổi sáng được mẹ dắt qua đường cho đi học, là  buổi chiều mẹ đứng đợi bên đường dắt về. Bàn tay mẹ lúc nào cũng ấm áp nên cảm giác ấy chưa khi nào nguôi trong nỗi nhớ của ông.

Hà Nội trong Phú Quang còn là những buổi  đánh bi cạnh bãi rác hồ Bảy Mẫu. Sẽ chẳng có niềm sung sướng nào lớn hơn niềm vui của cậu bé Phú Quang ngày ấy khi chơi cạnh bãi rác và mua lại được những viên bi ve trong veo, lấp lánh. Có bà bán xôi sáng nào cũng đợi ra mở  hàng bởi tin rằng khi cậu mở hàng thì bà bán sẽ mau hết...

Người nhạc sĩ “cãi mệnh trời”

Phú Quang luôn tếu táo: “Mạng tôi lớn lắm!”  khi nhắc đến những biến cố nghiêm trọng về  sức khỏe tưởng như đã quật ngã nhạc sĩ  từ lâu. Lần ấy, khi đang chuẩn bị cho liveshow “Biển, nỗi nhớ và em”, ông thấy bàn tay cứng đơ, không cầm nổi điện thoại. Ông vội vào Bệnh viện Tâm Đức (TP. Hồ Chí Minh) khám, ông được chuyển ngay lên Bệnh viện Chợ Rẫy vì tình trạng khá nặng. Đến 10h tối thì một cánh tay bị liệt hoàn toàn. Phú Quang phải trải qua một đêm “thập tử nhất sinh” đúng nghĩa: Lên 6 cơn động kinh, mồm méo xệch và sùi bọt mép, không nói được nữa. Nhưng, thật kỳ lạ, đúng 10h sáng hôm sau, tất cả các triệu chứng đáng sợ biến mất. Trực tiếp điều trị cho ông tại khoa hồi sức cấp cứu, bác sĩ chuyên khoa 2 Phạm Hồng Trường quá ngạc nhiên, bèn kêu nhạc sĩ thử bắt tay. Thấy Phú Quang bắt tay rất chặt, các bác sĩ mới yên tâm là bệnh nhân đã vượt qua nguy hiểm. Di chứng của cơn đột quỵ chỉ còn là viền máu đọng trong não, tự tiêu dần theo thời gian.

Ít ai ngờ, thời “bẻ gãy sừng trâu” nhạc sĩ  đã mắc đủ thứ bệnh: Gai đôi, vôi hóa đốt sống lưng, đau thần kinh tọa, viêm loét đại tràng, huyết áp luôn cao ở mức báo động đỏ... nên có bác sĩ chẩn đoán, nhạc sĩ giỏi lắm chỉ thọ đến... 30 tuổi. Thực tình thì Phú Quang cũng nghĩ mình sẽ... chết sớm, nếu như nhà văn Trương Tử không gửi gắm chàng nhạc sĩ  ốm yếu cho một vị thầy thuốc đặc biệt là võ sư phái Vịnh Xuân. Rồi võ sư đã giúp Phú Quang tìm lại sức khỏe bằng một phương pháp nghe qua rất đơn giản: Bấm huyệt và tập thở. Không ngờ, chỉ sau vài tháng, những bài tập thở đã đưa huyết áp của ông về mức an toàn. Những căn bệnh khác cũng thuyên giảm thấy rõ. Và quan trọng hơn, từ đó, nhạc sĩ trở nên lạc quan, luôn giữ được tinh thần vững vàng những lúc đối mặt với khó khăn.

Vào tuổi 50, ông đã mắc thêm một căn bệnh hiểm nghèo. 3 khối u, 2 khối lớn ngang ngửa quả trứng ngỗng, 1 khối to bằng quả trứng vịt mọc trên cổ mà  lại ở những vị trí khó can thiệp bằng phẫu thuật. Khi ấy, có những bác sĩ chẩn  đoán ông bị ung thư, phải mổ ngay và xạ trị, may ra còn kịp. Nhưng nhạc sĩ chần chừ vì nghĩ: “Ung thư giai đoạn này rồi, đụng dao kéo khéo bệnh còn nặng hơn”. Đã tuyệt vọng và tính buông xuôi. Nhưng rồi ông dần gượng dậy, và bắt đầu rèn luyện 5 thức tập “suối nguồn tươi trẻ” theo hướng dẫn của một người thầy cao tuổi. Cứ thế trong vòng một năm cả 3 khối u từ từ biến mất trước sự ngạc nhiên của các bác sĩ.

63 tuổi, sau những cơn bạo bệnh, giờ đây Phú  Quang gần như đã hoàn toàn bình phục. Ông vẫn giữ  được nhịp làm việc năng động không mấy khác thời trai trẻ, và đặc biệt, năm nào cũng thực hiện liveshow. Cho dù ai đó có ác miệng bảo ông “ham kiếm tiền”, nhạc sĩ cũng chỉ cười xòa. Ông đã từng nghe từ không ít đồng nghiệp của mình ca ngợi rất trầm trồ nhưng thực ra không khỏi nhuốm màu “tị nạnh”: “Phú Quang là nhạc sĩ rất biết tự “bán” mình!”. Ông là người có thể làm từ A tới Z tất cả các công đoạn truyền bá những gì mà  ông đã sáng tác: Có thể tự hòa âm phối khí, có thể tự tổ chức thu băng thu đĩa, có thể tự tổ chức chương trình độc diễn hoành tráng (mà chương trình nào giá vé  cũng rất đắt mà vẫn đông nghịt người!)... thậm chí ông có thể tự trả thù  lao cho các đồng tác giả mà chẳng cần phải trải qua bất cứ một cơ quan trung gian nào. Ông tử tế nhưng không dễ dãi, thậm chí rất nguyên tắc và rất tự biết giá trị của cá nhân nên không bao giờ cho phép ai tự hạ giá mình...

Ông cho rằng vì mình tuổi trâu (Kỷ Sửu – 1949) nên suốt đời phải kéo cày là bình thường. Không như nhiều nghệ sĩ được rong chơi, ông nghiệm ra được vì mình làm cũng phải quần quật như tù khổ sai. Chỉ có cái khác, người ta sau khi vác một đống đá thì chả có hứng thú gì, còn ông sau khi vác đá thì được tận hưởng thành quả mình làm. Ông cũng có một chiêm nghiệm khác, từ bé  đến giờ, những cái ông làm ra chưa bao giờ được công nhận ngay, thậm chí đôi khi còn bị từ chối, ghẻ lạnh. Tuy thế, ông cũng còn cảm thấy may mắn bù lại, sau một quãng thời gian nào đó, người ta nhận ra và chấp nhận nó. Có lẽ vì thế mà đời sống tác phẩm của ông không đến nỗi phải “chết yểu”.

Với Phú Quang, các tác phẩm không chỉ là  âm nhạc mà còn là chính những trải nghiệm rất nhiều khi đắng đót, có lẽ chủ yếu là  đắng đót, mà ông đã từng nếm trải trong đời. Ngay từ nhỏ, Phú Quang đã là người rất chịu khó học hành, nghiên cứu và cứ tưởng như  thế là được đánh giá, ghi nhận. Nhưng hóa ra không phải. Riêng việc ông cố gắng để giỏi hơn người khác đã là điều rất đáng ghét  đối với một số người. Để thỏa mãn cho sự  đố kỵ đó thì người ta vu cho ông cái tội kiêu căng, chúi mũi vào sách vở và không hòa đồng. Sau này, luôn luôn được đề cử trong danh sách hàng đầu đi học nước ngoài, nhưng ông vẫn không được đi cũng vì “tội danh” ấy. Mười lăm năm sau khi bạn bè ông ở nước ngoài về,  ông nhận ra rằng mình cũng chẳng thua kém họ nhiều. Tuy nhiên, có một chút xót xa trong ý nghĩ bông đùa: Mình cũng có một miếng bánh ngang họ nhưng có điều miếng bánh ấy họ mua hết 1 đồng thì mình phải trả đến 5 đồng.

Phú Quang là người ưa triết lý. Những chiêm nghiệm của ông bao giờ cũng được đúc kết bằng những câu nói có nhiều lớp lang, không phải không có lúc làm mệt đầu óc những người ưa thích lối đi đơn giản. Thậm chí có người ghét ông vì điều đó. Nhưng ngay cả điều  đáng ghét ấy cũng chính là điểm đáng yêu trong tính cách của ông. “Đã sống trên đời thì phải đi đến tận cùng những gì mình nghĩ và mình tin là đúng. Sống nửa vời nghĩa là sống hoài, sống phí. Sống có nghĩa là  dấn thân và chấp nhận. Nếu anh chỉ dấn thân mà không biết chấp nhận thì anh sẽ gặp bi kịch. Nhưng đừng hiểu biết chấp nhận nghĩa là không dám dấn thân. Giống như một người nhảy xuống nước, nếu có 5 cái phao bơi thì sẽ không thể chết chìm nhưng cũng chẳng bao giờ thành nhà vô địch. Vấn đề là có lúc anh phải dám nhảy xuống nước với lòng tự tin mà không cần cái phao bơi. Và nếu không trở thành nhà vô địch thì có thể anh phải chấp nhận cái chết như một sự thất bại không ân hận, nuối tiếc”, Phú Quang nói.

Câu chuyện tình yêu bắt đầu từ  sự tan vỡ...

Trẻ trung hơn nhiều so với tuổi, nhạc sĩ Phú Quang cho biết rằng tuổi trẻ có cách yêu của tuổi trẻ, tuổi già có cách yêu của tuổi già. “Tôi nghĩ là trong tình yêu không có giới hạn nào cả. Vả lại, tôi cũng không hề lo lắng gì cả khi bước vào độ tuổi U70, vì tôi chưa khi nào không đáp ứng được vợ - ở rất nhiều khía cạnh...”, Phú Quang dí dỏm.

Là người yêu vợ, thương con nhưng sự “cọc cạch”về một khía cạnh nào đó khiến cho cuộc hội ngộ của Phú Quang với hai người phụ  nữ đầu tiên cứ “trục trặc”, không như  ý muốn. Như con chim bị thương nặng sau mỗi lần hôn nhân tan vỡ, Phú Quang tự nhủ mình sẽ chẳng bao giờ kết hôn nữa vị sợ  sự tổn thương. Ấy thế mà, bẵng đi một thời gian khá dài, khi nhạc sĩ tài hoa này bước vào tuổi 60 với album ghi dấu ấn The best of 6.0 thì  đồng thời, công chúng lại được biết thêm tên một người phụ nữ: Trịnh An Thư – người đàn bà kém Phú Quang hơn hai chục tuổi chưa từng lướt qua trong bất kỳ ca khúc nào của anh đã ở  lại trong ngôi nhà và trái tim người nhạc sĩ.  Ông hài hước: “Đó là một người phụ nữ  bình thường như nhiều phụ nữ khác. Nhưng cô ấy yêu được tôi, đấy là điều khác biệt. Bạn biết đấy, chả có một nhạc sĩ nào mà không có một “kẻ dở hơi” trong chính mình. Người đàn bà nào yêu được một người nghệ sĩ có nghĩa là họ phải có khả năng yêu và chấp nhận được con người dở hơi ấy”.

Phú Quang từng chia sẻ: “Thực ra chưa bao giờ  tôi ngừng tin tưởng rằng tình yêu và hạnh phúc là  có thật trên đời. Tôi cũng đủ trải nghiệm  để hiểu rằng không có gì tuyệt vời hơn tình yêu. Nhưng tôi lại nghĩ tình yêu và hạnh phúc giống như con chim, đến đậu trên vai ta một vài lần trong đời đã là may mắn lắm”. Và, sau những đổ vỡ , anh mới lại thấy “con chim tình yêu” về đậu trên vai mình: “Tình yêu của chúng tôi chẳng có sự lấn cấn nào về ranh giới tuổi tác. Tôi gặp cô ấy trong trạng thái không hề có ý định kết hôn, nhưng không hiểu sao mình lại làm thế. Có lẽ bởi vì tôi không chủ định nắm lấy “con chim tình yêu” nên nó lại khẽ khàng đậu trên vai tôi. Cô ấy làm ngân hàng, chẳng liên quan gì đến nhạc nhẽo, nhưng lại hiểu nhạc của tôi và chịu được “kẻ dở hơi” ẩn sau cái hình hài nhạc sĩ Phú Quang. Và thế là, tôi quyết định một lần nữa thử vận may hạnh phúc của mình...”

Cái ngày Anh Thư quen Phú Quang, chị có  cảm xúc cực đoan đối với nghệ sĩ. Người đàn bà đổ vỡ sau cuộc hôn nhân ngắn ngủi và đang một mình nuôi con nhỏ như chị thấy sợ những gì không vững chãi, mong manh. Chị đã có những đêm dài thao thức lắng nghe những ca khúc của Phú Quang, cảm giác những ca từ ấy sâu lắng đến tận cùng. Sợi dây đồng điệu giữa cả hai ban đầu là âm nhạc, chính vì vậy mà sau khi được Phú Quang mời đến dự đêm nhạc của ông, chị đã nhận ra sự hoài nghi, nỗi bất an của chi là thừa. Tình yêu đã đưa họ lại gần nhau, sự giản dị chân phương của Phú Quang đã cho Anh Thư cảm giác vững chãi dù chị biết rõ rằng phía trước chị và Phú Quang còn rất nhiều thử thách.

Khi chị bước chân vào cuộc đời Phú Quang, ông dường như đã có tất cả, trừ một tình yêu bền vững, đích thực. Dư âm của những người đàn bà từng bước chân vào địa hạt tình yêu nơi ông, dường như ông chưa bao giờ kể  cho chị nghe. Bởi với ông, quá khứ đó nên khép lại. Khi chị đến với Phú Quang, con gái riêng của chị - bé Anh Chi lúc đó 2 tuổi. Có lễ sự đổ vỡ của bố mẹ  cho bé sự nhạy cảm trước tuổi. Bé gần gũi quấn quýt Phú Quang từ những ngày đầu tiên mẹ bé và Phú Quang hò hẹn. Anh Chi gọi Phú Quang là bố, còn ông yêu thương bé Chi như những đứa con mà ông sinh ra.

Dù không nói ra nhưng cả hai nhận ra rằng, hạnh phúc đến không dễ dàng, nhất là với người đàn ông đổ vỡ trong hôn nhân và trải qua nhiều cuộc tình không cập bến. Còn chị cũng đã có  một bài học sâu sắc về sự đổ vỡ. 2 năm quen nhau, 2 năm yêu nhau, Anh Thư đã hoàn toàn thuyết phục  được sự hoài nghi trong Phú Quang bằng sự  cảm thông và hi sinh, bằng cách chị chăm chút gia đình. Phú Quang quan niệm, trong hôn nhân nghĩa nặng hơn tình, anh nghĩ đòi hỏi nhau có mức độ thì sẽ giữ được nhau bền chặt hơn. Phú  Quang và Anh Thư đều từng không may mắn trong hôn nhân và cùng muốn bù đắp cho nhau những mất mát trước đó.

Như bất kỳ người đàn ông nào khác, trong cách nhìn của mọi người thì hẳn việc lấy một người vợ quá trẻ sẽ phải chịu áp lực. Nhưng Phú Quang lại cho rằng: Chẳng có áp lực nào cả và cũng chẳng có ranh giới nào cả. Hạnh phúc là một thứ gì đó rất tự nhiên và giản dị. Khi nó không ở trong tầm tay thì mọi người cứ nghĩ rằng Hạnh phúc là một thứ gì đó cao siêu, phức tạp. Nhưng khi có nó ở trong tầm tay thì lại thấy là Hạnh phúc giản dị quá, mà có lúc nào đó mình đã không nhận ra.

Nhạc sĩ bật cười khi được hỏi rằng, đến khi nào ông lại cho ra lò một sáng tác kiểu như  “Nỗi nhớ”? Phú Quang bảo, ông đang ước rằng mình sẽ đi đến một nơi nào đó, để với nỗi nhớ da diết ấy, ông sẽ viết tặng Anh Thư  một bài hát.”Nhưng mà việc này hình như là  không thể rồi, bởi đi đâu tôi cũng muốn và mang cô ấy đi cùng”, ông cười rổn rang.