Trẻ có khả năng khác người có phải là thần đồng?

Thưa ông, nên nhìn nhận chuyện những cháu bé có những khả năng như bé Châu Long, như thế nào?

Thực tế không phải là quá hiếm những cháu bé như vậy. Thậm chí, có trường hợp Báo Gđ&Xh đã nêu cách đây mấy năm về cháu bé 3 tháng tuổi thỉnh thoảng biết gọi “mẹ ơi”, “bà ơi”.

Theo tôi, nên nhìn nhận vấn đề này dưới hai khía cạnh.

Một là, những cháu đó không phải là người có khả năng gì quá đặc biệt. Quá trình biết đọc, biết nói đó chỉ là quá trình các cháu định dạng sớm chữ viết, lời nói theo một cách riêng, nhờ có trí nhớ tốt.

Tôi nhắc lại, quá trình đó chỉ diễn ra sớm hơn bình thường, chứ không phải có một sự đột biến nào về trí tuệ, tư duy. ở trường hợp này, nhiều cháu khi lớn lên thì trí tuệ cũng chỉ bình thường như bao đứa trẻ khác.

Hai là, các cháu đó đúng là những người khác thường. Ví dụ, một cháu rất nhỏ có khả năng tính nhẩm rất nhanh dù chưa được học hành gì; hoặc cháu nhỏ có khả năng sáng tác âm nhạc... thì nhiều phần trăm đó là thần đồng.

Làm thế nào để các ông bố, bà mẹ có thể sớm phát hiện ra năng khiếu hoặc sự giỏi giang đột biến của con mình?

Hãy cho chúng thử tiếp xúc với nhiều lĩnh vực. Lĩnh vực nào chúng say mê đặc biệt hoặc phát lộ những điều bất thường thì cần theo dõi, khuyến khích chúng.

Nhiều người nói rằng: Muốn con giỏi giang thì bố mẹ phải biết dạy con luôn luôn đặt câu hỏi “Tại sao?”. Ông nhận xét thế nào về quan điểm này?

Điều đó hoàn toàn đúng. Nhiều ông bố, bà mẹ rất sai lầm khi quát con: “Hỏi gì mà hỏi lắm thế!”. Bố mẹ không kiên nhẫn với sự ham hiểu biết của con, có thể làm thui chột tiềm năng trí tuệ của chúng.

Trí tò mò và ước muốn khám phá luôn là chìa khóa để tiềm năng con người được khai mở. Tôi cho rằng, tất cả các nhà khoa học chân chính, ngay từ nhỏ đều mang trong mình những câu hỏi ám ảnh về con người, về thế giới. Và sau này, họ thành công vì đã khám phá ra những ám ảnh đó.

Nói đến điều này, tôi thấy băn khoăn về thị trường đồ chơi cho con trẻ hiện nay. Nhiều đồ chơi như từ máy bay, tàu điện, rô bốt... Nhưng đáng tiếc, đó là những chiếc hộp đóng kín, trẻ con chỉ việc lắp pin vào là chạy.

Người lớn không khuyến khích để con trẻ tạo ra những đồ chơi theo dạng nguyên lý, vừa chơi vừa học. Ngày bé, chúng tôi tự chế ra những đồ chơi như chong chóng và hiểu được rằng, chúng là nguyên lý cánh quạt; chơi đồ chơi xếp hình (những ô vuông có thể xếp thành nhiều hình, tùy theo tính sáng tạo của người chơi)... nên khát vọng khám phá khoa học cũng được nhen nhúm từ đó.

Trẻ con bây giờ chơi điện tử, chơi games thì tốt cho sự phản ứng nhanh, nhưng tính vận trù, tính phân tích tổng hợp thì lại không có.

Có cảnh báo rằng: Nếu lăng xê các cháu nhiều quá, cũng có thể làm thui chột khả năng của các cháu?

Điều này hiển nhiên rồi. Tạo cho trẻ con một sự ảo tưởng ngay từ nhỏ là rất nguy hiểm. Việc làm này sẽ tạo cho chúng một sức ỳ lớn: Ta giỏi lắm rồi, không cần phải học hành, nghiên cứu, tìm tòi gì nữa.

Như vậy, sự thui chột khả năng là rất lớn. Ngay như ca sĩ, diễn viên bây giờ, được lăng xê quá đáng còn hỏng nữa là trẻ con.           

H.M