Rủ nhau du lịch thăm... cõi chết

Hơn 2 triệu người đã đến thăm đài đài tưởng niệm quốc gia 11/9. kể từ khi nó mở cửa vào năm ngoái.

Loại hình du lịch mới

Trong một nền văn hoá nơi người chết được vệ sinh sạch sẽ và thường được để lại tại các bệnh viện và trung tâm tế bần cách xa cuộc sống thường ngày của người dân, việc những cái chết trong các thảm kịch được công khai với quần chúng đủ hấp dẫn người dân và khiến cho những địa điểm tưởng niệm trở thành điểm dừng chân nổi tiếng vào các kỳ nghỉ đáng lẽ ra đầy thú vị.

Thanatourism, tạm hiểu là loại hình du lịch đến thăm các vùng đất gắn liền với chết chóc và thảm kịch, gắn với các giá trị lịch sử. (Thanatourism xuất phát từ Hy Lạp cổ đại "Thanatos " có nghĩa là hiện thân của cái chết - PV). Du lịch tới vùng sầu thảm cho phép du khách thăm quan những địa điểm nơi cái chết và sự đau khổ đã từng hiện hữu, hoặc cần được tưởng niệm. Đó có thể là các địa điểm thảm sát người Do Thái vào thời Hitler, các chiến trường, nhà tù, những trại nô lệ, nghĩa địa và những nơi đau khổ khác.

Mới đây, Viện nghiên cứu Du lịch tới vùng sầu thảm tại trường Đại học Trung tâm Lancashire tại Anh đã ra mắt. Philip Stone, giảng viên cao cấp tại trường Đại học Trung tâm Lancashire và người sáng lập viện nói, "Xuyên suốt lịch sử, chúng ta luôn có niềm đam mê cố hữu với cái chết và người chết. Du lịch tới vùng sầu thảm ở các sắc thái khác nhau có khả năng đem lại cho mọi người trong xã hội đương đại một phương tiện để tiếp cận gần gũi và mang tính cá nhân với các sự kiện bi thảm trong lịch sử."

Stone cho rằng, "Du lịch tới vùng sầu thảm chỉ đơn giản cung cấp một phương tiện hiện đại trong đó cái chết của những người khác có thể được sử dùng ở trong một môi trường được xã hội chấp nhận. Điều này, kết hợp với sự chú ý ngày càng tăng của các phương tiện truyền thông và học viện về sự thương mại hóa cái chết là lý do tại sao du lịch tới vùng sầu thảm có thể phổ biến đến vậy."

Tại sao mọi người thích đến thăm người chết?

Trở thành một trong những địa điểm du lịch phổ biến nhất của thành phố New York, đài tưởng niệm quốc gia 11/9 mới hoàn thành, thu hút hơn 2 triệu khách thăm quan kể từ khi mở cửa vào ngày 11/9/2011.

Không khó để hiểu tại sao mọi người đến thăm Đài tưởng niệm quốc gia 11/9 tại thành phố New York. Rất nhiều người vẫn có thể nhớ rõ ngày đó. Các chuyên gia cho rằng khi một bi kịch chung vẫn còn hiện hữu trong nhận thức của công chúng, mọi người vẫn muốn làm gì đó cho những cảm xúc này.

Theo Joe Daniels, chủ tịch của đài tưởng niệm và bảo tàng thì sự kiện 11/9 "là một thời điểm toàn cầu, có những khát khao mạnh mẽ và tự nhiên được đi đến nơi mà các sự kiện đã diễn ra."

"Mọi người nhớ các toà tháp, nhớ ngày mà chúng sụp đổ, giai đoạn khôi phục và những khoảng trống. Mọi người thực sự muốn trở thành một phần của lịch sử và muốn đến nơi này.", Joe Daniels cho biết.

Khi ký ức về những sự kiện thực tế phai nhạt, rất nhiều người vẫn đến các đài tưởng niệm để tìm kiếm câu trả lời cho việc tại sao điều khủng khiếp đó lại có thể xảy ra: Tại sao Adolf Hitler lại có thể gây ra những cuộc thảm sát? Tại sao chế độ Khmer Đỏ Campuchia lại thảm sát người dân mình? Tại sao Nhật Bản lại tấn công Mỹ tại Trân Châu Cảng?

Đài tưởng niệm USS Arizona: Kết cấu dài gần 60m này để tưởng nhớ vụ tấn công vào Trân Châu cảng của Nhật bản. Khánh thành vào năm 1962, nó là nơi an nghỉ cuối cùng cho 1.177 thuyền viên đã chết vào ngày 7/12/1941.

Đó là quy luật cân bằng cho đối với các đài tưởng niệm: Làm thế nào để truyền tải những sự thật tàn khốc của một thảm kịch tới khán giả đến đây chỉ trong một kỳ nghỉ.

Nhân viên cùa trung tâm Dịch vụ Công viên Quốc gia tại Trân Châu Cảng tiếp đón hơn 1,5 triệu du khách mỗi năm tới USS Arizona, thường là một chặng trong chuyến hành trình lễ hội tới Hawaii. Trung tâm dịch vụ sẽ chiếu một bộ phim để tạo cảm xúc chung trước khi các du khách trên các tàu hải quân Mỹ tới thăm địa điểm những con tàu bị hư hại.

Paul DePrey, người trông nom "Công trình tưởng niệm quốc gia Thái Bình Dương cho chủ nghĩa anh hùng trong thế chiến II tại Trân Châu Cảng" gồm các đài tưởng niệm USS Arizona, USS Oklahoma và USS Utah cho biết, "Du khách đến thăm các địa điểm, tới các đài tưởng niệm để nhắc nhở bản thân họ về một số giá trị nhân văn lớn vượt khỏi những vụn vặt của đời thường."

Những quy tắc du lịch đặc biệt

Thời gian trôi qua và những người từng trải qua một thảm kịch không còn để nhắc nhở người xem về những mất mát của họ và các cư xử đúng mực khiến cho nhân viên các đài tưởng niệm gặp nhiều khó khăn hơn trong việc yêu cầu những hành vi phù hợp tại các địa điểm tôn vinh những người đã chết.

Du khách tới thăm quan các đài tưởng niệm Trân Châu Cảng được yêu cầu phải giữ một bầu không khí trang trọng. 1,4 triệu du khách mỗi năm đến Auschwitz được kỳ vọng là cư xử với "sự trang nghiêm và tôn trọng phù hợp" và tuân theo một loạt những quy định khác để bảo vệ danh tiếng của những nạn nhân và các địa điểm.

Pawel Sawicki, phát ngôn viên của Auschwitz cho biết, "Địa điểm này đòi hỏi sự tôn trọng. Khi đi giữa những khu vực có các hàng rào, tháp canh, khi nhìn thấy những tàn tích của các phòng hơi ngạt hoặc các doanh trại tù nhân, bạn thường không thể có những hành động thiếu tôn trọng."

Một nữ sĩ quan trẻ đặt bông hồng trên một nấm mộ trong suốt lễ kỷ niệm tinh thân Titanic tại nghĩa trang Fairview Lawn ở Halifax.

Tuy nhiên, thời gian có thể xóa mờ ý nghĩa của thảm kịch.

Hai chuyến tàu được tổ chức để tưởng nhớ cuộc hành trình của tàu Titanic xấu số ngoài những giây phút tưởng niệm long trọng còn có rất nhiều bữa tối và những sự kiện vui vẻ được lên kế hoạch trong suốt những chuyến đi.

Và những người hướng tới Nova Scotia để thăm Bảo tàng hàng hải Đại Tây Dương và nghĩa trang của những người chết trong thảm họa Titanic có thể được dung thứ cho sự nhầm lẫn giữa thực tế với hư cấu. Joseph Dawson, sinh tại Dublin, 23 tuổi, làm việc trên tàu và được chôn tại nghĩa trang Fairview Lawn tại Halifax. Bia mộ của anh có những bông hoa do những người hâm mộ Jack Dawson, nhân vật do Leonardo Dicaprio thủ vai đặt lên.

Và chắc chắn văn hóa của một địa điểm cụ thể cũng có ảnh hưởng.

Thành phố New York được biết đến là thành phố không bao giờ ngủ và việc kinh doanh chắc chắn cũng vậy. Chẳng mất nhiều thời gian sau khi những ngọn lửa ở Trung tâm Thương mại Thế giới được dập tắt, những người bán dạo đã bán những chiếc áo phông sản xuất hàng loạt giá 5 USD và những bức ảnh về những anh hùng tại Điểm 0.