Nâng cao vị thế của phụ nữ để giúp trẻ em: Bình đẳng giới tạo ra “lợi ích kép” có lợi cho cả phụ nữ và trẻ em

Theo báo cáo Tình hình Trẻ em Thế giới 2007, bình đẳng giới đem lại “lợi ích kép” có lợi cho phụ nữ và trẻ em và đóng vai trò then chốt đối với sức khỏe và sự phát triển của gia đình, cộng đồng và quốc gia.

“Vấn đề bình đẳng giới và sự phát triển của trẻ em gắn kết mật thiết với nhau”, Giám đốc Điều hành UNICEF, Bà Ann M. Veneman phát biểu.  “Khi vị thế của người phụ nữ được nâng lên để có một cuộc sống đầy đủ và hữu ích, trẻ em và gia đình họ sẽ trở nên thịnh vượng”.

Trên toàn thế giới…

Theo báo cáo, sự tham gia của phụ nữ vào những quyết định quan trọng sẽ cải thiện cuộc sống của chính họ và tạo ra những ảnh hưởng tích cực đến sự tồn tại và phát triển của trẻ em.

Mặc dù trong những thập kỷ gần đây đã có một số tiến bộ về vị thế của phụ nữ nhưng cuộc sống của hàng triệu trẻ em gái và phụ nữ vẫn đang bị đe dọa bởi sự phân biệt đối xử, tước quyền và nghèo khổ.  Trẻ em gái và phụ nữ bị ảnh hưởng nặng nề bởi HIV/AIDS và ở nhiều nơi phụ nữ bị trả lương thấp hơn nam giới cho cùng một công việc.  Hàng triệu phụ nữ trên khắp thế giới đang phải gánh chịu nạn bạo hành về thể chất và tình dục trong khi rất ít trong số họ có được sự giúp đỡ của pháp luật.  Hậu quả của sự phân biệt đối xử là trẻ em gái ít có cơ hội được đi học hơn; ở các nước đang phát triển gần như một trên năm trẻ em gái đi học ở trường tiểu học sẽ không theo học được đến hết cấp.  Trình độ học vấn của phụ nữ, theo báo cáo, tương quan với sự cải thiện về các nguồn lực đầu tư cho sự sống còn và phát triển của trẻ em.

Việt nam – nước đi đầu trong khu vực

“Trong vòng nhiều năm, Việt Nam dẫn đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương về các chỉ số về bình đẳng giới.  Nhình chung, Việt Nam thực hiện tốt việc cung cấp các dịch vụ y tế và giáo dục tới các trẻ em gái và trẻ em trai, phụ nữ và nam giới.  Sự chênh lệnh về tỉ lệ nhập học giữa các em nữ và các em nam là rất thấp.  Tỉ lệ mù chữ của nữ giới so với nam giới ngày càng giảm,” ông Jesper Morch, Trưởng Đại diện của UNICEF tại Việt Nam phát biểu.

Việt Nam cũng có tỉ lệ tham gia kinh tế cao nhất trên thế giới: 85% nam giới và 83% nữ giới ở độ tuổi từ 15 – 60 tham gia vào các hoạt động kinh tế (theo Ngân hàng Thế giới, 2003).

Sự bất bình đẳng giới vẫn tồn tại dai dẳng

Nhiều người Việt Nam vẫn giữ những quan niệm cũ về hành vi “thích hợp” của người phụ nữ.  Phụ nữ thường bị yêu cầu phải đặt gia đình lên trên hết, thậm chí phải hy sinh cả sức khỏe và nguyện vọng cá nhân; phải tuân theo quyền lực của nam giới.  Kết quả là người phụ nữ có thể không biết đến hoặc không thể thực hiện quyền của họ đã được pháp luật công nhận.

“Phụ nữ cần có khả năng tự đưa ra những lựa chọn trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, bao gồm cả vấn đề sinh sản.  Họ cần phải có kiến thức, quyền và phương tiện để quyết định việc sinh bao nhiêu con và sinh vào lúc nào.  Quyền của phụ nữ và trẻ em gái cần phải được bảo vệ, đó là quyền được học hành, có công ăn việc làm và không bị hành hạ, lạm dụng và phân biệt đối xử.  Nếu không phụ nữ sẽ trở thành nạn nhân và khi tiềm năng của họ không được phát huy đầy đủ, sự phát triển của toàn thể cộng đồng và quốc gia cũng sẽ bị ảnh hưởng”, Ông Ian Howie, Trưởng Đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam phát biểu.

Nhiều vấn đề về giới đang nổi lên

Tốc độ phát triển kinh tế nhanh mang đến những cơ hội mới.  Tuy nhiên do sự bất bình đẳng giới trong việc tiếp cận các nguồn lực sản xuất, người phụ nữ có ít tiềm năng để cạnh tranh hơn.

Các thách thức khác là bạo lực gia đình đối với phụ nữ, nạn bóc lột phụ nữ để hành nghề mại dâm và buôn bán phụ nữ.  Mặc dầu một số chính sách quốc gia để đối phó với những vấn nạn này đã được ban hành, tuy nhiên rất cần có cách tiếp cận mang tính hệ thống và phối hợp tốt trên phạm vi toàn quốc.

Bên cạnh đó, tình cảnh của những phụ nữ người dân tộc thiểu số ở nhiều vùng còn khó khăn hơn.  Theo điều tra về mức sống hộ gia đình Việt Nam (VHLSS) năm 2004 có khoảng 60% dân tộc thiểu số sống dưới mức nghèo khổ.  Hậu quả là tỉ lệ tủ vong của trẻ sơ sinh và trẻ em ở vùng miền núi phía bắc nhiều gấp hai lần tỉ lệ đó ở vùng đồng bằng sông Hồng (theo điều tra về Nhân khẩu học và sức khỏe - VDHS, 2002); có ít nhất một phần tư phụ nữ trẻ dân tộc thiểu số bị mù chữ (VHLSS, 2004) và một phần năm chưa bao giờ đi học (Điều tra đánh giá về thanh niên Việt nam – SAVY, 2003).

Mặc dù có vẻ hầu hết người lao động di cư kiếm được nhiều tiền hơn, những phụ nữ di cư làm công nhân trong các nhà máy phải làm việc trong những điều kiện làm việc không bảo đảm.  Trong khi đó nam công nhân lại có nguy cơ mắc nghiện và nhiễm HIV/AIDS cao và điều này lại trở thành gánh nặng hơn cho vợ con họ.

Lộ trình tới bình đẳng giới

Cuốn Tình hình Trẻ em Thế giới 2007 đưa ra 7 giải pháp chính nhằm cải thiện vấn đề bình đẳng giới:

• Giáo dục: Các hành động chính bao gồm bãi bỏ học phí và khuyến khích cha mẹ và cộng đồng đầu tư vào giáo dục trẻ em gái.
• Tài chính: Các nguồn lực cần thiết để thực hiện mục đích về bình đẳng giới và nâng cao vị thế của phụ nữ chưa nhận được sự chú ý đầy đủ.  Đầu tư để loại trừ sự phân biệt đối xử về giới phải được đưa vào trong kế họach và ngân sách của các Chính phủ.
• Pháp luật: Luật pháp quốc gia về luật tài sản và quyền thừa kế phải bao gồm người phụ nữ cùng với các biện pháp để phòng và xử lý bạo lực gia đình và bạo lực xuất phát từ giới.
• Hạn ngạch pháp lý: Hạn ngạch là một cách để bảo đảm sự tham gia của phụ nữ vào chính trường.  Trong số 20 quốc gia mà nữ giới chiếm đa số trong quốc hội có 17 quốc gia sử dụng hình thức hạn ngạch.
• Phụ nữ nâng cao vị thế cho phụ nữ: Họat động của phụ nữ cấp cơ sở là tiếng nói tiên phong cho sự bình đẳng và nâng cao vị thế và nên được đưa vào giai đọan đầu của sự hình thành chính sách để các chương trình được thiết kế phù hợp với nhu cầu của phụ nữ và trẻ em.
• Sự tham gia của nam giới và trẻ em trai: Giáo dục nam giới và trẻ em trai, cũng như phụ nữ và trẻ em gái, về lợi ích của bình đẳng giới và cùng đưa ra quyết định có thể giúp tạo ra mối quan hệ hợp tác tốt hơn.
• Cải thiện nghiên cứu và số liệu: Số liệu và phân tích tốt hơn rất quan trọng, đặc biệt là về tỉ lệ tử vong các bà mẹ, bạo lực đối với phụ nữ, giáo dục, việc làm, lương bổng, công việc không lương và thời gian sử dụng và sự tham gia vào chính trị.

Chìa khóa để đạt được xã hội tốt đẹp hơn

Lợi ích của vấn đề bình đẳng giới vượt xa hơn nhiều những tác động trực tiếp của chúng tới trẻ em.  Báo cáo Tình hình Trẻ em Thế giới 2007 chỉ ra việc khuyến khích bình đẳng giới và nâng cao vị thế phụ nữ – Mục tiêu thiên niên kỷ thứ 3 – sẽ thúc đẩy những mục tiêu khác từ giảm đói nghèo đến cứu vớt sự sống còn của trẻ em, tăng cường sức khỏe sinh sản, bảo đảm giáo dục phổ cập, phòng chống HIV/AIDS, bệnh sốt rét và các căn bệnh khác, và bảo đảm sự bền vững về môi trường.

* * * *

Đôi điều về UNICEF
Trong vòng 60 năm qua, UNICEF là tổ chức dẫn đầu trên thế giới về trẻ em, hoạt động trên 156 quốc gia và vùng lãnh thổ nhằm giúp trẻ em tồn tại và phát triển từ lúc các em sinh ra cho đến tuổi trưởng thành. Là tổ chức cung cấp vắc-xin lớn nhất cho các nước đang phát triển, UNICEF hỗ trợ y tế và dinh dưỡng, nước sạch và vệ sinh môi trường, giáo dục cơ bản cho tất cả trẻ em trai và gái và bảo vệ trẻ em khỏi nạn bạo hành, bóc lột và AIDS.  UNICEF được hoàn toàn tài trợ bởi sự đóng góp tự nguyện của các cá nhân, các doanh nhân, hiệp hội và chính phủ.

Theo UNICEF Việt Nam