Mệt mỏi vì con chống đối

Theo bác sĩ Phan Thiệu Xuân Giang, giảng viên môn Tâm lý học thần kinh, ĐH KHXH&NV TP HCM, bé kể trên được xác định là rối loạn thách thức chống đối.

 

Bác sĩ Xuân Giang đã có buổi nói chuyện với các phụ huynh về vấn đề rối loạn thách thức chống đối ở trẻ tại Nhà văn hóa thiếu nhi thành phố ngay khi trẻ bước vào năm học mới được 2 tuần.

 

Ném đồ chơi vào người cha mẹ

Bé Bảo An, 6 tuổi (Q.3, TP HCM) từ nhỏ đã làm bạn với chiếc tivi. Bố mẹ bận rộn công việc, hầu như không có thời gian cho An, người giúp việc dỗ bé bằng cách bật tivi suốt ngày cho bé xem để làm việc nhà. Tivi trở thành người mẹ thứ 2 của An. Khi bố mẹ bảo An ngừng xem tivi để đi học bài thì bé không chịu nghe lời. Nhiều lần bé còn tức giận, ném đồ chơi vào người bố mẹ.

Còn bé Minh Tâm, 8 tuổi (Q. Gò Vấp, TP HCM) lại hay bị bố mẹ mắng vì các việc làm sai. Thời gian gần đây, bé thường cãi lại bố mẹ mỗi khi bị la rầy. Bé thường đổ lỗi cho em gái gây ra việc làm sai đó chứ không phải mình.

Bác sĩ Xuân Giang cho biết, đây là các dạng của rối loạn thách thức chống đối. Nguyên nhân do trẻ ít được sự quan tâm từ bố mẹ, cha mẹ không có cách giáo dục đúng khiến trẻ trở nên thiếu thốn tình cảm hoặc sợ bị la mắng. Việc cha mẹ áp đặt cho con cái, không lắng nghe con trẻ cũng dẫn đến việc trẻ có hành vi thách thức chống đối.

Ngoài những nguyên nhân áp đặt, không quan tâm của cha mẹ kể trên, trẻ còn có hành vi thách thức chống đối sau chuỗi ngày đối đầu giữa ý muốn của trẻ và hành vi cấm đoán của cha mẹ, người lớn. Ngoài ra, nhóm trẻ này cũng thường rơi vào các gia đình có điều kiện kinh tế thấp, eo hẹp.

Trẻ thường có các triệu chứng như những cơn nổi giận, tranh cãi quá mức với người lớn, chống đối chủ động với những yêu cầu, cố gắng làm phiền lòng hay gây tức giận cho người khác; đổ lỗi cho người khác, khó chịu và dễ bị phiền lòng do người khác. Biểu hiện giận dữ , oán trách là những đặc tính thường gặp của vấn đề này. Đằng sau những gây rối công khai của trẻ có thách thức chống đối là những cảm nhận phi đạo đức, tự nghi ngờ bản thân, căm ghét. Hầu hết những trẻ này luôn luôn cảm thấy mình ít được hiểu. Ngoài ra, còn có biểu hiện khiêu khích công khai, không hợp tác và hành vi thù hằn thường xuyên hơn so với hành vi của trẻ khác ở cùng lứa tuổi.

 

5-15% trẻ có rối loạn thách thức chống đối

"Nguyên nhân trẻ rối loạn thách thức chống đối là do trẻ ít được sự quan tâm từ bố mẹ. Việc cha mẹ áp đặt cho con cái, không lắng nghe con trẻ cũng dẫn đến việc trẻ có hành vi thách thức chống đối". Bác sĩ Phan Thiệu Xuân Giang, ĐH KHXH&NV TP HCM.

Theo bác sĩ Phan Thiệu Xuân Giang, khoảng 5 - 15% trẻ em ở độ tuổi đi học được chẩn đoán là có rối loạn thách thức chống đối. Thường trẻ nam rối loạn thách thức chống đối nhiều hơn  trẻ nữ, tỷ lệ là 2,1% ở trẻ nữ và 3,1% ở trẻ nam. Ở trước tuổi dậy thì, hành vi thách thức và chống đối thường gặp ở trẻ nam hơn trẻ nữ. Ở tuổi dậy thì, trẻ nam và trẻ nữ có hành vi thách thức, chống đối ngang bằng nhau.
Trẻ rối loạn thách thức chống đối nhẹ hơn rối loạn cư xử là không gây bạo lực, không nói dối thường xuyên, gây hấn, trộm cắp. Bác sĩ Giang lấy dẫn chứng trường hợp bé trai ở lớp mẫu giáo nói chuyện với bạn rằng cô giáo đút cơm là bé ngậm vì ghét cô. Quả thật, đến giờ ăn, bé ngậm mãi, cô giáo phải mất 2 tiếng đồng hồ, toát mồ hôi mới đút xong được bát cơm cho bé này.

Để giúp trẻ loại bỏ hành vi thách thức chống đối, theo bác sĩ Xuân Giang cần nhất của việc điều trị là tập trung vào cải thiện mối quan hệ giữa cha mẹ và trẻ bằng cách giúp cha mẹ chú ý đến hành vi của trẻ, tương tác với trẻ theo cách ấm áp, không xâm lấn. "Cha mẹ nên có thời gian với trẻ,  quan tâm trọn vẹn đến cảm xúc của trẻ, tìm hiểu những điểm mạnh, điểm yếu và tiềm năng của trẻ để giúp trẻ phát triển tối ưu nhất theo khả năng. Không nên áp đặt và mong đợi quá mức hay phê bình chỉ trích khi trẻ không thành công. Vì điều này làm cho trẻ ấm ức, tự ti, mặc cảm, có thể góp phần vào việc gia tăng sự chống đối ở trẻ", bác sĩ Giang khuyến cáo.

 

Huyền Trang