Hướng nghiệp cho con: Áp đặt hay hướng dẫn?

Ông nói với con: "Thiết kế thời trang là nghề bấp bênh, con nên thi vào y khoa, nghề này xã hội luôn cần". Con ông không cãi lại nhưng cũng chẳng chịu chú tâm ôn bài, đi thi về còn tỉnh bơ "con rớt chắc rồi". Ông giận quá, chưa bao giờ ông thấy con có thái độ như thế.

Hầu hết các bậc phụ huynh thường nghĩ: "Con chọn ngành nghề theo bạn bè, chứ chưa biết gì" nên cha mẹ luôn "đặt lệnh" cho con. Ông Nguyễn Hùng, một doanh nghiệp cho biết, con gái ông đang là sinh viên năm ba ngành công nghệ thông tin thì bất ngờ xin nghỉ học để thi lại vào trường Sư phạm, khoa Lý, với lý do: "Con chỉ muốn đi dạy học". Ông Hùng đến gặp nhà tư vấn với nỗi buồn: "Con tôi dại quá, nó không hiểu giáo viên rất cực nhọc, lại khó xin việc..."

Cuộc khảo sát "Vai trò của gia đình trong việc hướng nghiệp cho con" của khoa Xã hội học - Viện Đại học Mở, vào cuối năm 2007 (tác giả Nguyễn Bảo Huân Chương) cho thấy, nhiều bậc cha mẹ hướng nghiệp cho con theo sự... quen biết của mình, để sau này dễ xin việc làm cho con. Trong 120 hộ gia đình tham gia cuộc khảo sát, có 49% cha mẹ quan tâm đến việc hướng nghiệp.

Thống kê cho thấy, những cha mẹ "bình dân" mong muốn con thành bác sĩ, dược sĩ, giáo viên. Cha mẹ càng có trình độ cao, lại càng đắn đo, thường chọn các ngành kinh doanh, tin học, điện tử, viễn thông... Ý muốn chủ quan và kỳ vọng của cha mẹ đã làm họ quên mất nghề đó có phù hợp với mong muốn, sở thích, sức khoẻ, tâm lý... của con hay không?

Theo khảo sát, trong 100 khách hàng là sinh viên, có 30% muốn nghỉ vì cảm thấy ngành học không phù hợp sở thích, 30% học cũng được, không học cũng được". Hơn 50% không thích học vì học theo sự chọn lựa của cha mẹ, giờ thấy không hợp.

Các chuyên gia tư vấn nhận thấy mâu thuẫn giữa cha mẹ con cái thật sự bùng nổ khi con bỏ học. Có lẽ đây là thời điểm sức chịu đựng của trẻ đã đến ngưỡng và chúng muốn thay đổi. Việc chọn nghề, chọn trường, cả cha mẹ lẫn con cái đều không đánh giá được "đặc điểm" của bản thân người sắp học nghề cùng với suy nghĩ: "Cứ vào đại học rồi tính tiếp" đã làm cho không ít gia đình lãng phí tiền bạc, thời gian...

Theo ông Phan Thúc Xuân - Giám đốc Trung tâm tư vấn giáo dục và hướng nghiệp trẻ TP.HCM: "Đa số trẻ sau khi học xong phổ thông, chưa có ý thức hướng nghiệp, nên việc chọn nghề cha mẹ không thể để mặc con tự xoay xở. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn tôn trọng quyết định của con bằng cách dùng con bàn bạc, trao đổi.

Việc hướng nghiệp cho con bắt đầu ngay từ lúc con vào lớp 10. Song việc tìm hiểu năng lực, cá tính, sở thích, hoài bão... của con phải từ lúc con còn nhỏ. Có nhiều ngành nghề rất hấp dẫn cha mẹ, nhưng gây nhàm chán cho con. Nếu cha mẹ nhận thấy ngành nào đó phù hợp với con, hãy cung cấp thông tin cho con về ngành này và có thể đưa con đi gặp gỡ những người đang thành công trong ngành nghề đó".

Ông Phan Thúc Xuân nhấn mạnh: "Một số trẻ không thích cha mẹ can thiệp vào những quyết định của chúng, đặc biệt là về sự chọn lựa nghề nghiệp. Các bậc cha mẹ đừng quá kỳ vọng, áp đặt rồi bực bội, giận dữ khi trẻ sẽ gây nhiều áp lực cho trẻ.

Ngay từ bé hãy tập cho con sống có trách nhiệm. Tập cho con biết suy nghĩ. Có thể, bạn biết trước quyết định của con không hợp lý, nhưng con vẫn không nghe theo cha mẹ thì cứ để cho con được làm theo ý mình. Đôi khi, cần có cả những bài học... thất bại, để con bạn thay đổi và tiến bộ".

Theo Phụ Nữ