Giáo dục giới tính: Trách nhiệm của gia đình hay nhà trường?

Trong bài viết “Hệ lụy từ quan hệ tình dục sớm”, BS Đào Xuân Dũng (Trung tâm Nghiên cứu giới, gia đình và môi trường trong phát triển) nhận định: chính sự chậm trễ đưa giáo dục giới tính vào nhà trường là một trong những nguyên nhân sâu xa nhất gây nên những vấn đề của tuổi vị thành niên. “Tôi không đồng tình với quan điểm này. Không thể đổ lỗi cho nhà trường được” – Cô giáo Nguyễn Thị Kim Chung – Hiệu trưởng trường Tiểu học Liên Minh (Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc) bày tỏ.

Lúc nào trẻ cần biết đến giới tính?

Hiện nay ở chương trình giáo dục tiểu học mới (đã áp dụng được hơn 5 năm), trong sách Tiếng Việt và Khoa học lớp 4-5, học sinh đã được tiếp cận với các vấn đề về giới tính, sự phân biệt giữa nam và nữ. Ngoài ra, các kiến thức này được tích hợp ở khá nhiều môn học khác nữa như Tự nhiên xã hội, lịch sử... rải rác ở các lớp học cấp tiểu học. Lên cao hơn nữa, các em được tiếp cận với nhiều kiến thức phong phú hơn.

Theo cô giáo Nguyễn Thị Kim Chung, trẻ em bây giờ, đặc biệt là trẻ em thành phố trưởng thành sớm hơn rất nhiều so với trước đây, do đó phương pháp giáo dục về giới tính cũng phải thay đổi nhiều.

Nhưng việc đưa vào cái gì vào giảng dạy không quan trọng, mà quan trọng là cách giảng dạy như thế nào. Bởi vì “giáo dục giới tính là con dao hai lưỡi, có thể chúng ta dạy “con hươu chạy đúng đường”, nhưng cũng có thể chúng ta đã kích thích trẻ quan tâm đến các vấn đề tế nhị một cách không cần thiết”.

Cũng về vấn đề này, cô giáo Nguyễn Thị Nga (giáo viên trường THPT Lý Thái Tổ, Hà Nội) cho rằng, nếu để lên các cấp cao hơn (THCS, THPT) mới dạy các em về giới tính thì e là muộn quá. “Con gái tôi 9 tuổi (học lớp 3) đã có một số dấu hiệu dậy thì. Một số bạn bè của cháu cũng có dấu hiệu tương tự. Tôi rất bối rối vì không biết làm thế nào để nói cho cháu hiểu thế nào là kinh nguyệt, thế nào là tinh trùng, thế nào là mang thai... ”.

“Nhưng không thể đổ hết trách nhiệm cho nhà trường. Ở trường, các em cũng ít có cơ hội tiếp xúc với thói hư tật xấu. Những điều đó, trẻ bị ảnh hưởng ở gia đình, ở lối sống của bố mẹ, của những người xung quanh, và đặc biệt là  ở xã hội. Chúng tôi chỉ quản trẻ trong thời gian ở trường, thời gian trẻ sống và sinh hoạt cùng gia đình lớn hơn rất nhiều” – cô giáo Kim Chung bày tỏ.

Theo cô và các đồng nghiệp, thời lượng và mức độ kiến thức về giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản được đưa vào sách giáo khoa như hiện nay là vừa phải, hợp lý. Vấn đề là các thầy cô giáo có tìm được cách truyền đạt các kiến thức đó tới học sinh một cách phù hợp, vừa khiến các em nắm được kiến thức, vừa giúp các em có những kỹ năng để đối mặt với những nguy cơ ở tuổi dạy thì... hay không.

Chưa đúng nghĩa là giáo dục giới tính

Một lần nữa, BS Đào Xuân Dũng vẫn bảo lưu ý kiến rằng, không thể nói những gì mà ngành giáo dục đưa vào chương trình giảng dạy hôm nay là đúng nghĩa với khái niệm “giáo dục giới tính”.

Ông cho rằng: “những kiến thức đó chỉ là đơn thuần về giải phẫu cơ thể người, về sinh sản mà thôi, không thể gọi là giáo dục giới tính được”. Giáo dục giới tính trước hết là phải tôn trọng tâm lý lứa tuổi, mỗi độ tuổi phải có cách giáo dục khác nhau. Nói một cách đơn giản, mục đích của giáo dục giới tính bảo vệ sức khỏe và cung cấp các kỹ năng cần thiết để xây dựng mối quan hệ lành mạnh và có trách nhiệm giữa hai giới.

Cũng theo BS Dũng một cuốn sách giáo khoa về giáo dục giới tính có uy tín ở Mỹ đã đưa ra những nội dung như: Lòng quý trọng bản thân (lựa chọn hành vi lành mạnh để cảm thấy mình là người tốt, biết quyết định một cách có trách nhiệm, có kỹ năng từ chối những áp lực của bạn bè rủ rê tham gia vào những việc có hại); sự tăng trưởng và phát triển (những thông tin về giải phẫu, cấu trúc và chức năng của hệ thống sinh sản, tuổi dậy thì, những nguy cơ đến sức khoẻ); mối quan hệ nam nữ và hành vi tình dục (sự phát triển của mối quan hệ theo lứa tuổi, kết bạn, tình bạn cùng giới và khác giới; Kỹ năng để có hành vi tình dục có trách nhiệm, kỹ năng kiềm chế...).

Ngoài ra là các phần khác như: hôn nhân, vai trò của cha mẹ và gia đình, thai nghén và sinh đẻ, kiểm soát sinh đẻ, các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS, bạo lực tình dục... “Như vậy thì những gì chúng ta đang giảng dạy trong nhà trường không thể gọi là giáo dục giới tính được” – BS Đào Xuân Dũng khẳng định.

Rõ ràng, việc giáo dục giới tính có thể thực hiện ở nhiều bối cảnh khác nhau nhưng chắc chắn là phải bắt đầu từ bối cảnh gia đình. Các bậc cha mẹ cần ý thức rằng con cái học được rất nhiều điều ở cha mẹ về giới tính, tính dục, nhân cách - một quá trình cùng đồng thời phát triển trên một con người.

Trong nhiều trường hợp, con cái học được những bài học quý báu từ cha mẹ về vai trò giới mẫu mực, mối quan hệ nhân văn và có trách nhiệm. Tuy nhiên, trong nhiều hoàn cảnh gia đình không thuận lợi cho sự phát triển của con cái thì nhà trường là bối cảnh lý tưởng để tiến hành giáo dục giới tính với hai lý do chính là: Thầy cô giáo gần gũi với học sinh, nắm bắt được những nhu cầu, tính cách của các em, nhiều khi còn thiết lập được mối quan hệ tin cậy hơn cả với cha mẹ; môi trường lớp học cũng thuận lợi cho việc cung cấp những thông tin liên quan đến giới tính.

Hiền Anh